Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
11
11 (5)
12
12 (6)
13
13 (7)
14
14 (8)
15
15 (9)
16
16 (10)
17
17 (11)
18
18 (12)
19
19 (13)
20
20 (14)
< >
page |< < (40) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div79" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2168" xml:space="preserve">
              <pb o="40" file="0046" n="46" rhead="ALHAZEN"/>
            betre uiſa, & certificatur in qualibet re uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2169" xml:space="preserve"> quantitas autem remotionis non certificatur uiſui i
              <gap/>
              <lb/>
            qualibet re uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2170" xml:space="preserve"> quoniam inter quædam uiſibilia & uiſum ſunt corpora ordinata continuata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2171" xml:space="preserve"> inter
              <lb/>
            quædam uerò & uiſum non ſunt corpora ordinata continuata, neque remotio eorum reſpicit cor-
              <lb/>
            pora ordinata continuata.</s>
            <s xml:id="echoid-s2172" xml:space="preserve"> Illa ergo, quorum remotio reſpicit corpora ordinata continuata, quãdo
              <lb/>
            uiſus comprehen derit corpora ordinata, quæ reſpiciunt remotionem eorum uiſibiliũ, quãdo com
              <lb/>
            prehendet ſcilicet quantitates illorum corporum, & cum comprehenderit menſuras illorum cor-
              <lb/>
            porum, comprehendet quãtitates ſpatiorum, quæ ſunt inter extremitates illorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2173" xml:space="preserve"> Et ſpatiũ, quod
              <lb/>
            eſt inter duas extremitates corporis uiſi, quod reſpicit remotionem, quæ eſt inter uiſum & rem ui-
              <lb/>
            ſam, quarum altera eſt in parte rei uiſę, & altera in parte aſpicientis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2174" xml:space="preserve"> eſt remotio rei uiſæ à uiſu, quo-
              <lb/>
            niam reſpicit ſpatium, quod eſt inter uiſum & rem uiſam.</s>
            <s xml:id="echoid-s2175" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehendet menſu-
              <lb/>
            rã iſtius ſpatij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2176" xml:space="preserve"> comprehendet menſurã remotionis rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2177" xml:space="preserve"> Viſus ergo comprehendit quantitatẽ
              <lb/>
            remotionis rerũ uiſibiliũ (quarũ remotio reſpicit corpora ordinata cõtinuata) ex cõprehenſione
              <lb/>
            mẽſurarum corporũ ordinatorũ reſpicientium remotiones earũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2178" xml:space="preserve"> Et remotio quarundã rerũ iſtarũ
              <lb/>
            uiſibilium eſt mediocris:</s>
            <s xml:id="echoid-s2179" xml:space="preserve"> & remotio quarundã eſt extra medio critatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2180" xml:space="preserve"> Remotio ergo uiſibilium,
              <lb/>
            quorũ remotio eſt mediocris:</s>
            <s xml:id="echoid-s2181" xml:space="preserve"> comprehenditur à uiſu comprehenſione uera certificata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2182" xml:space="preserve"> quoniam
              <lb/>
            uiſibilia, quorũ remotio eſt mediocris, & inter quæ, & uiſum ſunt corpora ordinata cõtinuata, cõ-
              <lb/>
            prehenduntur à uiſu uera comprehenſione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2183" xml:space="preserve"> Et cum uiſus cõprehendit iſta uiſibilia uera cõprehen
              <lb/>
            ſione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2184" xml:space="preserve"> cõprehendit corpora ordinata interiacẽtia inter ipſum & ipſa uiſibilia uera cõprehenſione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2185" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & cũ cõprehendit iſta corpora uera cõprehenſione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2186" xml:space="preserve"> cõprehendit ſpatia interiacentia inter extremi
              <lb/>
            tates eorum uera comprehenſione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2187" xml:space="preserve"> & cum comprehendit ſpatia uera comprehenſione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2188" xml:space="preserve"> cõprehen-
              <lb/>
            det menſuras remotionum uiſibilium, reſpicientium iſta ſpatia uera comprehenſione & certifica-
              <lb/>
            ta.</s>
            <s xml:id="echoid-s2189" xml:space="preserve"> Viſibilium ergo, quorum remotio reſpicit corpora ordinata continuata, & quorum remotio à
              <lb/>
            uiſu eſt mediocris, menſuras remotionum comprehendit uiſus uera comprehenſione & certa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2190" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            eſt dicere, certa, in ultimitate, in qua poterit ſenſus comprehendere.</s>
            <s xml:id="echoid-s2191" xml:space="preserve"> Menſuræ uerò remotionum ui
              <lb/>
            ſibilium, quorum remotio eſt extra mediocritatem, & quorum remotio reſpicit corpora ordinata
              <lb/>
            continuata, ſi comprehenduntur à uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s2192" xml:space="preserve"> non comprehenduntur uera comprehenſione & certifica-
              <lb/>
            ta:</s>
            <s xml:id="echoid-s2193" xml:space="preserve"> quoniam uiſibilia, quorum remotio eſt extra mediocritatem, non comprehenduntur à uiſu ue-
              <lb/>
            ra comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2194" xml:space="preserve"> Et cum inter uiſum & iſta uiſibilia fuerint corpora ordinata continuata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2195" xml:space="preserve"> non
              <lb/>
            comprehenduntur à uiſu omnia iſta uiſibilia uera comprehenſione propter extraneitatem remo-
              <lb/>
            tionum extremitatum ſuarum, & exitus eorum à mediocritate, per quam uiſus certificat uiſibilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s2196" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et cum uiſus non comprehendat iſta corpora uera comprehenſione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2197" xml:space="preserve"> non comprehendet ſpatia in-
              <lb/>
            teriacentia inter extremitates uera comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2198" xml:space="preserve"> Non comprehendet ergo remotiones, quæ
              <lb/>
            ſuntinteriacentes inter ipſum & uiſibilia, quæ ſunt apud extremitates iſtorum corporũ, uera com-
              <lb/>
            prehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2199" xml:space="preserve"> Quãtitates ergo remotionum uiſibilium, quorum remotio eſt extra mediocritatem,
              <lb/>
            & inter quam & uiſum ſunt corpora ordinata continuata, non comprehenduntur à uiſu uera com
              <lb/>
            prehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2200" xml:space="preserve"> Similiter remotiones uiſibilium, quorum remotio nõ reſpicit corpora ordinata con-
              <lb/>
            tinuata, non comprehenduntur à uiſu uera comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2201" xml:space="preserve"> Quare uiſus, quando comprehende-
              <lb/>
            rit nubes in plano & in locis carentibus montibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2202" xml:space="preserve"> exiſtimabit, quòd ſint magnæ remotionis in re-
              <lb/>
            ſpectu corporum cœleſtium, & cum nubes fuerint inter montes, & fuerint continuatæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2203" xml:space="preserve"> fortè coo-
              <lb/>
            perientur cacumina montium à nubibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2204" xml:space="preserve"> & cum nubes diſtiterint, una ab altera:</s>
            <s xml:id="echoid-s2205" xml:space="preserve"> fortè apparebunt
              <lb/>
            cacumina montium ſuperiora nubibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2206" xml:space="preserve"> & fortè comprehendet uiſus partes nubium applicatas
              <lb/>
            cum uertice montium, & fortè erit hoc in montibus non ualde altis.</s>
            <s xml:id="echoid-s2207" xml:space="preserve"> Ex iſta ergo experimentatio-
              <lb/>
            ne apparet, quod remotio nubium non eſt extranea:</s>
            <s xml:id="echoid-s2208" xml:space="preserve"> & quòd plures illarum ſunt propinquiores
              <lb/>
            terrę cacuminibus montium:</s>
            <s xml:id="echoid-s2209" xml:space="preserve"> & quòd illud, quod exiſtimatur de extraneitate remotionis illarum,
              <lb/>
            error eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s2210" xml:space="preserve"> Et declarabitur inde, quòd uiſus non comprehendit menſuram remotionis nubium in
              <lb/>
            plano:</s>
            <s xml:id="echoid-s2211" xml:space="preserve"> & quòd menſura remotionis nubium comprehendetur à uiſu, quando fuerint inter mon-
              <lb/>
            tes, & apparuerint cacumina montium ſuperiora.</s>
            <s xml:id="echoid-s2212" xml:space="preserve"> Et hoc inuenitur etiam in pluribus uiſibilibus,
              <lb/>
            quæ ſunt ſuper faciem terræ, ſcilicet, quòd menſuræ remotionum non reſpicientes corpora or-
              <lb/>
            dinata continuata, non comprehenduntur à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2213" xml:space="preserve"> Ex illis ergo, ex quibus manifeſtatur hoc, ſci-
              <lb/>
            licet quòd uiſus non comprehendat quantitatem remotionis rei uiſæ, niſi quando remotio eius
              <lb/>
            reſpexerit corpora ordinata continuata, & comprehenderit uiſus illa corpora interpoſita, & cer-
              <lb/>
            tificauerit menſuras eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2214" xml:space="preserve"> eſt experimentatio ſequens.</s>
            <s xml:id="echoid-s2215" xml:space="preserve"> Sit domus, in quam experimentator
              <lb/>
            non intrauerit ante horam experimentationis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2216" xml:space="preserve"> & ſit in quodam pariete illius domus ſtrictum fo-
              <lb/>
            ramen:</s>
            <s xml:id="echoid-s2217" xml:space="preserve"> & ſit poſt illud foramen uacuitas, quam ante illam horam non uidit:</s>
            <s xml:id="echoid-s2218" xml:space="preserve"> & ſint in illa uacui-
              <lb/>
            tate duo parietes, quorum unus ſit propinquior foramini quàm alius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2219" xml:space="preserve"> & ſit inter illos duos pari-
              <lb/>
            etes diſtantia alicuius quantitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2220" xml:space="preserve"> & ſit paries propinquior cooperiens quandam partem parie-
              <lb/>
            tis remotioris:</s>
            <s xml:id="echoid-s2221" xml:space="preserve"> & ſit quædam pars parietis remotioris apparens:</s>
            <s xml:id="echoid-s2222" xml:space="preserve"> & ſit foramen eleuatum à ter-
              <lb/>
            ra, ita ut quando aſpiciens aſpexerit per ipſum, non uideat faciem terræ, quæ eſt poſt parietem,
              <lb/>
            in quo foramen eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s2223" xml:space="preserve"> Experimentator igitur quando acceſſerit ad iſtum locum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2224" xml:space="preserve"> & inſpexerit per
              <lb/>
            iſtud foramen:</s>
            <s xml:id="echoid-s2225" xml:space="preserve"> uidebit duos parietes ſimul, & non comprehendet remotionem, quæ eſt inter
              <lb/>
            ipſos.</s>
            <s xml:id="echoid-s2226" xml:space="preserve"> Siuerò remotio primi parietis fuerit magna, remotio extranea à foramine, comprehendet
              <lb/>
            duos parietes quaſi ſe contingentes, & fortè exiſtimabit quòd ſit unus continuus, quando color
              <lb/>
            eorum fuerit unus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2227" xml:space="preserve"> Et ſi paries primus fuerit remotus à foramine mediocriter, & percipiatur,
              <lb/>
            quòd ſint duo parietes:</s>
            <s xml:id="echoid-s2228" xml:space="preserve"> exiſtimabitur, quòd ſint propinqui ſibi, aut ſe contingentes, & non cer-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>