Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[91.] Von weiſſagung auß der eingeweiden beſichtigung/ Das lxxxiij Capittel.
[92.] Von ſtimmen vnnd gethöß ſo der natur zů wider/ Das lxxxiiij Capittel.
[93.] Von mancherlei ſtimmen/ Das lxxxv Capittel.
[94.] Von geſichten vnd geſpenſten auß falſchen vrſachen Das lxxxvj Capittel.
[95.] Von des gemüt weiſſagnng/ Das lxxxvij Capittel.
[96.] Weiſſagung deß vngewitters/ Das lxxxviij Capittel.
[97.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechßzehend Bůch. Von ſachen ſo über die natur zů verwunderen. Von ſiglen/ Das lxxxix Capittel.
[98.] Von nateürlicher Magia vnd waar ſagung/ Das xc. Capittel.
[99.] Von der kunſt magia nach Artefier vnd Mihinier art/ Das xcj Capittel.
[100.] Zů erſt beſchreibt er der Planeten Characteren alſo.
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
< >
page |< < (ccccxli) of 997 > >|
497ccccxliſachen/ Das zehend bůch. A B ein geſchirr F ſthůnd/ bey dem orth E/ vnd das feüwr vff
60[Figure 60]L H G H K61[Figure 61]F62[Figure 62]E A B C D einẽ eyſenen roſt C D.
Des hůts löcher warẽd H H an dem vn
deren theil/ vnnd giengen durch das lär orth känelin G/ doch
war diſes weit gnůg/ in wölchem ſich der rauch ſamlet.
Die hö-
le Liſt für vñ für voll kaltes waſſer.
alſo beſchicht dz der rauch
nit verbrinnet/ vñ mehr feüchte zůſam̃en kom̃et.
Er zeigt an/
wañ man wolgeſtoßenen zim̃et in waſſer legt/ mache er zůerſt
das waſſer ſchön vñ ſchwach/ demnach milchfarb/ wölches an
geruch vnd geſchmack dem zim̃et faſt gleich iſt.
zůletſt wirt es
etwz verbreñet vnd ſchwartzlecht.
Wañ aber auch des geſchirs
boden F in wenig waſſer ſteth/ ſo verbrinnet es minder.
Deßhalben můß man ein treffenlich hitz zů zeitẽ brauchen/
wann es von nöten iſt.
wölches ſich dann in denen dingen be-
gibt ſo ein metalliſche ſubſtantz an jnen habẽ/ als der alet/ calchãt oder Vi-
triol vnd Arſenick.
Wann aber die ſubſtantz trocken vnd ſubtyl iſt/ ſo bald
brennet/ můß man ein milte hitz haben/ vnd waſſer brauchen/ als inn dem
zimmet/ negelin/ pfeſſer vnd Imber.
wañ die ſubſtantz ſubteyl vñ feücht/
můß man ein ſubteyle werme brauchen/ vnd bedarff keines bad.
Wañ aber
die ſubſtantz etwas dicker/ vnd vyl ſaffts hatt/ můß man werme vnd ſeüch
te haben/ als in dem Indiſchen balſam vnd wurtzlẽ.
von dem hatt Geßner
ein exempel von der nießwurtzen geben/ welches meinung ich auff dz kür-
tzeſt wil anzeigen.
Nim ein pfund ſchwartzẽ nießwurtz ſo klein zerſchnitten iſt/ vnd laß es
über nacht oder lenger in waſſer ligen.
demnach ſeüd ſie in dem ſelbigẽ waſ-
ſer/ vnnd ſchaum ſie für vnd für wol/ ſecht es demnach ab/ vnd behalt di-
ſes waſſer.
Darnach thůn über die ſelbigen wurtzlen widerumb ſo vyl lau-
ter waſſer/ laß es ob einanderẽ ſthan/ ſeüds/ verſchaums/ ſechts durch/ vñ
behalt es.
thůn daſſelbig noch ein mal/ biß du entpfindeſt dz gar kein bitter
keit mehr in der wurtzẽ iſt.
diſes beſchicht wañ man ſie ſieben o{der} acht malẽ ab
geſottẽ hatt.
Darnach thůn daſſelbig waſſer alles zůſam̃en/ vñ thůn es vff
11Gůte p
zůbereiten.
ein glůt damit es nit ſeüd/ doch dz es faſt nach ſiede/ vnd in der diche wie ein
honig werde.
wann es alſo zůſam̃en geloffen/ ſo thůn ein halb lot hartz dar-
ein/ vñ rür es wol vndereinanderẽ/ demnach minderen dz feür allgemach/
nach dem vñ es dick wirt.
wañ es nun als dick wie ein wachs wordẽ (welches
dañ blad beſchicht) ſo thůn es vom feüwr/ vñ behalt es.
die farb iſt ſchwartz-
lecht wie ein eyſen/ iſt bitter vñ faſt ſcharpff.
mã gibt diſes einer erbß groß/
ein ſtũd nach dẽ nachteſſen/ welches gar fein purgiert.
wañ mã auch deſſen
2020[Handwritten note 20] ein klein mehr nim̃et/ purgiert es nur zůuyl obẽ vnd vndẽ hinauß.
darumb
wol zůnerwũderẽ/ dz in diſem ſafft ſo vyl krafft ſolle ſein/ welche in zehẽ mal
ſo vyl wurtzel küm̃erlich iſt/ ſo doch die wurtzel faſt ſchedlich/ vnd der ſafft
gar noch vnſchedlich iſt.
doch iſt offenbar dz diſes auch in anderẽ beſchicht/
als in {der} coloquint/ wild cucumeren/ treibkernerẽ/ Rhabarbarẽ/ Agarico/
vñ anderẽ artzneyẽ/ ſo mit purgierẽ zů ghet.
darũb müſſen wir diſes hãdels
krafft bedenckẽ.
dañ die nießwurtz iſt alſo ſtarck/ wañ man ſie über nacht in
wein legt/ purgiert {der} wein zimlich wol/ dz alſo allein die ſelbe wurtzel/ wañ
man ſich offt purgiert/ der geſtalt gnůg iſt.
die übrige artzney ſoll mã min{der}
libertreibẽ/ nach dem vnd ſie ſchwecher ſeind.
es zeigt aber {der} geſchmack vnd
geruch die ſchwach heit an/ wie auch die vollkom̃ene kochũg.
wañ ein tropff

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index