Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[41.] 34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.
Page: 27 (21)
[42.] 35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.
Page: 27 (21)
[43.] DE IIS SINE QVIBVS VISIO NON PO-teſt compleri. Caput ſeptimum. 36. Ad uiſionem perſiciendam ſex inprimis neceſſaria ſunt.
Page: 28 (22)
[44.] 37. Diſt antia inter uiſum & uiſibile. 15 p 3.
Page: 28 (22)
[45.] 38. Collocatio uiſibilis ante uiſum directa. 2 p 3.
Page: 28 (22)
[46.] 39. Lux. 1 p 3.
Page: 28 (22)
[47.] 40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.
Page: 29 (23)
[48.] 41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.
Page: 29 (23)
[49.] 42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.
Page: 29 (23)
[50.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SECVNDVS.
Page: 30 (24)
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
Page: 30 (24)
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
Page: 31 (25)
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
Page: 31 (25)
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
Page: 32 (26)
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
Page: 33 (27)
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
Page: 35 (29)
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
Page: 35 (29)
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
Page: 36 (30)
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
Page: 37 (31)
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
Page: 37 (31)
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
Page: 38 (32)
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
Page: 39 (33)
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
Page: 40 (34)
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
Page: 40 (34)
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
Page: 41 (35)
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
Page: 41 (35)
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
Page: 42 (36)
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
Page: 42 (36)
< >
page |< < (42) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div79" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2277" xml:space="preserve">
              <pb o="42" file="0048" n="48" rhead="ALHAZEN"/>
            locitatem cum ſuæ æſtimationis argumentatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2278" xml:space="preserve"> Et cum remotio rei uiſæ fuerit mediocris, non
              <lb/>
            erit inter æſtimationem remotionis, & inter ueram remotionem magna diuerſitas.</s>
            <s xml:id="echoid-s2279" xml:space="preserve"> Cum ergo ui-
              <lb/>
            ſus comprehenderit aliquam rem uiſam, ſtatim uirtus diſtinctiua comprehendet remotionem e-
              <lb/>
            ius, & menſuram remotionis eius, ſecundum quod poterit comprehendere, ſcilicet aut per certi-
              <lb/>
            tudinem, aut per æſtimationem, & ſtatim remotio eius habebit in anima menſuram conceptam.</s>
            <s xml:id="echoid-s2280" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Menſura ergo remotionis rei uiſæ comprehenſa à uiſu, cuius forma eſt concepta in anima, quan-
              <lb/>
            do illa remotio reſpexerit corpora ordinata continuata, & ſimul fuerit mediocris, & comprehen-
              <lb/>
            derit uiſus illa corpora ordinata reſpicientia eius remotionem, & etiam iam uirtus diſtinctiua co-
              <lb/>
            gnouerit ipſam, & certificauerit menſuras corporum ordinatorum, certificata eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s2281" xml:space="preserve"> Si autem eius re
              <lb/>
            motio non reſpexerit corpora ordinata continuata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2282" xml:space="preserve"> aut reſpexerit corpora ordinata continuata,
              <lb/>
            & comprehenderit uiſus illa corpora:</s>
            <s xml:id="echoid-s2283" xml:space="preserve"> & ſimul fuerit remotio extranea, ita ut uiſus non poſsit cer-
              <lb/>
            tificare menſuras illorum corporum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2284" xml:space="preserve"> aut reſpexerit corpora ordinata continuata, & non com-
              <lb/>
            prehenderit uiſus illa corpora, neque certificauerit menſuras eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2285" xml:space="preserve"> aut poſsit comprehendere
              <lb/>
            illa corpora, ſed non aſpexerit illa tunc, nec menſurauerit quantitates eorum, ſiue ſint remotio-
              <lb/>
            nes illorum uiſibilium extraneæ, ſiue mediocres:</s>
            <s xml:id="echoid-s2286" xml:space="preserve"> erit tunc menſura eius remotionis, quæ eſt con-
              <lb/>
            cepta in anima, neque certificata, neque uerificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s2287" xml:space="preserve"> Etremotiones, quæ ſunt inter uiſibilia di-
              <lb/>
            ſtincta, non comprehenduntur, niſi ex comprehenſione diuiſionis, quæ eſt inter illa uiſibilia:</s>
            <s xml:id="echoid-s2288" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            quædam quantitates remotionum, quæ ſunt inter uiſibilia diſtincta, comprehenduntur uera com
              <lb/>
            prehenſione, & quædam comprehenduntur per æſtimationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2289" xml:space="preserve"> Menſura ergo remotionis, quæ eſt
              <lb/>
            inter duo uiſibilia, inter quæ ſunt corpora ordinata continuata, quæ uiſus comprehendit, & quo-
              <lb/>
            rum certificat menſuras:</s>
            <s xml:id="echoid-s2290" xml:space="preserve"> eſt menſura certificata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2291" xml:space="preserve"> menſura autem remotionis, quæ eſt inter duo
              <lb/>
            uiſibilia, inter quæ non ſunt corpora ordinata continuata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2292" xml:space="preserve"> aut inter quæ ſunt corpora ordinata
              <lb/>
            continuata, ſed uiſus non certificat menſuras illorum corporum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2293" xml:space="preserve"> aut non comprehendit illa, eſt
              <lb/>
            menſura non certificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s2294" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos modos erit comprehenſio remotionum uiſibilium
              <lb/>
            per ſenſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2295" xml:space="preserve"> Et etiam corpora reſpicientia remotiones uiſibilium aſſuetorum, quæ ſunt in re-
              <lb/>
            motionibus aſſuetis, quæ aſſuetæ comprehenduntur à uiſu, comprehenduntur à uiſu, & certifi-
              <lb/>
            cantur menſuræ eorum propter frequentationem eorum, ita ut uiſus propter hoc comprehendat
              <lb/>
            menſuras remotionum eorum per cognitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2296" xml:space="preserve"> Quoniam uiſus quando comprehendit aliquod
              <lb/>
            uiſibile aſſuetum, & fuerit in remotione aſſueta:</s>
            <s xml:id="echoid-s2297" xml:space="preserve"> cognoſcetipſum, & cognoſcet eius remotionem,
              <lb/>
            & æſtimabit quantitatem remotion is eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2298" xml:space="preserve"> Quando ergo æſtimabit quantitatem remotionis hu-
              <lb/>
            iuſmodi uiſibilium:</s>
            <s xml:id="echoid-s2299" xml:space="preserve"> erit æſtimatio eorum propè uera, & non erit inter æſtimationem eius, & ueri-
              <lb/>
            tatem magna diuerſitas.</s>
            <s xml:id="echoid-s2300" xml:space="preserve"> Quantitas ergo remotionum uiſibilium aſſuetorum, quæ ſunt in remotio,
              <lb/>
            nibus aſſuetis, comprehenduntur à uiſu per cognitionem ex æſtimatione quantitatum eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2301" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            plures remotiones uiſibilium comprehenduntur ſecundum huiuſmodi modum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2302" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div80" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head104" xml:space="preserve" style="it">26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2303" xml:space="preserve">SItus uerò, quem uiſus comprehẽdit ex uiſibilibus, diuiditur in tres modos:</s>
            <s xml:id="echoid-s2304" xml:space="preserve"> quorum unus eſt
              <lb/>
            ſitus totius rei uiſæ apud uiſum, aut ſitus cuiuſdam partis rei uiſæ apud uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2305" xml:space="preserve"> & iſte modus
              <lb/>
            eſt oppoſitio.</s>
            <s xml:id="echoid-s2306" xml:space="preserve"> Secundus eſt ſitus ſuperficiei rei uiſæ oppoſitæ uiſui apud uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2307" xml:space="preserve"> & ſitus ſuperfi
              <lb/>
            cierum rei uiſæ oppoſitarum uiſui apud uiſum, quando res uiſa fuerit multarum ſuperficierum, &
              <lb/>
            fuerit illud, quod apparet uiſui ex eis, multæ ſuperficies:</s>
            <s xml:id="echoid-s2308" xml:space="preserve"> & ſitus terminorum ſuperficierum uiſibi-
              <lb/>
            lium apud uiſum, & ſitus linearũ, & ſpatiorum, quæ ſunt inter quælibet duo puncta, aut inter quæ-
              <lb/>
            libet duo uiſibilia, quæ ſimul comprehenduntur à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2309" xml:space="preserve"> Modus tertius eſt ſitus partium rei uiſę in-
              <lb/>
            ter ſe, & ſitus terminorum ſuperficiei rei uiſæ inter ſe, & ſitus partium terminorum ſuperficiei rei
              <lb/>
            uiſæ inter ſe, & ſitus partium ſuperficiei terminorum rei uiſæ inter ſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s2310" xml:space="preserve"> & iſte modus eſt ordinatio:</s>
            <s xml:id="echoid-s2311" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & conſimiliter ſitus uiſibilium diuerſorum inter ſe, collocatur ſub hoc modo.</s>
            <s xml:id="echoid-s2312" xml:space="preserve"> Omnes ergo ſitus,
              <lb/>
            qui comprehenduntur à uiſu, diuiduntur in iſtos tres modos.</s>
            <s xml:id="echoid-s2313" xml:space="preserve"> Et ſitus cuiuslibet habentis ſitum a-
              <lb/>
            pud aliud, componitur ex remotione illius habentis ſitum ab illo alio, & ex ſitu illius habentis ſitũ
              <lb/>
            reſpectu illius alterius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2314" xml:space="preserve"> Oppoſitio ergo rei uiſæ ad uiſum componitur ex remotione rei uiſæ à uiſu,
              <lb/>
            & ex parte, in qua eſt res uiſa, reſpectu uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2315" xml:space="preserve"> Comprehenſio autem remotionis rei uiſæ iam decla-
              <lb/>
            rata eſt, quòd eſt intentio quieſcens in anima.</s>
            <s xml:id="echoid-s2316" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div81" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head105" xml:space="preserve" style="it">27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4.
            <lb/>
          Vide 22 n.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2317" xml:space="preserve">VErus autem locus rei uiſæ comprehenditur ex ſitu rei uiſæ apud uiſionem, quoniam uiſus
              <lb/>
            non comprehenditrem uiſam, niſi ex oppoſitione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2318" xml:space="preserve"> & loca, quæ comprehenduntur à ſenſu,
              <lb/>
            comprehenduntur à diſtinctione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2319" xml:space="preserve"> & ſenſus & diſtinctio diſtinguunt inter loca, quamuis in
              <lb/>
            eis nihil ſit ex uiſibilibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2320" xml:space="preserve"> & diſtinguit diſtinctio inter locum obiectum uiſui, & locum propinquũ
              <lb/>
            ei:</s>
            <s xml:id="echoid-s2321" xml:space="preserve"> Et uirtus diſtinctiua comprehendit omnia loca per imaginationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2322" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus fuerit op-
              <lb/>
            poſitus alicuiloco, & comprehenderit aliquod uiſibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s2323" xml:space="preserve"> & uiſus poſtea fuerit ablatus ab illo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s2324" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & fuerit oppoſitus alij loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s2325" xml:space="preserve"> deſtruetur uiſio illius rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2326" xml:space="preserve"> & cum reuertetur iterum ad oppoſitio-
              <lb/>
            nem illius loci, reuertetur iterum uiſio illius rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2327" xml:space="preserve"> Et cum uiſus comprehenderit rem uiſam a-
              <lb/>
            pud oppoſitionem illius in loco, in quo eſt res uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2328" xml:space="preserve"> & comprehenderit uirtus diſtinctiua lo-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum