Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
27
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg272
"/>
<
lb
/>
per accidens veluti poteſtas ineſt in materia ad eſſe & non eſſe: ſed planè materia appetit eſſe,
<
lb
/>
non eſſe autem ſic appetit, vt illud quod expetit, eſſe poſsit. </
s
>
<
s
>Neque verò re perturbet, quòd
<
lb
/>
Ariſtoteles vno determinarit poteſtates rationis exortes, & ob id ab iis ſegregarit, quæ ratione
<
lb
/>
participant. </
s
>
<
s
>ſiquidem poteſtates rationis exortes ſint, vel actuoſæ, vel patibiles: atque actuoſos
<
lb
/>
quidem vno determinantur; nos autem de patibilibus in pręſentia diſputamus: illę quidem
<
expan
abbr
="
vnũ
">vnum</
expan
>
<
lb
/>
reſpiciunt: at noſtra poteſtas accipit oppoſita viciſsim. </
s
>
<
s
>Cùm verò materia ſit partibilis & quo
<
lb
/>
dammodo præſeferat infinitatem quæ diſperſa in vnum à forma colligitur. </
s
>
<
s
>idcirco tendere ad
<
lb
/>
vnum erit formam verſus progredi, & contra regredi ad materiam idem erit, ac perſequi infini
<
lb
/>
tum. </
s
>
<
s
>Si ergo natura declinat infinitum & ad vnum propenſa eſt; planum quod tendere ad for
<
lb
/>
mam prorſus erit naturale; progredi ad materiam non naturale cenſebitur, aut ſaltem non na
<
lb
/>
turale ſimpliciter & ſic in melius tendet, & in ipſum perpetuò collimabit, vt quoad eius fieri po
<
lb
/>
teſt, præſtet id quod melius eſt
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
ex iis quæcunque rerum ſtatui contingunt, niſi aliter efficere
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg273
"/>
<
lb
/>
cogatur ex neceſsitate materiæ. </
s
>
<
s
>ſiquidem rubiginem inferro nolit efficere; ſed ferrum ex tali
<
expan
abbr
="
tẽ-peramento
">ten
<
lb
/>
peramento</
expan
>
conſtat, vt ipſum rubigo neceſſariò conſequatur. </
s
>
<
s
>Atque hic melioris ſcopus ſic po
<
lb
/>
teſt apud naturam, vt etiam rebus ad aliud inſtitutis ad aliquod bonum
<
expan
abbr
="
finemq́
">finemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>abutatur, vt
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
<
lb
/>
in animali neceſſe ſit eſſe aliquos meatus, vnde redundantiæ repurgentur, eiſdem quoque natu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg274
"/>
<
lb
/>
ra melioris
<
expan
abbr
="
finisq́
">finisque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>gratia, nimirum propagationis, vt alterum tale producatur, quale ipſum eſt,
<
lb
/>
abuſa ſit. </
s
>
<
s
>At verò ea quæ poteſt exhibere natura, vel æterna ſunt, vel caduca, quæ ſanè pluſquam
<
lb
/>
ſpecie ſeparantur. </
s
>
<
s
>hæc vt natura diſiuncta ſunt; ſic varijs ſunt obnoxia legibus, id enim quod in
<
lb
/>
æternis effici poteſt æternum eſt: quod verò in caducis ex iis ſępe exiſtit, quæ varietatem reci
<
lb
/>
piunt;
<
expan
abbr
="
eodemq́
">eodemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>diuino inſtinctu concitata natura, rem minorem maiori
<
expan
abbr
="
potioriq́
">potiorique</
expan
>
. </
s
>
<
s
>accommodat,
<
lb
/>
non contrà maiorem
<
expan
abbr
="
nobiliorenq́
">nobiliorenque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>minori. </
s
>
<
s
>& id quod inferius eſt, vult inſeruire ſuperiori, &
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cuiq́
">cuique</
expan
>
. </
s
>
<
s
>recta ratione vtenti, ſua parat inſtrumenta; nec prius inſtrumenta fabricatur quam de vten
<
lb
/>
te cogitauerit. </
s
>
<
s
>Nam ſicuti rectius tibia muſico præbetur quàm tibiam poſsidenti, peritia tibias
<
lb
/>
inflandi: ſic etiam natura facit. </
s
>
<
s
>Itaque non immeritò reprehenditur Anaxagoras qui rationem
<
lb
/>
allaturus, cur homo omnium eſſet animalium prudentiſsimus, eam exponebat quòd manus ha
<
lb
/>
beret. </
s
>
<
s
>ac rectè quidem, ſi rationem, vt ſignum exquirebat: ſed ſi veras cauſſas quæſtionis indaga
<
lb
/>
bat; recta ratio poſtulat, vt idcirco fateamur homini datas eſſe manus, quia ſit animal prudentiſ
<
lb
/>
simum. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Atque ita melius eſt. </
s
>
<
s
>Semper igitur deterius gratia melioris:
<
expan
abbr
="
idq́
">idque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ita generale, vt per
