4741OPTICAE LIBER II.
tificabitur remotio, quæ eſt inter ipſos.
Et cum comprehenderit primum parietem uiſus, quan-
do remotio eius fuerit mediocris, quaſi eſſet propinquus alteri: non certificabit remotionem e-
ius, & non certificabitur remotio, quæ eſt inter iſta duo corpora huiuſmodi per ſenſum uiſus: quo-
niam ante illam horam non uiderat iſtum locum, neque illos duos parietes: & fortè comprehen-
det uiſus illa duo corpora quaſi ſe contingentia, quamuis antè ſciuerit diſtantiam, quæ eſt inter
ea. Et cum uiſus non comprehendat remotionem, quæ eſt inter duo corpora huiuſmodi: non
comprehendit quantitatem remotionis ultimi corporis: & tamen comprehendit formam eius cor
poris. Et cum non comprehendat quantitatem remotionis iſtius corporis, quamuis comprehen-
dat illud corpus: non comprehendet corpora continuata reſpicientia remotionem eius: & non
comprehendet uiſus quantitatem remotionis rei uiſæ certè ex comprehenſione formæ rei uiſæ: &
non comprehendet uiſus quantitatem remotionis rei uiſæ, niſi per argumentationem. Viſus au-
tem non arguit ſuper aliquam menſuram, niſi per argumentum comparationis, ſiue per compa-
rationem illius menſuræ ad aliam menſuram iam comprehenſam à uiſu, uel ad menſuram tunc
comprehenſam cum ea. Et nihil eſt, per quod uiſus poteſt menſurare remotionem rei uiſæ, & com
parare ad ipſam, ita ut comprehendat menſuram eius uerè, niſi per corpora ordinata reſpicientia
remotionem rei uiſæ: ſi autem menſurauerit uiſus remotionem per alia quàm per iſta corpora, e-
rit menſuratio qualiſcunque, non certa. Non igitur comprehenditur quantitas remotionis rei ui-
ſæ à ſenſu uiſus, niſi remotio eius reſpexerit corpora ordinata continuata: comprehendit enim
uiſus illa corpora, & menſuras illorum. Et iſta experimentatio, quam diximus, habet multa ſimi-
lia in uiſibilibus, ſicut ex duabus arboribus erectis ſecũdum modum, quem diximus in parietibus,
aut in ligno tranſuerſim poſito ſuper foramen, ſecundum modum, quem diximus de pariete
primo. Remotiones autem uiſibilium diſtantium abinuicem comprehenduntur à uiſu ex com-
prehenſione diuiſionis, quæ eſt inter uiſibilia. Diſpoſitiones autem quantitatis remotionis uiſi-
bilium inter ſe ſunt apud uiſum, ſicut diſpoſitiones remotionum uiſibilium à uiſu. Quoniam ſi in-
ter duas res uiſas diſtinctas fuerint corpora ordinata continuata, & comprehenderit uiſus illa cor-
pora & menſuras eorum: comprehendet quantitatem remotionis, quæ eſt inter res uiſas: ſi au-
tem non: non comprehendet quantitatem diſtantiæ, quæ eſt inter illas res, uerè. Et ſimiliter, ſi in-
ter iſtas duas res uiſas fuerint corpora ordinata continuata: & fuerint ualde extraneæ remotio-
nis, ita ut uiſus non poſsit certificare menſuras illorum corporum: non certificabitur menſura,
quæ eſt inter illas duas res uiſas. Remotiones ergo uiſibilium à uiſu non comprehenduntur, niſi
ex comprehenſione uirtutis diſtinctiuæ: quoniam illud, quod accidit in uiſu apud uiſionem, non
accidit, niſi per aliquid extrinſecum. Et nulla quantitas remotionis uiſibilium comprehenditur
per ſenſum uiſum uera comprehenſione, niſi remotiones uiſibilium, quorum remotio reſpicit cor-
pora ordinata & continuata, quorum remotio ſimul eſt mediocris. Et uiſus unà etiam compre-
hendit corpora ordinata reſpicientia remotiones eorum, & certificat menſuras illorum corpo-
rum, ut ſe conſequuntur. Menſuræ autem remotionum, præter huiuſmodi, non certificantur à
uiſu. Viſibilium autem, quorum remotionum menſuræ non certificantur à uiſu, quædam remo-
tiones reſpiciunt corpora ordinata continuata, & uiſus comprehendit illa corpora cum hoc: &
ſunt illa corpora, quorum extremitatum remotio eſt extranea: & quædam remotiones eorum
reſpiciunt corpora ordinata continuata, ſed uiſus non cõprehendit illa corpora, ſiue ſint remotio-
nes eorum extraneæ, ſiue ſint mediocres: & quædam remotiones eorum non reſpiciunt corpora
ordinata continuata, & ſuntilla uiſibilia, quæ ſunt ualde eleuata à terra, quæ ſunt extraneæ remo-
tionis: & quæ non habent propè ipſam remotionem, neq; parietem reſpicientem remotionem eo-
