Gravesande, Willem Jacob 's, Physices elementa mathematica, experimentis confirmata sive introductio ad philosophiam Newtonianam; Tom. 1

Page concordance

< >
Scan Original
41 11
42 12
43 13
44 14
45 15
46 16
47 17
48 18
49 19
50 20
51 21
52 22
53
54
55
56 23
57 24
58 25
59 26
60 27
61 28
62
63
64
65 29
66 30
67 31
68 32
69
70
< >
page |< < (19) of 824 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div126" type="section" level="1" n="49">
          <pb o="19" file="0049" n="49" rhead="MATHEMATICA. LIB. I. CAP. V."/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div130" type="section" level="1" n="50">
          <head xml:id="echoid-head89" xml:space="preserve">SCHOLIUM</head>
          <head xml:id="echoid-head90" style="it" xml:space="preserve">De efſectu attractionis vitri in aquam.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1107" xml:space="preserve">Singulæ particulæ aqueæ ad exiguam a vitro diſtantiam ab hoc attrahuntur,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-01" xlink:href="note-0049-01a" xml:space="preserve">73.</note>
            id eſt, per lineas rectas tendunt ad ſingulas vitri particulas, quarum diſtantia
              <lb/>
            non ſuperat illam ad quam vitrum & </s>
            <s xml:id="echoid-s1108" xml:space="preserve">aqua in ſe mutuo agere poſſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1109" xml:space="preserve">Sit
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-02" xlink:href="note-0049-02a" xml:space="preserve">TAB. I.
                <lb/>
              fig. 5.</note>
            vitri ſuperficies AB; </s>
            <s xml:id="echoid-s1110" xml:space="preserve">particula C; </s>
            <s xml:id="echoid-s1111" xml:space="preserve">hæc ad vitrum tendit per lineam CD, ad
              <lb/>
            ſuperficiem perpendicularem; </s>
            <s xml:id="echoid-s1112" xml:space="preserve">tendit etiam ad punctum e, ſed eodem tem-
              <lb/>
            pore æquali vi tendit ad omnia puncta in ſuperficie æqualiter cum e à D di-
              <lb/>
            ſtantia, id eſt in cir cumferentia circuli poſita, cujus diameter eſt e f: </s>
            <s xml:id="echoid-s1113" xml:space="preserve">propter
              <lb/>
            harum omnium virium æqualitatem non poterit punctum magis ad punctum u-
              <lb/>
            num ferri, quam ad aliud; </s>
            <s xml:id="echoid-s1114" xml:space="preserve">ideo, omnibus viribus ſimul agentibus, par-
              <lb/>
            ticula etiam trahitur per CD. </s>
            <s xml:id="echoid-s1115" xml:space="preserve">Similem demonſtrationem aliis particulis vitri
              <lb/>
            in aquæ particulam agentibus applicando conſtabit, hanc ad vitrum tendere per
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-03" xlink:href="note-0049-03a" xml:space="preserve">74.</note>
            lineam ad ſuperficiem bujus perpendicularem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1116" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1117" xml:space="preserve">Detur ſuper plano vitreo AB gutta G. </s>
            <s xml:id="echoid-s1118" xml:space="preserve">Particulæ ſingulæ parum a vitro
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-04" xlink:href="note-0049-04a" xml:space="preserve">TAB. I.
                <lb/>
              fig. 6.</note>
            diſtantes ad hoc directe tendunt, particulaſque cum quibus cohærent ſecum
              <lb/>
            trahunt, unde in gutta oritur motus ſimilis illi, qui in gutta daretur, ſi plano
              <lb/>
            CD ad AB parallelo hoc verſus premeretur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1119" xml:space="preserve">qua preſſione gutta ſeſe expan-
              <lb/>
            deret quaqua verſum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1120" xml:space="preserve">expanſio hæc eſt effectus attractionis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1121" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0049-05" xlink:href="note-0049-05a" xml:space="preserve">75.</note>
            </s>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1122" xml:space="preserve">Sit AB aquæ ſuperficies; </s>
            <s xml:id="echoid-s1123" xml:space="preserve">huic pro parte immergatur perpendiculariter
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-06" xlink:href="note-0049-06a" xml:space="preserve">76.</note>
            vitreum planum FD, cujus craſſitiem hic repræſentamus. </s>
            <s xml:id="echoid-s1124" xml:space="preserve">Aqua a plano at
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-07" xlink:href="note-0049-07a" xml:space="preserve">TAB. I.
                <lb/>
              fig. 7.</note>
            trahitur, quo premitur juxta directionem BD , & </s>
            <s xml:id="echoid-s1125" xml:space="preserve">conatur quaqua
              <note symbol="*" position="right" xlink:label="note-0049-08" xlink:href="note-0049-08a" xml:space="preserve">74.</note>
            ſuper plano ſeſe expandere ; </s>
            <s xml:id="echoid-s1126" xml:space="preserve">quo motu non poſſunt agitari niſi particulæ
              <note symbol="*" position="right" xlink:label="note-0049-09" xlink:href="note-0049-09a" xml:space="preserve">75.</note>
            D, motibus contrariis infra ſuperficiem ſeſe mutuo deſtruentibus; </s>
            <s xml:id="echoid-s1127" xml:space="preserve">elevabitur
              <lb/>
            ideo aqua, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1128" xml:space="preserve">aſcendentem ſequetur illa, quæ cum ipſa cohæret, ſuſtinebi-
              <lb/>
            turque ita aqua a vitro, ut pondus aquæ elevatæ valeat vim qua elevatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1129" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1130" xml:space="preserve">Sit altitudo hæc, quam juſto majorem repræſentamus, DC; </s>
            <s xml:id="echoid-s1131" xml:space="preserve">ſuſtinetur autem
              <lb/>
            aqua in CDG ſolâ vi qua particulæ in C ſurſum pelluntur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1132" xml:space="preserve">nam ubi aqua
              <lb/>
            quieſcit, vires, quibus aqua inter C & </s>
            <s xml:id="echoid-s1133" xml:space="preserve">D ſeſe quaqua verſum expandere cona-
              <lb/>
            tur , ſeſe mutuo deſtruunt: </s>
            <s xml:id="echoid-s1134" xml:space="preserve">particula ex. </s>
            <s xml:id="echoid-s1135" xml:space="preserve">gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s1136" xml:space="preserve">in e æqualiter ſurſum & </s>
            <s xml:id="echoid-s1137" xml:space="preserve">
              <note symbol="*" position="right" xlink:label="note-0049-10" xlink:href="note-0049-10a" xml:space="preserve">75.</note>
            ſum pellitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1138" xml:space="preserve">Vis ergo quæ ſuſtinet aquam, proportionem ſequitur latitudinis
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-11" xlink:href="note-0049-11a" xml:space="preserve">77.</note>
            ſuperficiei juxta quam aqua adſcendit, menſuratæ, ad altitudinem ad quam aqua
              <lb/>
            pertingit, in linea ad ſuperficiem ipſius aquæ parallela: </s>
            <s xml:id="echoid-s1139" xml:space="preserve">quam eandem rationem
              <lb/>
            ſequitur pondus aquæ elevatæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1140" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div135" type="section" level="1" n="51">
          <head xml:id="echoid-head91" style="it" xml:space="preserve">De Tubis Capillaribus.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1141" xml:space="preserve">Aquam in tubos vitreos minores ſponte adſcendere debere, ex explicatis
              <lb/>
            facile deducitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1142" xml:space="preserve">Quantitas autem aquæ, quæ ſuſtinetur, ſequitur rationem o-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-12" xlink:href="note-0049-12a" xml:space="preserve">78.</note>
            ræ aquæ elevatæ ; </s>
            <s xml:id="echoid-s1143" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1144" xml:space="preserve">orahæc, ſiagatur detubis cylindricis, perpendiculariter
              <note symbol="*" position="right" xlink:label="note-0049-13" xlink:href="note-0049-13a" xml:space="preserve">77.</note>
            merſis ad inſtar diametri creſcit aut minuitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1145" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1146" xml:space="preserve">Sint duo tubi quorum diametri dicantur D, d; </s>
            <s xml:id="echoid-s1147" xml:space="preserve">altitudines aquæ A, a;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1148" xml:space="preserve">quantitates aquæ ergo erunt inter ſe ut D
              <emph style="super">q</emph>
            x A ad d
              <emph style="super">q</emph>
            x a ; </s>
            <s xml:id="echoid-s1149" xml:space="preserve">ideo D
              <emph style="super">q</emph>
            x A, d
              <emph style="super">q</emph>
            x
              <note symbol="*" position="right" xlink:label="note-0049-14" xlink:href="note-0049-14a" xml:space="preserve">2. II. 14.
                <lb/>
              El. XII.</note>
            :</s>
            <s xml:id="echoid-s1150" xml:space="preserve">: D, d; </s>
            <s xml:id="echoid-s1151" xml:space="preserve">dividendo antecedentia per D
              <emph style="super">q</emph>
            , & </s>
            <s xml:id="echoid-s1152" xml:space="preserve">conſequentia per dq
              <note symbol="*" position="right" xlink:label="note-0049-15" xlink:href="note-0049-15a" xml:space="preserve">78.</note>
            A, a :</s>
            <s xml:id="echoid-s1153" xml:space="preserve">: {1/D}, {1/d}, id eſt altitudines ſunt inverſe ut diametri.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1154" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0049-16" xlink:href="note-0049-16a" xml:space="preserve">79.</note>
            </s>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div138" type="section" level="1" n="52">
          <head xml:id="echoid-head92" style="it" xml:space="preserve">De aſcènſu aquæ inter plana, de quo in n. 58.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1155" xml:space="preserve">Sint AC, BC, lineæ repræſentantes planorum ſectionem horizontalem a
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-17" xlink:href="note-0049-17a" xml:space="preserve">80.</note>
            ſuperficie aquæ; </s>
            <s xml:id="echoid-s1156" xml:space="preserve">ponamus ſpatium, angulo ACB contentum, dividi lineis
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0049-18" xlink:href="note-0049-18a" xml:space="preserve">TAB. I.
                <lb/>
              fig. 7.</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>