Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

List of thumbnails

< >
21
21
22
22
23
23
24
24
25
25
26
26
27
27
28
28
29
29
30
30
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N11F78" type="main">
              <s id="N11F94">
                <pb pagenum="14" xlink:href="026/01/046.jpg"/>
              conatu agat: </s>
              <s id="N11F9D">immò ſi potentia motrix produceret motum primum, non
                <lb/>
              impetum in corpore proiecto; </s>
              <s id="N11FA3">nulla deinde eſſet cauſa applicata ad pro­
                <lb/>
              ducendum impetum: </s>
              <s id="N11FA9">Itaque hic motus primi generis, ſi comparetur
                <lb/>
              cum potentia motrice, eſt verè influxus, vel actio; </s>
              <s id="N11FAF">ſi cum termino, eſt
                <lb/>
              eius fieri, ſeu dependentia; </s>
              <s id="N11FB5">ſi cum ſubiecto, ſeu mobili eſt paſſio; </s>
              <s id="N11FB9">nec
                <lb/>
              propriè dicitur produci, niſi vt quo (vt vulgò loquuntur) nec enim
                <lb/>
              actio eſt terminus, vel effectus, in quo ſiſtat cauſa; ſed eſt via, qua ten­
                <lb/>
              dit ad terminum. </s>
              <s id="N11FC3">Motus ſecundi generis eſt mutatio, ſeu tranſitus ex
                <lb/>
              vno loco in alium; </s>
              <s id="N11FC9">hoc eſt finis, vel effectus formalis ſecundarius,
                <lb/>
              quem exigit impetus; </s>
              <s id="N11FCF">& fruſtrà ponitur alia entitas, quæ tantùm eſſet
                <lb/>
              inſtituta ad exigendam iſtam loci mutationem; Igitur ſi ſufficienter
                <lb/>
              exigatur ab ipſo impetu, de quo infrà, certè fruſtra ponitur quodcun­
                <lb/>
              que aliud per Ax.3. & 7. </s>
            </p>
            <p id="N11FD9" type="main">
              <s id="N11FDB">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              4.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N11FE8" type="main">
              <s id="N11FEA">
                <emph type="italics"/>
              Cauſa illa immediata motus, quæ non est efficiens, potest tantùm eſſe exi­
                <lb/>
              gens, quæ reducitur ad formalem, quæ ſuum effectum formalem ſecundarium,
                <lb/>
              id est ſuum finem intrinſecum exigit.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N11FF5"> Sic calor exigit rarefactionem, vel
                <lb/>
              reſolutionem, impetus motum; </s>
              <s id="N11FFB">cum enim non ſit cauſa efficiens per Th.
                <lb/>
              2. ſit tamen cauſa per Th.3. nec ſit materialis, nec finalis, vt conſtat, de­
                <lb/>
              bet eſſe formalis, vel exigens, ſeu exigitiua; </s>
              <s id="N12004">vt patet ex ipſa cauſarum
                <lb/>
              enumeratione; </s>
              <s id="N1200A">non eſt materialis, quia non recipit motum, niſi ab alio; </s>
              <s id="N1200E">
                <lb/>
              nec finalis, quæ ſupponit alias; cum ipſa non ſit dum ponitur
                <lb/>
              effectus. </s>
            </p>
            <p id="N12015" type="main">
              <s id="N12017">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              5.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12024" type="main">
              <s id="N12026">
                <emph type="italics"/>
              Entitas ſeu ſubstantia mobilis non eſt cauſa immediata motus,
                <emph.end type="italics"/>
              Sit enim
                <lb/>
              lapis proiectus per Poſtul. haud dubiè ſubſtantia lapidis non eſt cauſa
                <lb/>
              huius motus; </s>
              <s id="N12035">quia lapis tandem ſiſtit per hypoth.4. igitur non eſt cauſa
                <lb/>
              motus, quia eſſet cauſa neceſſaria; </s>
              <s id="N1203B">igitur ſemper cauſaret per Ax.12. præ­
                <lb/>
              terea potentia motrix proiicientis verè agit, cum etiam defatigetur; </s>
              <s id="N12041">igi­
                <lb/>
              tur aliquid producit, non motum immediatè, qui produci non poteſt pro
                <lb/>
              prièper Th. 2. Adde quod motus ſecundi generis habet tantùm cauſam
                <lb/>
              immediatam exigentem, ſed potentia motrix non exigit; </s>
              <s id="N1204B">quia primò
                <lb/>
              non defatigaretur exigendo; </s>
              <s id="N12051">ſecundò quia lapis ſeparatus à manu etiam
                <lb/>
              mouetur, ſed non ad exigentiam potentiæ motricis, vt patet; </s>
              <s id="N12057">quia ſtatim
                <lb/>
              poſt ſeparationem poteſt illa potentia deſtrui, licèt lapis longo pòſt
                <lb/>
              tempore moueatur; ſed quod non eſt, nihil exigit. </s>
            </p>
            <p id="N1205F" type="main">
              <s id="N12061">Aliquis fortè diceret potentiam motricem exigere primam partem
                <lb/>
              motus, quæ deinde ſecundam exigit, & ſecunda tertiam, tertia quar­
                <lb/>
              tam, &c. </s>
              <s id="N12068">Sed contra; </s>
              <s id="N1206B">quæro quid ſit prima illa pars motus; </s>
              <s id="N1206F">nec enim
                <lb/>
              aliud agnoſco niſi primam mutationem loci, quæ mutatio non poteſt
                <lb/>
              exigere niſi quando eſt; </s>
              <s id="N12077">atqui quando eſt, nihil reale eſt actu niſi mo­
                <lb/>
              bile, & nouus locus acquiſitus, mobile ipſum non exigit, vt demonſtra­
                <lb/>
              tum eſt, & conceſſum, nec etiam locus de nouo acquiſitus, in quo
                <lb/>
              ſcilicet mobile ſiſtere poteſt: quidquid pones aliud, impetum appellabo. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>