Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
31
31
32
32
33
33
34
34
35
35
36
36
37
37
38
38
39
39
40
40
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001955">
                <pb pagenum="400" xlink:href="016/01/049.jpg"/>
              rias in ſiniſtrum promptè cordis
                <expan abbr="ventriculũ">ventriculum</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001956">Quòd autem vel ſic totum corpus immutare
                <lb/>
              poſſint, humoréſque omnes mouere, mutare,
                <lb/>
              eiicere, experimentum in Indica lue oſtendit,
                <lb/>
              vbi etiam oſſa ſi expediat propellit. </s>
              <s id="s.001957">At ſerò
                <lb/>
              tamen dices: hoc quidem, quia non in tenuis
                <lb/>
              olei formam redactum eſt, ſed ipſa argenti
                <lb/>
              viui ſubſtantia adhibetur, nec etiam præ­
                <lb/>
              cordiis vt in venenis admouemus. </s>
              <s id="s.001958">Quonam
                <lb/>
              pacto autem arteriis illita tam promptè in
                <lb/>
              cor ferantur, hæc fermè verborum ſerie ex­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg201"/>
                <lb/>
              plicuit Galenus: Aer qui noſtrum corpus cir­
                <lb/>
              cumambit, intrò per corporis raritatem pe­
                <lb/>
              netrat. </s>
              <s id="s.001959">Dum enim per os ſpiritus exhalat ex
                <lb/>
              corde, circunfuſus aër ab arteriarum oſculis
                <lb/>
              illius loco rapitur, fitque, licet non eodem
                <lb/>
              tempore, gemina in ſpiratio, altera ex ore,
                <lb/>
              altera ex arteriarum oſculis, quaſi alterna vi­
                <lb/>
              ciſſitudine. </s>
              <s id="s.001960">Conſtat igitur, quod ſimili impe­
                <lb/>
              tu hauriuntur à corde, inhæréntque firmiter,
                <lb/>
              quæ arteriis illinuntur, ſeu venena ſint, ſeu
                <lb/>
              venenorum auxilia, ſeu quæ venena propul­
                <lb/>
              ſant. </s>
              <s id="s.001961">Verùm adeò vehementi vi hydrargy­
                <lb/>
              rium ſorbetur ab humanis cordibus vt ex vl­
                <lb/>
              ceribus capitis ex ore guttatim, tanquam è
                <lb/>
              pyxide decidens emanet: quamuis interitum
                <lb/>
              extinctúmque ſolis arteriis manuum ac pe­
                <lb/>
              dum illitum fuerit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001962">
                <margin.target id="marg199"/>
              Quomodo il­
                <lb/>
              lita arteriis
                <lb/>
              curent vene­
                <lb/>
              na, & ſca­
                <lb/>
              biem ac ta­
                <lb/>
              lia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001963">
                <margin.target id="marg200"/>
              Lib.4.c.1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001964">
                <margin.target id="marg201"/>
              S. de doctri­
                <lb/>
              na Hipp. &
                <lb/>
              Plat.cap.20.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001965">Tranſtulit nimis nos longè à propoſito
                <lb/>
              orationis
                <expan abbr="cõtinuitas">continuitas</expan>
              , ſiquidem quòd moueri
                <lb/>
              ſemper aërem in his locis vbi liber eſt,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
                <lb/>
              ideo in ſuperiore regione, ea hoc oſtendere
                <lb/>
              conabamur, quòd quieſcens putreſcat: ex hoc
                <lb/>
              inde in peſtis narrationem prolapſi, nec re­
                <lb/>
              uocati, quin potius ex illa in venenorum hi­
                <lb/>
              ſtoriam delapſi, quanquam non inutilem,
                <expan abbr="lõ-gè">lon­
                  <lb/>
                gè</expan>
              tamen (vt dixi) à propoſito aberrauimus.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg202"/>
                <lb/>
              Igitur reuocandus eſt ſtylus ad aëris motum,
                <lb/>
              ac quietem. </s>
              <s id="s.001966">Refert Solinus,
                <expan abbr="Olympũ">Olympum</expan>
              Theſ­
                <lb/>
              ſaliæ montem adeò in ſublime ferri, vt pera­
                <lb/>
              ctis anniuerſario die ſacrificiis, cineres im­
                <lb/>
              moti
                <expan abbr="maneãt">maneant</expan>
                <expan abbr="vſq;">vſque</expan>
              in ſequens
                <expan abbr="ſacrificiũ">ſacrificium</expan>
              , quòd
                <lb/>
              toto anno montis vertex ob altitudinem
                <expan abbr="vẽ-torum">ven­
                  <lb/>
                torum</expan>
              expers ſit. </s>
              <s id="s.001967">Quòd ſi hæc cauſa eſt, cur
                <lb/>
              non Caucaſo idem eueniet monti, qui Alba­
                <lb/>
              nos & Colchidem à Sarmatia diſterminat?
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg203"/>
                <lb/>
              quem refert Ariſtoteles tantæ eſſe altitudi­
                <lb/>
              nis, vt videatur ex oſtio Mæotidis paludis, &
                <lb/>
              Solem in vertice
                <expan abbr="vſq;">vſque</expan>
              ad tertiam noctis
                <expan abbr="partẽ">partem</expan>
                <lb/>
              radiis
                <expan abbr="illũ">illum</expan>
              illuſtrantibus oſtendat: quod ſphę­
                <lb/>
              ræ ratio quanquam non patiatur, haud ne­
                <lb/>
              gauerim tamen altiſſimum hunc eſſe
                <expan abbr="montẽ">montem</expan>
              ,
                <lb/>
                <expan abbr="cuíq;">cuíque</expan>
              hoc eadem ratione quod de Olympo
                <lb/>
              dictum eſt, debeat conuenire. </s>
              <s id="s.001968">Idem eueniet
                <lb/>
              monti qui in Teneriffa eſt. </s>
              <s id="s.001969">Inſula hæc eſt vna
                <lb/>
              è ſeptem quas Fortunatas Ptolemæus appel­
                <lb/>
              lat, vltra Herculis
                <expan abbr="colũnas">columnas</expan>
              . </s>
              <s id="s.001970">Nam ſi fas eſt cre­
                <lb/>
              dere, ad 6000. paſſuum attolli affirmant, cuſ­
                <lb/>
              pide etiam in adamantis formam. </s>
              <s id="s.001971">In Beregua
                <lb/>
              etiam 50000. paſſ. </s>
              <s id="s.001972">& in Gaira niuibus tegi
                <lb/>
              montium cacumnia, cum tamen partib. </s>
              <s id="s.001973">tan­
                <lb/>
              tùm 10. ab æquatore diſtet. </s>
              <s id="s.001974">
                <expan abbr="Vtraq;">Vtraque</expan>
              Prouincia
                <lb/>
              iuxta Pariam poſita eſt. </s>
              <s id="s.001975">Eſt & mons alius in
                <lb/>
              Mauritania Tingitana, Africæ prouincia,
                <lb/>
              qui olim ob altitudinem Solis, nunc autem
                <lb/>
              ab incolis Hanteta dicitur. </s>
              <s id="s.001976">Et rurſus in An­
                <lb/>
              gote Æthiopiæ regione mons altiſſimus eſt:
                <lb/>
              eadem igitur his omnibus contingerent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001977">Ego verò moueri aërem illic certò ſcio ra­
                <lb/>
              tione dicta. </s>
              <s id="s.001978">Sed ſi modò cineres non euertit,
                <lb/>
              id fieri poteſt, quòd tenuiſſimus ſit aër,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
                <lb/>
              etiam ob id ſaluberrimus:
                <expan abbr="conuenítq;">conuenítque</expan>
              hoc his
                <lb/>
              quæ de Atho monte, ſi modò Solino vlla po­
                <lb/>
              teſt adhiberi fides, ille idem narrat. </s>
              <s id="s.001979">Quòd ſi
                <lb/>
              fabuloſa illa exiſtimas, iam nihil habes ad­
                <lb/>
              uerſum nos. </s>
              <s id="s.001980">Itaque ſcripſit ille, Athon mon­
                <lb/>
              tem Macedoniæ, qui inter ſex altiores
                <lb/>
              mundi montes adnumerari debet: nec ſatis
                <lb/>
              conſtat quo ordine inter illos ſit cenſendus,
                <lb/>
              arcem Acroathon in vertice habere, cuius
                <lb/>
              incolæ dimidio plus cæteris mortalibus vi­
                <lb/>
              uunt, nec ibi cineres aut aquis dilui, aut
                <expan abbr="vẽ-tis">ven­
                  <lb/>
                tis</expan>
              euolui: cui etiam ſententiæ de vitæ diu­
                <lb/>
              turnitate quaſi Mela Pomponius ſubſcribit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001981">Idem & de cineribus eadem affirmat: quare
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg204"/>
                <lb/>
              non immotum aerem, ſed ſi ita eſt, leniter
                <lb/>
              motum purum ac tenuiſſimum eſſe oportet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001982">Nam iſtud ſatis conſtat, aërem cum quieſcit
                <lb/>
              putreſcere: velut & terram, cum concutitur,
                <lb/>
              conteri. </s>
              <s id="s.001983">Concutitur autem terra trib. </s>
              <s id="s.001984">modis,
                <lb/>
              inclinatione, ſucceſſione, vibratione. </s>
              <s id="s.001985">Vibra­
                <lb/>
              tio periculo vacat, ſucceſſio nunquam, ſed ra­
                <lb/>
              rò etiam ruina vacat. </s>
              <s id="s.001986">Inclinatio verò, ruinæ
                <lb/>
              comes eſt: vidi
                <expan abbr="tamẽ">tamen</expan>
              &
                <expan abbr="inclinationẽ">inclinationem</expan>
              abſque
                <lb/>
              ruina. </s>
              <s id="s.001987">Contingunt autem præter hæc, ſed ex
                <lb/>
              his, mira quædam quæ diuinitùs procedere
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg205"/>
                <lb/>
              fruſtrà creduntur, velut &
                <expan abbr="pleraq;">pleraque</expan>
              alia: qualia
                <lb/>
              ſunt ortus lacuum, & frequentius fontium,
                <lb/>
              recurſus
                <expan abbr="fluminũ">fluminum</expan>
              ad ſuperiora:
                <expan abbr="">nam</expan>
              hic fit par­
                <lb/>
              te
                <expan abbr="illorũ">illorum</expan>
              ſuperiore in terræmotu inclinata, vel
                <lb/>
              tota alueo vibrata: & mugitus
                <expan abbr="quidã">quidam</expan>
              vel boa­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg206"/>
                <lb/>
              tus horrendi,
                <expan abbr="incõditæq;">inconditæque</expan>
              voces quaſi gemitus
                <lb/>
              in prælio
                <expan abbr="cadentiũ">cadentium</expan>
              , &
                <expan abbr="malorũ">malorum</expan>
              ſonitus ſpontè.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001988">Referuntur
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              hæc inter prodigia, vt an.
                <lb/>
              1224. quo propter
                <expan abbr="terræmotũ">terræmotum</expan>
              omnia hæc
                <expan abbr="cõ-tigerunt">con­
                  <lb/>
                tigerunt</expan>
              . </s>
              <s id="s.001989">Sed nullum fuit prodigium, niſi hoc
                <lb/>
              vnum, terram tam vehementer tremuiſſe, vt
                <lb/>
              omnia hæc fuerint ſubſecuta. </s>
              <s id="s.001990">Nam cùm hoc
                <lb/>
              euenerit, contingent & illa. </s>
              <s id="s.001991">At hoc forſan
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              poteſt
                <expan abbr="abſq;">abſque</expan>
              prodigio euenire,
                <expan abbr="quãuis">quamuis</expan>
              conſtet
                <lb/>
              hæc naturalib. cauſis fieri. </s>
              <s id="s.001992">Fit auté
                <expan abbr="">cum</expan>
              mate­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg207"/>
                <lb/>
              ria quæ vri apta eſt: vritur ſulphur, ſal,
                <expan abbr="nitrũ">nitrum</expan>
              ,
                <lb/>
              ſeu
                <expan abbr="halinitrũ">halinitrum</expan>
              , &
                <expan abbr="bitumẽ">bitumen</expan>
              . </s>
              <s id="s.001993">Cùm enim hæc ac­
                <lb/>
              cenduntur, nec exitum inueniunt, vt in cuni­
                <lb/>
              culis, machiniſve, terram mouent & qua­
                <lb/>
              tiunt, peſſimè quidem halinitro, mediocriter
                <lb/>
              bitumine, tenuiter ſulphure. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001994">
                <margin.target id="marg202"/>
              Montes to­
                <lb/>
              tius orbis al­
                <lb/>
              tiſſimi.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001995">
                <margin.target id="marg203"/>
              Meteor 13.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001996">
                <margin.target id="marg204"/>
              Lib.2.c.2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001997">
                <margin.target id="marg205"/>
                <expan abbr="Terræmotuũ">Terræmotuum</expan>
                <lb/>
              differentiæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001998">
                <margin.target id="marg206"/>
              Terræmotus
                <lb/>
              miracula.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001999">
                <margin.target id="marg207"/>
              Terræmotus
                <lb/>
              cauſæ.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002000">Vnde hîc rurſus quæſtio oritur: cur halini­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg208"/>
                <lb/>
              trum cùm difficiliùs vratur ac ſegnius quam
                <lb/>
              ſulphur,
                <expan abbr="attamẽ">attamen</expan>
              magis
                <expan abbr="cõcutit">concutit</expan>
              & quatit ma­
                <lb/>
              chinas, & maiorem facit
                <expan abbr="ſtrepitũ">ſtrepitum</expan>
              . </s>
              <s id="s.002001">Cauſa eſt,
                <lb/>
              quoniam
                <expan abbr="halinitrũ">halinitrum</expan>
              ſiccius eſt, ideo etiam cùm
                <lb/>
              purum fuerit, celerius ardet: nec ſegnius vri­
                <lb/>
              tur, niſi quia eſt
                <expan abbr="impurũ">impurum</expan>
              . </s>
              <s id="s.002002">Sed dum purum eſt,
                <lb/>
              cùm ſiccum ſit, momento ardet. </s>
              <s id="s.002003">Non ſic ſul­
                <lb/>
              phur, pingue enim cùm ſit, mora vt ardeat
                <lb/>
              indiget. </s>
              <s id="s.002004">A ſia cauſa eſt, quòd cùm terreum ſit,
                <lb/>
              maius dum in flammam conuertitur occupat
                <lb/>
              ſpatium: ideo duplici cauſa, & quòd celerius
                <lb/>
              ardet, & quòd terreum ac denſum eſt, atque
                <lb/>
              ob id maius occupat ſpatium, maiorem ſul­
                <lb/>
              phuræ impetum facit. </s>
              <s id="s.002005">Nam ſulphur, vt infrà
                <lb/>
              oſtendemus, pingue eſt & aëreum, & mini­
                <lb/>
              mè terreum. </s>
              <s id="s.002006">Conſtat halinitrum denſa ac
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg209"/>
                <lb/>
              tenuiſſima ſubſtantia. </s>
              <s id="s.002007">Purgatur autem hoc
                <lb/>
              modo, vt Vannotius Biringutius docet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002008">Cineris, oſſium oliuarum partes tres, cal­
                <lb/>
              cis viuæ vnam, aluminis liquidi partem
                <lb/>
              mediam & quartam, aqùæ partes 120. fer­
                <lb/>
              ueant & coquantur, donec dimidium fermè </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>