Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001712
">
<
pb
pagenum
="
395
"
xlink:href
="
016/01/044.jpg
"/>
lebat plumbeam pilam admodum exiguam,
<
lb
/>
quæ tamen foramini conueniret, tanto
<
lb
/>
impetu, vt tabulam tranſuerberaret. </
s
>
<
s
id
="
s.001713
">Secu
<
lb
/>
ra res, ſine ſtrepitu, & pulueris diſpendio
<
lb
/>
tria habens hæc commoda: ſed totidem in
<
lb
/>
commoda, grauitatem, magnitudinem, &
<
lb
/>
pro magnitudine imbecillitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.001714
">Quòd ſi
<
lb
/>
igne ictus moliamur, breuiore longè ac mi
<
lb
/>
nore inſtrumento indigebimus: igitur plus
<
lb
/>
ignis quàm aër, & plus aër quàm aqua im
<
lb
/>
pellunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001715
">Cauſa duplex eſt, quòd in impul
<
lb
/>
ſu non ſolum mouere, ſed etiam moueri
<
lb
/>
neceſſe eſt: at rariora facillimè moueri, &
<
lb
/>
ob hoc maximo cum impetu, demonſtraui
<
lb
/>
mus, itaque ictum edent magnum. </
s
>
<
s
id
="
s.001716
">Alte
<
lb
/>
ra, quòd quæ rara ſunt, maximè cogi poſ
<
lb
/>
ſunt, quòd multum diſtent ab extrema den
<
lb
/>
ſitate: aqua autem cum denſitatem terræ
<
lb
/>
ſubierit, vlteriùs tranſferri minimè poteſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001717
">Machina igitur omnis aut magna neceſſa
<
lb
/>
riò eſt, vel debilem ictum edit, aut magno
<
lb
/>
cum ſtrepitu: nam quæ cum igne, ſtrepi
<
lb
/>
tum dictam ob rationem faciunt: quæ au
<
lb
/>
tem cum aëre, aut magnæ ſunt, vt catapultæ,
<
lb
/>
baliſtæ aut paruos edunt ictus. </
s
>
<
s
id
="
s.001718
">Sed ſolent ſa
<
lb
/>
gittas ſcorpionibus, non pilas imponere,
<
lb
/>
non ſolum quòd leuiores ſint, ſed etiam
<
lb
/>
quòd acie ictus magnitudinem ſuppleant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001719
">Certum eſt Brixelenſem fabrum, ſcorpio
<
lb
/>
nem palmi magnitudine totum ex chalybe
<
lb
/>
ſic temperaſſe, vt mœchum vxoris ſuæ oc
<
lb
/>
cultato ſub mantello inſtrumento occiderit.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg179
"/>
<
lb
/>
Sic tutò & ſine ſtrepitu ac ſuſpicione (nam
<
lb
/>
plerunque puluis odore prodit inſidias
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
ma
<
lb
/>
ximam iniuriam vlciſci meditatus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.001720
">Idem
<
lb
/>
horologium in annulli gemma conſtituit,
<
lb
/>
quod mala circumagebatur, & horas indi
<
lb
/>
cabat, non ſolùm ſagitta, ſed ictu. </
s
>
<
s
id
="
s.001721
">Hic idem
<
lb
/>
nauim miro conſtruxit artificio, in qua mu
<
lb
/>
lier teſtudinem pulſabat, & motu remo
<
lb
/>
rum viri rotis ſuppoſitis, quaſi ad con
<
lb
/>
centum agitantes remos, nauim impelle
<
lb
/>
bant.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg180
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001722
">
<
margin.target
id
="
marg178
"/>
Machina
<
lb
/>
quæ ſine igne
<
lb
/>
ferit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001723
">
<
margin.target
id
="
marg179
"/>
Scorpio mi
<
lb
/>
rus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001724
">
<
margin.target
id
="
marg180
"/>
Inſtrumen
<
lb
/>
tum mirabi
<
lb
/>
le ad
<
expan
abbr
="
cribrã
">cribram</
expan
>
<
lb
/>
dum
<
expan
abbr
="
farinã
">farinam</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001725
">Etſi hæc quaſi parerga dicta videri poſ
<
lb
/>
ſint, vt tamen artificioſam hominum inuen
<
lb
/>
tionem edoceam, quæ ab aëris natura ortum
<
lb
/>
ſumpſit, pulcherrimum inſtrumentum quo
<
lb
/>
farina cribratur, à triennio citra inuentum,
<
lb
/>
edocere ſtatui, vt ſimul intelligant homi
<
lb
/>
nes, quàm leuibus rebus, modò ſint ingenio
<
lb
/>
ſæ, opes liceat comparare. </
s
>
<
s
id
="
s.001726
">Nam nunc cùm
<
lb
/>
piſtores omnes ob vtilitatem habeant, ille
<
lb
/>
verò priuilegium conſecutus ſit à Cæſare,
<
lb
/>
ne quis habere poſſit præter eius conſen
<
lb
/>
ſum, vitam ex hac agit induſtria, & adeò
<
lb
/>
breui tempore ſibi domum ædificauit. </
s
>
<
s
id
="
s.001727
">Ne
<
lb
/>
que enim piſtores ſoli, ſed collegia ſacerdo
<
lb
/>
tum, & virginum Deo ſacrarum, & nobiles
<
lb
/>
quicunque familiam magnam alunt, ob
<
lb
/>
egregiam vtilitatem ( ne dicam neceſſita
<
lb
/>
tem ) habent: plures etiam alij, quos non
<
lb
/>
tam vtilitas, quam ipſa rei admiratio inci
<
lb
/>
tauit, facere curauere. </
s
>
<
s
id
="
s.001728
">Ipſius autem ſtructura
<
lb
/>
ſequitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001729
">Rota eſt B parua, in cuius extremo ambi
<
lb
/>
tu A manubrium quo circumagi poſſit:
<
lb
/>
hæc duo extra machinam protenduntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001730
">In rotæ mediæ bacillum C, quod motu ro
<
lb
/>
tæ circumuertitur, cui in C duo denticuli li
<
lb
/>
gnei ex aduerſo poſiti, aliique proximi duo,
<
lb
/>
& ipſi ex aduerſo poſiti, verum quaſi inter
<
lb
/>
medio loco priorum, vt cum ſemel rota cir
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.044.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/044/1.jpg
"
number
="
28
"/>
<
lb
/>
cumagitur, quater tangat lignum latum, imò
<
lb
/>
tabellam DE vtrinque ſuſpenſam capſulæ:
<
lb
/>
vt rota vertente, tabella tremulo motu dum
<
lb
/>
denticulis tangitur perpetuo agitetur. </
s
>
<
s
id
="
s.001731
">Por
<
lb
/>
rò lignum C, & tabulæ pars parua capſula
<
lb
/>
circum teguntur: ligno ſeu tabellæ DE ſu
<
lb
/>
perſtat cribrum pollinarium FG obliquè
<
lb
/>
pendens, & ex G appenſum in H ne exci
<
lb
/>
dat: hoc tenuibus tabulis imò tenuiſſimis,
<
lb
/>
ac leuiſſimis vndequaque conſtat, præter
<
lb
/>
quam in medio vbi cribro farina excutitur:
<
lb
/>
nam vt ſolet pars ea tela linea conſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.001732
">Cap
<
lb
/>
ſa hæc omnia vndequaque concluſa conti
<
lb
/>
nentur: in cuius ſupremo capſula K iacet,
<
lb
/>
atque in ea quadrata quaſi lignea patina
<
lb
/>
leuiſſima, in qua farina iacet: hæc ſic ſuſ
<
lb
/>
penſa eſt, vt facilè concuti poſſit: concuti
<
lb
/>
tur autem funiculo ei annexo altera rotæ
<
lb
/>
parte, dextra ſcilicet iuxta B. </
s
>
<
s
id
="
s.001733
">Memineris
<
lb
/>
etiam cribrum FG vtroque ex capite pa
<
lb
/>
tere ſupremo, vt farinam excipiat à patina:
<
lb
/>
infimo, vt furfur eiiciat ex G. </
s
>
<
s
id
="
s.001734
">Tota autem
<
lb
/>
capſa trifarlam diuiditur in LMN, erectis
<
lb
/>
ſeptis ex tenuibus tabulis firmis ac omninò
<
lb
/>
immobilibus. </
s
>
<
s
id
="
s.001735
">Poteſt & ſi libet quadrifariam
<
lb
/>
diuidi. </
s
>
<
s
id
="
s.001736
">Hoc igitur conſtituto, cum circum
<
lb
/>
agitur B rota, funiculus concutit patellam,
<
lb
/>
& denticuli tabellam: patella excutit fari
<
lb
/>
nam in cribrum F G, tabella cribrum con
<
lb
/>
cutit: ac fit vt tenuiſſimus flos farinæ pri
<
lb
/>
mò excutiatur, cadatque in NM, parte cap
<
lb
/>
ſulæ: deſcendens verò cum vehementius
<
lb
/>
agitetur, pars inferior excutitur alia minus
<
lb
/>
ſyncera in LM, inde vltimò deſcendit per
<
lb
/>
os cribri infernum & ſurſum totius in LO:
<
lb
/>
atque ita tria ſeorſum colliguntur, flos fa
<
lb
/>
rinæ in MN, farina craſſa in ML, furfur in
<
lb
/>
LO: Quæ verò circumuolat farina tota, ne
<
lb
/>
ceſſariò iterum redit ad locum ſuum, vt ni
<
lb
/>
hil penitus pereat, quoniam capſula nullibi
<
lb
/>
tranſpirat. </
s
>
<
s
id
="
s.001737
">Oportet autem ( quod ipſa ra
<
lb
/>
tione facilè percipis ) FG cribrum non ni
<
lb
/>
mis eſſe accliue: nam farina vſque ad G per
<
lb
/>
ueniret, & cum furfure eiiceretur. </
s
>
<
s
id
="
s.001738
">Quamo
<
lb
/>
brem ſi ſeptum Luſque ad os cribri tranſtu
<
lb
/>
leris, vel aliud ſeptum, vt in P, adieceris, ſi
<
lb
/>
mul etiam paululum, vt vides, os ipſum G
<
lb
/>
ſuperius recuraueris, ne vel oboli iacturam
<
lb
/>
feceris farinæ. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001739
">Nunc quanta ex hoc ſequantur
<
expan
abbr
="
inſtrumẽ-to
">inſtrumen
<
lb
/>
to</
expan
>
<
expan
abbr
="
cõmoda
">commoda</
expan
>
, intellige. </
s
>
<
s
id
="
s.001740
">Primum, vnius hominis
<
lb
/>
labore, qui rotam verſat & farinam impo
<
lb
/>
nit patellæ, & cum loci pleni fuerint, cribra
<
lb
/>
tam colligit ac furfur, trium operariorum
<
lb
/>
vices ſupplet. </
s
>
<
s
id
="
s.001741
">Secundum eſt, quod ad hoc
<
lb
/>
opus cum neque adeò ſit laborioſum, nec
<
lb
/>
noxium, quilibet ſufficere poteſt vtileſque
<
lb
/>
geruli habentur, qui longè minore pretio
<
lb
/>
operariis conducuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.001742
">Tertium, quòd tota
<
lb
/>
farina colligitur, nec quicquam perit, cum </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>