Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
51
51
52
52
53
53
54
54
55
55
56
56
57
57
58
58
59
59
60
60
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.002069">
                <pb pagenum="402" xlink:href="016/01/051.jpg"/>
              imminentem ſuis quiſque temporibus præ­
                <lb/>
              dixiſſe. </s>
              <s id="s.002070">Nec
                <expan abbr="abſq;">abſque</expan>
              ratione: nam halitus terræ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg217"/>
                <lb/>
              facilius longè, atque ideo etiam celerius
                <lb/>
              aquas inficere poſſunt, quam tam immen­
                <lb/>
              ſum pondus concutere. </s>
              <s id="s.002071">Nec tamen totam
                <lb/>
              quati terram exiſtimes: nam referunt, nun­
                <lb/>
              quam Ægyptum tremuiſſe. </s>
              <s id="s.002072">Nam nec ſolida,
                <lb/>
              quod aërem non concipiant: nec limoſa,
                <lb/>
              qualis Ægyptus, quòd armis careant: nec
                <lb/>
              arenoſa, quòd perſpirent, terræmotu concu­
                <lb/>
              tiuntur tamen quædam ex his, quòd profun­
                <lb/>
              da terræ ſuperficiei non ſunt ſimilia. </s>
              <s id="s.002073">Ex ter­
                <lb/>
              ræ motibus montes quandoque fiunt: nan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg218"/>
                <lb/>
              que illorum triplex origo: aut enim tumet
                <lb/>
              terra motibus crebris agitata, ac velut veſi­
                <lb/>
              cis è corpore naſcentibus montes parit, vt
                <lb/>
              iuxta Auernum lacum mons nomine Mo­
                <lb/>
              dernus in Campania: aut congeſta humo à
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg219"/>
                <lb/>
              ventis, vt ſæpe in Africa: aut, quod proprium
                <lb/>
              quaſi eſt ac frequentiſſimum, cum aquis cur­
                <lb/>
              rentibus, aut etiam mari terra demolitur, la­
                <lb/>
              pidibus relictis: nam aqua fluminis in val­
                <lb/>
              lem deſcendit, & mons ipſe lapideus exur­
                <lb/>
              git à valle, ideóque montes omnes quaſi ſa­
                <lb/>
              xei ſunt. </s>
              <s id="s.002074">Illorum autem ſublimitas à reliquo
                <lb/>
              ſolo eſt, quoniam agri in dies à pluuiis exe­
                <lb/>
              duntur, & terra ipſa fatiſcit: lapides verò
                <lb/>
              præterquam quòd non fatiſcunt, etiam ple­
                <lb/>
              runque creſcunt, vt inferius oſtendemus. </s>
              <s id="s.002075">Ve­
                <lb/>
              rùm valles aquis ac torrentibus excauantur,
                <lb/>
              atque ideo humiliores ſunt etiam agris ac
                <lb/>
              planis.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg220"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002076">
                <margin.target id="marg216"/>
              Terræmotus
                <lb/>
              ſigna.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002077">
                <margin.target id="marg217"/>
              Quæ nun­
                <lb/>
              quam terræ­
                <lb/>
              motu infe­
                <lb/>
              ſtentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002078">
                <margin.target id="marg218"/>
              Montes quo­
                <lb/>
              modo orian­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002079">
                <margin.target id="marg219"/>
              Cur montes
                <lb/>
              ex lapidibus
                <lb/>
              conſtent.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002080">
                <margin.target id="marg220"/>
              Scopuli quo­
                <lb/>
              modo fiant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002081">Inſularum
                <lb/>
              ortus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002082">In mari verò ſcopuli eadem ratione con­
                <lb/>
              ſtant: atque ex inſulis exeſa terra à fluctibus
                <lb/>
              oriuntur: iidem accedente terra, aut intumeſ­
                <lb/>
              cente, in inſulas euadunt. </s>
              <s id="s.002083">Ob id pleræque
                <lb/>
              inſulæ montibus abundant: quod ſi mare ſic­
                <lb/>
              cetur, ſcopuli in montes euadunt. </s>
              <s id="s.002084">Ob id ni­
                <lb/>
              hil mirum in montibus iuxta mare inueniri
                <lb/>
              nauium partes, & oſtrea, atque conchylia.
                <arrow.to.target n="marg221"/>
                <lb/>
              Quid enim hoc aliud eſt, quam montes illos
                <lb/>
              olim fuiſſe maris ſcopulos, aut aliquanto
                <lb/>
              inundationem aliquam grauem præceſſiſſe?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002085">Et quanquam montes aquarum iniuriis ſæpè
                <lb/>
              reſiſtant, cadunt tamen quandoque, aqua il­
                <lb/>
              lorum radices erodiente: ſed hoc rarum, ac
                <lb/>
              paruis montibus ſolum contingit: ruunt ta­
                <lb/>
              men terræmotu, & terra dehiſcente, ob gra­
                <lb/>
              uitatem in ima deſcendunt: alij mari ſenſim
                <lb/>
              corripiuntur. </s>
              <s id="s.002086">Franguntur & ventis validis ac
                <lb/>
              frigoribus, vt non tutum ſit iuxta rupes &
                <lb/>
              ſub eis eſſe. </s>
              <s id="s.002087">Colles etiam humana ſedulitas
                <lb/>
              quandoque æquat. </s>
              <s id="s.002088">Ferunt Annibalem Al­
                <lb/>
              pium iuga aceto calido diſſipaſſe. </s>
              <s id="s.002089">Sed mini­
                <lb/>
              ma res hæc fuit, ſi ad montes reſpicimus: ſi
                <lb/>
              ad commodum, magna. </s>
              <s id="s.002090">Montibus quaſi ſpe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg222"/>
                <lb/>
              cus ipſi opponuntur. </s>
              <s id="s.002091">Fiunt terræmotu in ari­
                <lb/>
              do facto dehiſcente terra, item aquis per
                <lb/>
              montium occulta decurrentibus vnde in ali­
                <lb/>
              quibus flumina ſunt. </s>
              <s id="s.002092">Fiunt & exhalatione
                <lb/>
              ignea: quæ lapides tum vrit, tum excedit,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg223"/>
                <lb/>
              tum expellit. </s>
              <s id="s.002093">Vnde plures ſpecus ſunt mor­
                <lb/>
              tiferum exhalantes, velut Plutonium os,
                <lb/>
              quod iuxta Hierapolim Phrygiæ in monto­
                <lb/>
              ſa quadam agri parte poſitum eſt. </s>
              <s id="s.002094">Os eius in
                <lb/>
              colle quodam ſitum, qui iugeri magnitudi­
                <lb/>
              nem æquat, ſeptíſque cingitur quadratis:
                <lb/>
              quæ adeò terra calligine obducuntur, vt vix
                <lb/>
              cerni queant. </s>
              <s id="s.002095">Ipſum os hominem capere po­
                <lb/>
              teſt, in quod ſi taurus immittatur ilicóque
                <lb/>
              extrahatur, mortuus inuenitur. </s>
              <s id="s.002096">Cum Strabo
                <lb/>
              paſſerculos immiſiſſet, mortuos ſtatim ex­
                <lb/>
              traxit. </s>
              <s id="s.002097">Solis Magnæ matris ſacerdotibus,
                <lb/>
              quòd remedio ipſis duntaxat cognito vte­
                <lb/>
              rentur, innoxius: nec aërem dum inſpicerent,
                <lb/>
              inſpirant hi. </s>
              <s id="s.002098">Quidam quod erecti eſſent, to­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg224"/>
                <lb/>
              lerare poſſe crediderunt ſacerdotes. </s>
              <s id="s.002099">Sunt ta­
                <lb/>
              men aduerſus hanc iniuriam & auxilia &
                <lb/>
              cautiones. </s>
              <s id="s.002100">Nam ſi
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt ſuperius diximus) fla­
                <lb/>
              bella adhibeantur, duplici commodo nos af­
                <lb/>
              ficiet. </s>
              <s id="s.002101">Primum, quòd aërem à vaporibus mo­
                <lb/>
              tu ipſo repurgabunt. </s>
              <s id="s.002102">Secundum, quòd faces
                <lb/>
              ardere cogent, nec permittent extingui: qui­
                <lb/>
              bus nullus eſt aër tam noxius, qui non repur­
                <lb/>
              getur. </s>
              <s id="s.002103">Cautio autem eſt, quoniam cum faces
                <lb/>
              abſque vento extinguuntur, ſatius eſt non
                <lb/>
              ingredi: extialis enim loci hoc firmiſſimum
                <lb/>
              eſt ſignum. </s>
              <s id="s.002104">Sed nullibi plures tales ſpecus
                <lb/>
              quam in Italia inueniuntur. </s>
              <s id="s.002105">Vnus inter Nea­
                <lb/>
              polim & Puteolos, vbi via ad paludem Agna­
                <lb/>
              ni inflectitur. </s>
              <s id="s.002106">Lædunt hi caput maximè, tum
                <lb/>
              quia imbecillius ſit corde, tum quia ſepto
                <lb/>
              careat quod arcet prauos vapores: nam pul­
                <lb/>
              monis ſubſtantiam tranſire cogitur aër qui
                <lb/>
              cor ingreditur Oſtendit autem hoc & mor­
                <lb/>
              borum genus: nam quia immittuntur, prius
                <lb/>
              tremunt, inde
                <expan abbr="ſẽnſum">ſenſum</expan>
              & motum amittunt,
                <lb/>
              pòſt attoniti expirant, & qui euaſerint tu­
                <lb/>
              ment, tument etiam qui moriuntur. </s>
              <s id="s.002107">Nec ſo­
                <lb/>
              lum peſtiferi ſunt ſpecus, ſed quidam etiam
                <lb/>
              ſalutares, quibus ſi quis rectè vtatur, ad de­
                <lb/>
              ploratos morbos viam mudelæ quandoque
                <lb/>
              inuenire poterit, vt in Baianis, Cumaníſque
                <lb/>
              montibus Salueatæ ſudarium, in monte quod
                <lb/>
              vulgus vocat Tritulum. </s>
              <s id="s.002108">Sunt & qui fatidi­
                <lb/>
              cum inſpirent, vt olim de Delphico ſcripſiſ­
                <lb/>
              ſe ex ſententia Philoſophorum meminimus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002109">In vniuerſum plerunque ſpecuum vis huma­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg225"/>
                <lb/>
              no generi aduerſatur, & veneni vicem poſſi­
                <lb/>
              det. </s>
              <s id="s.002110">Nam que ſi halitus ille lapides & duriſſi­
                <lb/>
              ma ſaxa exedere potuit, quam vim in mor­
                <lb/>
              tales ipſos obtinebit? </s>
              <s id="s.002111">Indicium tamen ſecuri­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg226"/>
                <lb/>
              tatis eſt,
                <expan abbr="aquarũ">aquarum</expan>
              dulcium ac ſalutarium per
                <lb/>
              illos decurſus, herbarúmque ac arborum fa­
                <lb/>
              miliarium in labro luxuria. </s>
              <s id="s.002112">Sed hi quoque
                <lb/>
              ferarum & ſerpentum ſunt hoſpitia. </s>
              <s id="s.002113">Præfer­
                <lb/>
              tur omnium conſenſu Corycium antrum,
                <lb/>
              magnitudine primò, inde commoditate: nam
                <lb/>
              ad illud muli onuſti perueniunt: vmbra den­
                <lb/>
              ſiſſima, aquis irriguum, amœnitate ſingula­
                <lb/>
              ri, vt quòd perpetuò vireat. </s>
              <s id="s.002114">Iuxta id naſci­
                <lb/>
              tur crocus toto orbe celeberrimus. </s>
              <s id="s.002115">In Cilicia
                <lb/>
              eſt iuxta Corycum oppidum. </s>
              <s id="s.002116">Videntur au­
                <lb/>
              tem ſpecus amœniſſini eſſe, vmbra, aura,
                <lb/>
              fontibus, receſſu, viriditate: hic cùm inter
                <lb/>
              alios amœniſſimus ſit, totius orbis partem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg227"/>
                <lb/>
              elegantiſſimam eſſe conſtat. </s>
              <s id="s.002117">Sub innoxiis
                <lb/>
              ſpecubus atque profundis quid iaceat, forſi­
                <lb/>
              tan quiſpiam ſcire cupiat. </s>
              <s id="s.002118">Referunt Philip­
                <lb/>
              pum olim regem, cùm metallica magni pretij
                <lb/>
              quæ iam deſierant, quæri iuſſiſſet diligenter,
                <lb/>
              immiſſis per montis aditum hominibus, cum
                <lb/>
              cibo atque luminibus, renunciaſſe inuenta
                <lb/>
              ibi flumina, tum aquarum ſtantium lacus,
                <lb/>
              qui terra non premerentur, ſed aëre caligi­
                <lb/>
              noſo atque obſcuro. </s>
              <s id="s.002119">Atque eadem fermè eſt
                <lb/>
              ſententia Ioannis Leonis geographi. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002120">
                <margin.target id="marg221"/>
              Montes quo­
                <lb/>
              modo orian­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002121">
                <margin.target id="marg222"/>
              Specus cau­
                <lb/>
              ſæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002122">
                <margin.target id="marg223"/>
              Specus vi­
                <lb/>
              res.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002123">
                <margin.target id="marg224"/>
              Specus in­
                <lb/>
              trantib. </s>
              <s id="s.002124">præ­
                <lb/>
              ſidia aduer­
                <lb/>
              ſus aërem.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002125">
                <margin.target id="marg225"/>
              Specuum co­
                <lb/>
              gnitio.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002126">
                <margin.target id="marg226"/>
              Antrum Go­
                <lb/>
              rycium.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002127">
                <margin.target id="marg227"/>
              Quid ſub
                <lb/>
              terra.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002128">Sed quid ego ima nunc atque abdita ſcru­
                <lb/>
              tor? </s>
              <s id="s.002129">locus dabitur in quo hæc tractare con­
                <lb/>
              ueniet, nunc quæ toti propria ſunt conſi-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>