rum. Et omnia uiſibilia diuiduntur in iſtas partes. Et quando uiſus comprehendit uiſibilia, quo-
rum remotionum quantitates non certificantur à uiſu: uirtus diſtinctiua ſtatim cognoſcit menſu-
ras remotionum eorum ſecundum æſtimationem, non ſecundum rectitudinem, & comparat re-
motionem eorum adremotionem ſibi ſimilium ex uiſibilibus comprehenſis à uiſu antè, & ſuſten-
tat ſe in argumentatione ſuper formam rei uiſæ, & comparat formam rei uiſæ ad formam uiſibili-
um ſimilium, quæ uiſus comprehendit antè, & in quibus quantitates remotionum iam certifican-
tur à uirtute diſtinctiua: & ſic comparat remotionem rei uiſæ, cuius quantitatem remotionis non
certificat, ad remotionem uiſibilium ſibi ſimilium, quæ comprehendιtuiſus antè, & quorum remo
tionum menſuræ iam certificantur à uirtute diſtinctiua. Cum ergo uirtus diſtinctiua non certifi-
cauerit lineationes formæ rei uiſæ: comparabit quantitatem totius formæ ad menſuras formarum
uiſibilium, æqualium illis formis in menſura, quarum remotionum quãtitates iam certificatę ſunt
in uirtute diſtinctiua, & aſsimilabit remotionem rei uiſæ, cuius quantitas remotionis non certifi-
cabitur ab eo, ad remotionem uiſibilium in menſura, quorum remotiones iam ſunt certificatæ. Et
eſt hoc maximum, ſuper quod poteſt uirtus diſtinctiua in comprehendendo menſuras remotionũ
uiſibilium. Fortè ergo inueniet per iſtam argumentationem certitudinem in comprehendendo re
motionem illius, quod eſt huiuſmodi: & fortè errabit: & in illis, in quibus inueniet certitudinem,
non certificatur, utrum inuenit certitudinem, an non. Et iſta argumentatio erit argumentatio in
fine uelocitatis propter aſſuetudinem uirtutis diſtinctiuæ, in comprehen dendo remotionem uiſi-
bilium per argumentationem & certificationem. Et fortè æſtimabit uirtus diſtinctiua menſuras re
motionis rei uiſæ, ſiremotio eius reſpexerit corpora ordinata, & fuerit ex remotionibus mediocri
bus, propter aſſuetudinem ſuam in æſtimando uel arguendo remotiones uiſibiliũ, & propter ue-
do remotio eius fuerit mediocris, quaſi eſſet propinquus alteri: non certificabit remotionem e-
ius, & non certificabitur remotio, quæ eſt inter iſta duo corpora huiuſmodi per ſenſum uiſus: quo-
niam ante illam horam non uiderat iſtum locum, neque illos duos parietes: & fortè comprehen-
det uiſus illa duo corpora quaſi ſe contingentia, quamuis antè ſciuerit diſtantiam, quæ eſt inter
ea. Et cum uiſus non comprehendat remotionem, quæ eſt inter duo corpora huiuſmodi: non
comprehendit quantitatem remotionis ultimi corporis: & tamen comprehendit formam eius cor
poris. Et cum non comprehendat quantitatem remotionis iſtius corporis, quamuis comprehen-
dat illud corpus: non comprehendet corpora continuata reſpicientia remotionem eius: & non
comprehendet uiſus quantitatem remotionis rei uiſæ certè ex comprehenſione formæ rei uiſæ: &
non comprehendet uiſus quantitatem remotionis rei uiſæ, niſi per argumentationem. Viſus au-
tem non arguit ſuper aliquam menſuram, niſi per argumentum comparationis, ſiue per compa-
rationem illius menſuræ ad aliam menſuram iam comprehenſam à uiſu, uel ad menſuram tunc
comprehenſam cum ea. Et nihil eſt, per quod uiſus poteſt menſurare remotionem rei uiſæ, & com
parare ad ipſam, ita ut comprehendat menſuram eius uerè, niſi per corpora ordinata reſpicientia
remotionem rei uiſæ: ſi autem menſurauerit uiſus remotionem per alia quàm per iſta corpora, e-
rit menſuratio qualiſcunque, non certa. Non igitur comprehenditur quantitas remotionis rei ui-
ſæ à ſenſu uiſus, niſi remotio eius reſpexerit corpora ordinata continuata: comprehendit enim
uiſus illa corpora, & menſuras illorum. Et iſta experimentatio, quam diximus, habet multa ſimi-
lia in uiſibilibus, ſicut ex duabus arboribus erectis ſecũdum modum, quem diximus in parietibus,
aut in ligno tranſuerſim poſito ſuper foramen, ſecundum modum, quem diximus de pariete
primo. Remotiones autem uiſibilium diſtantium abinuicem comprehenduntur à uiſu ex com-
prehenſione diuiſionis, quæ eſt inter uiſibilia. Diſpoſitiones autem quantitatis remotionis uiſi-
bilium inter ſe ſunt apud uiſum, ſicut diſpoſitiones remotionum uiſibilium à uiſu. Quoniam ſi in-
ter duas res uiſas diſtinctas fuerint corpora ordinata continuata, & comprehenderit uiſus illa cor-
pora & menſuras eorum: comprehendet quantitatem remotionis, quæ eſt inter res uiſas: ſi au-
tem non: non comprehendet quantitatem diſtantiæ, quæ eſt inter illas res, uerè. Et ſimiliter, ſi in-
ter iſtas duas res uiſas fuerint corpora ordinata continuata: & fuerint ualde extraneæ remotio-
nis, ita ut uiſus non poſsit certificare menſuras illorum corporum: non certificabitur menſura,
quæ eſt inter illas duas res uiſas. Remotiones ergo uiſibilium à uiſu non comprehenduntur, niſi
ex comprehenſione uirtutis diſtinctiuæ: quoniam illud, quod accidit in uiſu apud uiſionem, non
accidit, niſi per aliquid extrinſecum. Et nulla quantitas remotionis uiſibilium comprehenditur
per ſenſum uiſum uera comprehenſione, niſi remotiones uiſibilium, quorum remotio reſpicit cor-
pora ordinata & continuata, quorum remotio ſimul eſt mediocris. Et uiſus unà etiam compre-
hendit corpora ordinata reſpicientia remotiones eorum, & certificat menſuras illorum corpo-
rum, ut ſe conſequuntur. Menſuræ autem remotionum, præter huiuſmodi, non certificantur à
uiſu. Viſibilium autem, quorum remotionum menſuræ non certificantur à uiſu, quædam remo-
tiones reſpiciunt corpora ordinata continuata, & uiſus comprehendit illa corpora cum hoc: &
ſunt illa corpora, quorum extremitatum remotio eſt extranea: & quædam remotiones eorum
reſpiciunt corpora ordinata continuata, ſed uiſus non cõprehendit illa corpora, ſiue ſint remotio-
nes eorum extraneæ, ſiue ſint mediocres: & quædam remotiones eorum non reſpiciunt corpora
ordinata continuata, & ſuntilla uiſibilia, quæ ſunt ualde eleuata à terra, quæ ſunt extraneæ remo-
tionis: & quæ non habent propè ipſam remotionem, neq; parietem reſpicientem remotionem eo-
rum. Et omnia uiſibilia diuiduntur in iſtas partes. Et quando uiſus comprehendit uiſibilia, quo-
rum remotionum quantitates non certificantur à uiſu: uirtus diſtinctiua ſtatim cognoſcit menſu-
ras remotionum eorum ſecundum æſtimationem, non ſecundum rectitudinem, & comparat re-
motionem eorum adremotionem ſibi ſimilium ex uiſibilibus comprehenſis à uiſu antè, & ſuſten-
tat ſe in argumentatione ſuper formam rei uiſæ, & comparat formam rei uiſæ ad formam uiſibili-
um ſimilium, quæ uiſus comprehendit antè, & in quibus quantitates remotionum iam certifican-
tur à uirtute diſtinctiua: & ſic comparat remotionem rei uiſæ, cuius quantitatem remotionis non
certificat, ad remotionem uiſibilium ſibi ſimilium, quæ comprehendιtuiſus antè, & quorum remo
tionum menſuræ iam certificantur à uirtute diſtinctiua. Cum ergo uirtus diſtinctiua non certifi-
cauerit lineationes formæ rei uiſæ: comparabit quantitatem totius formæ ad menſuras formarum
uiſibilium, æqualium illis formis in menſura, quarum remotionum quãtitates iam certificatę ſunt
in uirtute diſtinctiua, & aſsimilabit remotionem rei uiſæ, cuius quantitas remotionis non certifi-
cabitur ab eo, ad remotionem uiſibilium in menſura, quorum remotiones iam ſunt certificatæ. Et
eſt hoc maximum, ſuper quod poteſt uirtus diſtinctiua in comprehendendo menſuras remotionũ
uiſibilium. Fortè ergo inueniet per iſtam argumentationem certitudinem in comprehendendo re
motionem illius, quod eſt huiuſmodi: & fortè errabit: & in illis, in quibus inueniet certitudinem,
non certificatur, utrum inuenit certitudinem, an non. Et iſta argumentatio erit argumentatio in
fine uelocitatis propter aſſuetudinem uirtutis diſtinctiuæ, in comprehen dendo remotionem uiſi-
bilium per argumentationem & certificationem. Et fortè æſtimabit uirtus diſtinctiua menſuras re
motionis rei uiſæ, ſiremotio eius reſpexerit corpora ordinata, & fuerit ex remotionibus mediocri
bus, propter aſſuetudinem ſuam in æſtimando uel arguendo remotiones uiſibiliũ, & propter ue-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib