Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 540
541 - 570
571 - 600
601 - 630
631 - 660
661 - 690
691 - 720
721 - 750
751 - 780
781 - 810
811 - 840
841 - 870
871 - 900
901 - 930
931 - 960
961 - 990
991 - 1020
1021 - 1050
1051 - 1055
>
Scan
Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 540
541 - 570
571 - 600
601 - 630
631 - 660
661 - 690
691 - 720
721 - 750
751 - 780
781 - 810
811 - 840
841 - 870
871 - 900
901 - 930
931 - 960
961 - 990
991 - 1020
1021 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
27
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg272
"/>
<
lb
/>
per accidens veluti poteſtas ineſt in materia ad eſſe & non eſſe: ſed planè materia appetit eſſe,
<
lb
/>
non eſſe autem ſic appetit, vt illud quod expetit, eſſe poſsit. </
s
>
<
s
>Neque verò re perturbet, quòd
<
lb
/>
Ariſtoteles vno determinarit poteſtates rationis exortes, & ob id ab iis ſegregarit, quæ ratione
<
lb
/>
participant. </
s
>
<
s
>ſiquidem poteſtates rationis exortes ſint, vel actuoſæ, vel patibiles: atque actuoſos
<
lb
/>
quidem vno determinantur; nos autem de patibilibus in pręſentia diſputamus: illę quidem
<
expan
abbr
="
vnũ
">vnum</
expan
>
<
lb
/>
reſpiciunt: at noſtra poteſtas accipit oppoſita viciſsim. </
s
>
<
s
>Cùm verò materia ſit partibilis & quo
<
lb
/>
dammodo præſeferat infinitatem quæ diſperſa in vnum à forma colligitur. </
s
>
<
s
>idcirco tendere ad
<
lb
/>
vnum erit formam verſus progredi, & contra regredi ad materiam idem erit, ac perſequi infini
<
lb
/>
tum. </
s
>
<
s
>Si ergo natura declinat infinitum & ad vnum propenſa eſt; planum quod tendere ad for
<
lb
/>
mam prorſus erit naturale; progredi ad materiam non naturale cenſebitur, aut ſaltem non na
<
lb
/>
turale ſimpliciter & ſic in melius tendet, & in ipſum perpetuò collimabit, vt quoad eius fieri po
<
lb
/>
teſt, præſtet id quod melius eſt
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
ex iis quæcunque rerum ſtatui contingunt, niſi aliter efficere
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg273
"/>
<
lb
/>
cogatur ex neceſsitate materiæ. </
s
>
<
s
>ſiquidem rubiginem inferro nolit efficere; ſed ferrum ex tali
<
expan
abbr
="
tẽ-peramento
">ten
<
lb
/>
peramento</
expan
>
conſtat, vt ipſum rubigo neceſſariò conſequatur. </
s
>
<
s
>Atque hic melioris ſcopus ſic po
<
lb
/>
teſt apud naturam, vt etiam rebus ad aliud inſtitutis ad aliquod bonum
<
expan
abbr
="
finemq́
">finemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>abutatur, vt
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
<
lb
/>
in animali neceſſe ſit eſſe aliquos meatus, vnde redundantiæ repurgentur, eiſdem quoque natu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg274
"/>
<
lb
/>
ra melioris
<
expan
abbr
="
finisq́
">finisque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>gratia, nimirum propagationis, vt alterum tale producatur, quale ipſum eſt,
<
lb
/>
abuſa ſit. </
s
>
<
s
>At verò ea quæ poteſt exhibere natura, vel æterna ſunt, vel caduca, quæ ſanè pluſquam
<
lb
/>
ſpecie ſeparantur. </
s
>
<
s
>hæc vt natura diſiuncta ſunt; ſic varijs ſunt obnoxia legibus, id enim quod in
<
lb
/>
æternis effici poteſt æternum eſt: quod verò in caducis ex iis ſępe exiſtit, quæ varietatem reci
<
lb
/>
piunt;
<
expan
abbr
="
eodemq́
">eodemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>diuino inſtinctu concitata natura, rem minorem maiori
<
expan
abbr
="
potioriq́
">potiorique</
expan
>
. </
s
>
<
s
>accommodat,
<
lb
/>
non contrà maiorem
<
expan
abbr
="
nobiliorenq́
">nobiliorenque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>minori. </
s
>
<
s
>& id quod inferius eſt, vult inſeruire ſuperiori, &
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cuiq́
">cuique</
expan
>
. </
s
>
<
s
>recta ratione vtenti, ſua parat inſtrumenta; nec prius inſtrumenta fabricatur quam de vten
<
lb
/>
te cogitauerit. </
s
>
<
s
>Nam ſicuti rectius tibia muſico præbetur quàm tibiam poſsidenti, peritia tibias
<
lb
/>
inflandi: ſic etiam natura facit. </
s
>
<
s
>Itaque non immeritò reprehenditur Anaxagoras qui rationem
<
lb
/>
allaturus, cur homo omnium eſſet animalium prudentiſsimus, eam exponebat quòd manus ha
<
lb
/>
beret. </
s
>
<
s
>ac rectè quidem, ſi rationem, vt ſignum exquirebat: ſed ſi veras cauſſas quæſtionis indaga
<
lb
/>
bat; recta ratio poſtulat, vt idcirco fateamur homini datas eſſe manus, quia ſit animal prudentiſ
<
lb
/>
simum. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Atque ita melius eſt. </
s
>
<
s
>Semper igitur deterius gratia melioris:
<
expan
abbr
="
idq́
">idque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ita generale, vt per
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg275
"/>
<
lb
/>
artes & naturam ęquè pertineat. </
s
>
<
s
>Itaque ſapientes pacis cauſſa bellum gerunt;
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
laborem ſpe otij
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg276
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg277
"/>
<
lb
/>
ſuſtentant. </
s
>
<
s
>Sed requirat hoc loco quiſpiam, ſit ne cauſſa hoc quod dicimus eſſe melius; an po
<
lb
/>
tius effectus, & cum cauſſa ponatur. </
s
>
<
s
>quod nam cauſſæ genus ſit; & quemadmodum cauſſæ offi
<
lb
/>
cio fungatur. </
s
>
<
s
>Et planè inficiari non licet, hoc ab Ariſtotele inter cauſſarum genera recenſeri: in
<
lb
/>
quit enim ſe habere quàm poteſt optimè cauſſam eſſe. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
<
expan
abbr
="
eamq́
">eamque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>tam pręcipuam exiſtimaſſe vide
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg278
"/>
<
lb
/>
tur, vt neceſſe ſit, ſi melius hoc modo foret: ita quoque ſe habere naturam: quaſi nulla prior
<
lb
/>
cauſſa afferri queat: ideo iure optimo non ſeiungetur à fine, hanc enim omnium cauſſam potiſsi
<
lb
/>
mam ponit vnuſquiſque artifex, ſed præcipue naturalis. </
s
>
<
s
>Ita verò ſe habet vt finis. </
s
>
<
s
>Nam cùm ſit
<
lb
/>
in vniuerſo primum quoddam immortale, & ineffabile, ſimpliciter ens, & ſimpliciter bonum;
<
lb
/>
ex hoc cętera impetrant quòd ſint, & quòd bona ſint quodam tamen ordine, vt quæ naturam,
<
lb
/>
ſiue eſſentiam illam magis imitantur: perfectiora
<
expan
abbr
="
melioraq́
">melioraque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ſint, huiuſmodi verò ſunt actus &
<
lb
/>
ſubſtantiæ quæ actu ſunt, primum materiæ exortes, deinde materiatæ: atque illæ quidem è tri
<
lb
/>
plici ſerie corpora cęleſtia, forma & indiuidua, quibus eſſe & bonitas impertita ſunt miris mo
<
lb
/>
dis. </
s
>
<
s
>atque adeo, vt vniuerſa rerum latitudo gradibus omnibus completa ſit quos aliqua nota di
<
lb
/>
ſtinctos excipere poteſt. </
s
>
<
s
>Ergo quod eſt, & quod bonum eſt, cùm ſuoptè ingenio ſit finis & ex
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg279
"/>
<
lb
/>
petendum; efficitur, vt natura ſemper expetat id quod melius eſt, & quàm maximè præſtare co
<
lb
/>
netur ita ſuum finem adeptura. </
s
>
<
s
>A ſuperioribus ergo principiis hoc cauſſæ genus extitit, & de
<
lb
/>
ſcendit quodammodo cęlitus. </
s
>
<
s
>Itaque ſine errore natura producit, & vt melius non poſsit. </
s
>
<
s
>ac ſi
<
lb
/>
quis corrigere aliquid volet, vt turpiſsimus ille Momus, aut deterius faciet, aut id quod fieri
<
lb
/>
non potuit, optabit. </
s
>
<
s
>Sic cùm melius ſit eſſe quàm non eſſe, natura potius ineſſe quàm non eſſe
<
lb
/>
contendet: & ſi poterit; æternum numero faciet; ſi minus, vt æternum ſucceſsione ſit, & ſpecie,
<
lb
/>
curabit; nihil minus, quam ſibi perniciem molietur, niſi fortè per accidens; vt ignis qui, cum in
<
lb
/>
aliena materia conſiſtat,
<
expan
abbr
="
eaq́
">eaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>neceſſariò nutriatur; ſi permanere velit, eam quoque neceſſariò
<
expan
abbr
="
cõ-ſumit
">con
<
lb
/>
ſumit</
expan
>
; itaque & neceſſariò necem ſibi parat. </
s
>
<
s
>& quia res tùm perfecta eſt, cum iis muneribus fun
<
lb
/>
gi poteſt, quibus ipſam natura deſtinauit, id ſummopere expetet; atque expetet, ſiquando
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
ha
<
lb
/>
beat, aut ſi non eo modo habeat, quo bene eſt; ac ſi obtinuerit; tanquàm in oportuno diuerſorio
<
lb
/>
requieſcet. </
s
>
<
s
>Hic
<
expan
abbr
="
autẽ
">autem</
expan
>
finis cum forma
<
expan
abbr
="
cõgruit
">congruit</
expan
>
, cuius cùm tantum ſit
<
expan
abbr
="
momentũ
">momentum</
expan
>
in naturę operibus
<
lb
/>
etiam nos admonet & impellit in iis veſtigandis, vt maiorem formæ rationem habeamus, quàm
<
lb
/>
materiæ, quod veteres philoſophi non perſpicientes toto cęlo aberrarunt. </
s
>
<
s
>nil enim aliud quàm
<
lb
/>
materiam, naturam eſſe crediderunt, formas habuere pro accidentibus ac ſi quod aliud </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>