Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="461"/>
                <arrow.to.target n="marg2846"/>
                <lb/>
              Sed, iudicio meo, quantum hoc in deſignando loco cæli facere neceſſe eſt. </s>
              <s>tantum à terræ partibus
                <lb/>
              abhorret: ſunt enim partes eius continuæ & in toto;
                <expan abbr="ideoq́ue">ideoque</expan>
              in loco in potentia, niſi fortè refera­
                <lb/>
              tur id ad partes illas quæ mouentur adhuc, vt mediam abſolutè conſequantur: facilè autem ſic ta­
                <lb/>
              lis deſcriptio defendi poterit. </s>
              <s>Quocirca dicemus, loci definitionem quæ tradita eſt 4. Phyſ. eius
                <lb/>
              eſſe, qui eſt ſecundùm famam, ſicut aliquandò monebat Auerroës; ad hunc verò noſtrum qui
                <lb/>
              naturalis eſt; analogicè accommodari. </s>
              <s>Quod autem dicitur, loci proprietates eſſe continere, &
                <lb/>
              æqualem eſſe locato. </s>
              <s>Vt contineat etiam locus hic audiuimus nuper: eſſe verò æqualem, aut dice­
                <lb/>
              mus illius loci proprium eſſe, qui vulgò accipitur: aut æqualitatem eſſe primorum terminorum
                <lb/>
              coniunctim acceptorum; aut etiam eo, quo dictum eſt modo: ductis lineis à centro; quæ partem,
                <lb/>
              quæ mouetur, cum eius ſuperficie claudant. </s>
              <s>Quid ſi etiam dicamus eam conditionem non eſſe
                <lb/>
              in loco naturali neceſſariam,
                <expan abbr="ſolumq́">ſolumque</expan>
              . </s>
              <s>ſufficere, ſi æqualitas priuatiuè ſumatur, ideſt, quia locus &
                <lb/>
              id quod eſt in loco, non ſint inæqualia: quoniam ſicut alia corpora quæ ſunt in eo loco, quem fa­
                <lb/>
              ma fert, per ſuperficiem. </s>
              <s>ita, vt ea quæ eſt locati, ſit æqualis ſuperficiei continentis: ſic grauia ſint in
                <lb/>
              loco ſecundùm terminum qui quidem medio ipſi non ſit inæqualis? </s>
              <s>Nolim verò te hànc diſtin­
                <lb/>
              ctionem habere ſuſpectam, cùm ſit Ariſtotelica, cum primò tributa ſit æqualitas infinitis duobus
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quorum quia terminus eſt nullus, iure æqua dici non poſſunt, ſed quoad vnum altero maius mi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2847"/>
                <lb/>
              nuſúe non eſt, poſteà duabus vnitatibus. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Quod item opponitur: locum naturalem ſenſilibus qua­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2848"/>
                <lb/>
              litatibus in ſignitum eſſe, nullam autem huiuſmodi poſſe tribui centro: reſpondemus, eas aut in
                <lb/>
              loco contineri, vt aiunt, formaliter & actu, aut virtute: tale verò
                <expan abbr="centrũ">centrum</expan>
              eſſe defendimus ex iis quæ
                <lb/>
              de ſpatio corporum caducorum vniuersè pro D. Thoma ſuprà diſſeruimus. </s>
              <s>
                <expan abbr="Atq.">Atque</expan>
              hæc de terræ
                <expan abbr="gra-uiumq́">gra­
                  <lb/>
                uiumque</expan>
              . </s>
              <s>omnium loco decernantur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2816"/>
              a Zimara
                <lb/>
              Theor. 28.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2817"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2818"/>
              b 4. Phyſ.
                <lb/>
              T. 26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2819"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2820"/>
              c Lib. de
                <lb/>
              ſenſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2821"/>
              d 2. de cęl.
                <lb/>
              </s>
              <s>T. 99.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2822"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2823"/>
              e 4 de cęl.
                <lb/>
              </s>
              <s>T. 39.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2824"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2825"/>
              a Pet. </s>
              <s>V.
                <lb/>
              ex lib. de
                <lb/>
              centro gr.
                <lb/>
              </s>
              <s>pl.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2826"/>
              b cod. </s>
              <s>lib.
                <lb/>
              </s>
              <s>Prop. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2827"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2828"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2829"/>
              c 4 de cęl.
                <lb/>
              </s>
              <s>T. 22.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2830"/>
              d 2. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2831"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2832"/>
              e 4. Phyſ.
                <lb/>
              T. 42.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2833"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2834"/>
              a Lib. 1. de
                <lb/>
              his
                <expan abbr="">quae</expan>
              veh. </s>
              <s>
                <expan abbr="ĩ">in</expan>
                <lb/>
              aqs Prop.
                <lb/>
              </s>
              <s>2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2835"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2836"/>
              b Prop. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2837"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2838"/>
              c 4. de cęl.
                <lb/>
              </s>
              <s>T. 23.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2839"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2840"/>
              d Lib. de
                <lb/>
              inceſſ. </s>
              <s>ani­
                <lb/>
              mal.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2841"/>
              e 4. de cęl.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2842"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2843"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2844"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2845"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2846"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2847"/>
              a 1. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2848"/>
              b 13. Met.
                <lb/>
              c. 8.</s>
            </p>
            <figure id="fig6" number="8"/>
            <figure id="fig7" number="9"/>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Nonnulla de definitione grauis & leuis afferuntur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>IX
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>HINC optimè intelligetur, quid graue ſit, quid etiam leue:
                <expan abbr="nanq.">nanque</expan>
              graue id eſt quod fertur ad
                <lb/>
              medium mundi per ſe, accidit
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              illi, vt feratur ad medium terræ: hoc
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              eſt infrà, quo grauia
                <lb/>
              ſecundùm naturam aguntur, & vbi ſuapte natura quieſcunt: leue contra, quod à medio mouetur
                <lb/>
              & ad alterum
                <expan abbr="extremũ">extremum</expan>
              , quod eſt cęlum, ſiue eius concaua ſuperficies, & dicitur ſuprà. </s>
              <s>
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              id ſuo­
                <lb/>
              pte nixu,
                <expan abbr="ibidemq́">ibidemque</expan>
              . </s>
              <s>manet ex ſuaipſius natura,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              adeò, vt hæc
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>ſint, deorſum moueri ſe­
                <lb/>
              cundùm
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              , moueri ad
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              & eſſe graue: ex altera parte ſurſum euehi ſecundùm naturam,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2849"/>
                <lb/>
              à medio, & eſſe leue. </s>
              <s>Quanuis
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              motus determinetur potiſsimè termino ad
                <expan abbr="quẽ">quem</expan>
              ; cenſendum
                <expan abbr="">tantum</expan>
                <lb/>
              eſt, hunc terminum, quae nobis vicinior eſſet,
                <expan abbr="">quae</expan>
              alter extremus, ab Ariſt. </s>
              <s>fuiſſe vſurpatum. </s>
              <s>Tametſi
                <lb/>
              verò & grauia ad medium & leuia à medio, hoc eſt, ad vltimum ſuapte natura feruntur; nón omnia
                <lb/>
                <expan abbr="tamẽ">tamen</expan>
              grauia
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              ,
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              omnia leuia id quod
                <expan abbr="vlrimũ">vltimum</expan>
              eſt, aſſequuntur
                <gap/>
              . </s>
              <s>terra ſanè adepta eſt
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              ;
                <lb/>
              vt
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſi cum aliis corporibus conferatur, in illum magis inhiet & cętera ſemper de loco deturbet:
                <lb/>
              in partibus appetitus & facultas æqualis, ſed ex
                <expan abbr="euẽto">euento</expan>
              inæqualis eius occupatio: veruntamen quæ­
                <lb/>
              que pars, ſi ſubtraheretur inferior, renderet ad centrum, neque ab altera, aut velocitate aut per pen­
                <lb/>
              diculosè vinci pateretur, & quanuis partibus terræ ſublatis; aër etiam & aqua fluerent ad me­
                <lb/>
              dium; at quælibet pars terræ cęteris paribus in aqua deſcenderet. </s>
              <s>Ita de igni
                <expan abbr="partibuſq́">partibuſque</expan>
              . </s>
              <s>ipſius,
                <expan abbr="quã-tum">quan­
                  <lb/>
                tum</expan>
              eſt de aſcenſu, dicere oportet. </s>
              <s>Ideò duplex inde grauium
                <expan abbr="leuiumq́">leuiumque</expan>
              . </s>
              <s>genus exortum eſt, eorum
                <lb/>
              quæ ſimpliciter & illorum quæ
                <expan abbr="cõparatè">comparatè</expan>
              talia ſunt: ac, ſi cum grauibus conferantur, habentur pro­
                <lb/>
              leuibus, ſi verò cum leuibus grauia reputantur: quanuis aqua aërem ſuperet grauitate. </s>
              <s>Verùm quae
                <lb/>
              grauia & leuia nomine quidem eodem, ſed diſpari ſignificato nuncupantur; ad faciliorem intelli­
                <lb/>
              gentiam ſic dicamus. </s>
              <s>Id quod eſt tale ſimpliciter, nomine proprio notari quod ſignificet exuperan­
                <lb/>
              tiam, & grauiſsimum, aut leuiſsimum dici. </s>
              <s>cętera quæ media ſunt, exprimi voce quæ minuat vim
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2850"/>
                <lb/>
              ſignificati, cùm vocentur talia quodammodo, & cùm
                <expan abbr="cõmuni">communi</expan>
              definitione potiantur, quòd ad me­
                <lb/>
              dium, vel à medio mouentur: ad conſtituendam inter illa differentiam, ſigillatim quoque propria
                <lb/>
              definitione declarantur: grauiſsimum quidem, quod aptum eſt natura ſubſidere,
                <foreign lang="grc">ὑφιζάνειν</foreign>
              Græci
                <lb/>
              dicunt, omnibus iis quæ deorſum feruntur: contrà leuiſsimum, quod euolat ſuprà omnia quæ
                <lb/>
              ſurſum moueri ſunt idonea. </s>
              <s>Græci vocant
                <foreign lang="grc">ἠπ́ιπ̓ολάζειν</foreign>
              : in qua definitione ſolùm comprehendi­
                <lb/>
              tur habilitas: nam ſiue moueantur, ſiue maneant extra propria loca, ſic mouentur, quia moueri
                <lb/>
              poſſunt, & manent opera impedientis;
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              id ſi auferretur à medio, ſic
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              mouerentur: quare
                <lb/>
              optimè ab Ariſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="pronunciatũ">pronunciatum</expan>
              eſt, graue & leue ſignificare facultates: quæ ſanè reapſe diſtinguan­
                <lb/>
              tur, vnde occaſionem ſumpſerit Ariſt. </s>
              <s>decernendi de numero corporum ſimplicium, quæ tamen in
                <lb/>
              vno quodam conueniant quod ſit ad vnum: neque enim ratio par̀ velocitatis motus, & loci repe­
                <lb/>
              titur in iis quæ ſimpliciter talia ſunt, & in his quæ quodammodo. </s>
              <s>quòd ſi de duobus meminit
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              infrequenter Ariſtoteles; hoc ideò factum eſt, quòd deductio in ſingula membra, tum nullius mo­
                <lb/>
              menti fuerit habita. </s>
              <s>Quanquam verò quiſpiam oppoſitum approbare conabitur. </s>
              <s>Et quòd idem
                <lb/>
              iudicium faciendum ſit de repugnantia & ratione corporum & derepugnantia & ratione loco­
                <lb/>
              rum; aquam verò ſimpliciter igni eſſe contrariam, terræ aërem: ergo & aquæ locum ſimplici­
                <lb/>
              ter opponi loco ignis, & locum aëris loco terræ. </s>
              <s>quare nec medius locus erit extremo contrarius. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>