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg275
"/>
<
lb
/>
artes & naturam ęquè pertineat. </
s
>
<
s
>Itaque ſapientes pacis cauſſa bellum gerunt;
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
laborem ſpe otij
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg276
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg277
"/>
<
lb
/>
ſuſtentant. </
s
>
<
s
>Sed requirat hoc loco quiſpiam, ſit ne cauſſa hoc quod dicimus eſſe melius; an po
<
lb
/>
tius effectus, & cum cauſſa ponatur. </
s
>
<
s
>quod nam cauſſæ genus ſit; & quemadmodum cauſſæ offi
<
lb
/>
cio fungatur. </
s
>
<
s
>Et planè inficiari non licet, hoc ab Ariſtotele inter cauſſarum genera recenſeri: in
<
lb
/>
quit enim ſe habere quàm poteſt optimè cauſſam eſſe. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
<
expan
abbr
="
eamq́
">eamque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>tam pręcipuam exiſtimaſſe vide
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg278
"/>
<
lb
/>
tur, vt neceſſe ſit, ſi melius hoc modo foret: ita quoque ſe habere naturam: quaſi nulla prior
<
lb
/>
cauſſa afferri queat: ideo iure optimo non ſeiungetur à fine, hanc enim omnium cauſſam potiſsi
<
lb
/>
mam ponit vnuſquiſque artifex, ſed præcipue naturalis. </
s
>
<
s
>Ita verò ſe habet vt finis. </
s
>
<
s
>Nam cùm ſit
<
lb
/>
in vniuerſo primum quoddam immortale, & ineffabile, ſimpliciter ens, & ſimpliciter bonum;
<
lb
/>
ex hoc cętera impetrant quòd ſint, & quòd bona ſint quodam tamen ordine, vt quæ naturam,
<
lb
/>
ſiue eſſentiam illam magis imitantur: perfectiora
<
expan
abbr
="
melioraq́
">melioraque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ſint, huiuſmodi verò ſunt actus &
<
lb
/>
ſubſtantiæ quæ actu ſunt, primum materiæ exortes, deinde materiatæ: atque illæ quidem è tri
<
lb
/>
plici ſerie corpora cęleſtia, forma & indiuidua, quibus eſſe & bonitas impertita ſunt miris mo
<
lb
/>
dis. </
s
>
<
s
>atque adeo, vt vniuerſa rerum latitudo gradibus omnibus completa ſit quos aliqua nota di
<
lb
/>
ſtinctos excipere poteſt. </
s
>
<
s
>Ergo quod eſt, & quod bonum eſt, cùm ſuoptè ingenio ſit finis & ex
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg279
"/>
<
lb
/>
petendum; efficitur, vt natura ſemper expetat id quod melius eſt, & quàm maximè præſtare co
<
lb
/>
netur ita ſuum finem adeptura. </
s
>
<
s
>A ſuperioribus ergo principiis hoc cauſſæ genus extitit, & de
<
lb
/>
ſcendit quodammodo cęlitus. </
s
>
<
s
>Itaque ſine errore natura producit, & vt melius non poſsit. </
s
>
<
s
>ac ſi
<
lb
/>
quis corrigere aliquid volet, vt turpiſsimus ille Momus, aut deterius faciet, aut id quod fieri
<
lb
/>
non potuit, optabit. </
s
>
<
s
>Sic cùm melius ſit eſſe quàm non eſſe, natura potius ineſſe quàm non eſſe
<
lb
/>
contendet: & ſi poterit; æternum numero faciet; ſi minus, vt æternum ſucceſsione ſit, & ſpecie,
<
lb
/>
curabit; nihil minus, quam ſibi perniciem molietur, niſi fortè per accidens; vt ignis qui, cum in
<
lb
/>
aliena materia conſiſtat,
<
expan
abbr
="
eaq́
">eaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>neceſſariò nutriatur; ſi permanere velit, eam quoque neceſſariò
<
expan
abbr
="
cõ-ſumit
">con
<
lb
/>
ſumit</
expan
>
; itaque & neceſſariò necem ſibi parat. </
s
>
<
s
>& quia res tùm perfecta eſt, cum iis muneribus fun
<
lb
/>
gi poteſt, quibus ipſam natura deſtinauit, id ſummopere expetet; atque expetet, ſiquando
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
ha
<
lb
/>
beat, aut ſi non eo modo habeat, quo bene eſt; ac ſi obtinuerit; tanquàm in oportuno diuerſorio
<
lb
/>
requieſcet. </
s
>
<
s
>Hic
<
expan
abbr
="
autẽ
">autem</
expan
>
finis cum forma
<
expan
abbr
="
cõgruit
">congruit</
expan
>
, cuius cùm tantum ſit
<
expan
abbr
="
momentũ
">momentum</
expan
>
in naturę operibus
<
lb
/>
etiam nos admonet & impellit in iis veſtigandis, vt maiorem formæ rationem habeamus, quàm
<
lb
/>
materiæ, quod veteres philoſophi non perſpicientes toto cęlo aberrarunt. </
s
>
<
s
>nil enim aliud quàm
<
lb
/>
materiam, naturam eſſe crediderunt, formas habuere pro accidentibus ac ſi quod aliud </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>