Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
51
51
52
52
53
53
54
54
55
55
56
56
57
57
58
58
59
59
60
60
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="31"/>
                <arrow.to.target n="marg308"/>
                <lb/>
              feret; & cùm ſub eodem genere maximo interuallo diſtent,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              maximum verò vnum ſit; ita fit,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg309"/>
                <lb/>
              vt nihil ſibi contrarium eſſe valeat, & contrarium vni ſolum eſſe queat: etenim niſi vnum foret,
                <lb/>
              id quod ponitur maximum, aliquid ſeipſo maius haberet. </s>
              <s>aut igitur hoc vnum maximum fo­
                <lb/>
              ret, & ita contrarium eſſet. </s>
              <s>nanque maximum eſſe interuallum inter ea quæ ſunt generis
                <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan>
              ,
                <lb/>
              & quæ finiunt illud contraria vocari, non eſt dubitandum. </s>
              <s>ſi minus ita infinitum, neque maxi­
                <lb/>
              mum, neque abſolutum. </s>
              <s>nec contrarium igitur: in illo enim finis quidam neceſſariò concipitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ex his paret actum & poteſtatem non eſſe contraria, neque motum & terminum ad quem ten­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s>nam poteſtas in actum dirigitur, ita vt ex illis vnum per ſe fiat; & motus tantum abeſt vt à
                <lb/>
              termino corrumpatur, vt perficiatur maximè ab ipſo. </s>
              <s>ac ſiquid ineſt inter ipſa oppoſiti; id aſcri­
                <lb/>
              bendum eſt priuationi cum qua eſt coniuncta poteſtas, quæ ſanè forma præſente corrumpitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ab his quæ ponuntur extrema illius ſpatij quod finitur contrariis, alia quoque contraria naſcun­
                <lb/>
              tur, at non perfectè neque ſimpliciter contraria; ſed quodammodo, & quaſi media; verùm hæc
                <lb/>
              plura eſſe non eſt abſurdum. </s>
              <s>Atqui perfectè ac ſimpliciter vnum vni contrarium eſt. </s>
              <s>Nec quiſ­
                <lb/>
              quam medium opponat duobus extremis; neque enim illa eſt oppoſitio contrariorum de qua
                <lb/>
              nunc agimus; ſed poſita eſt in priuatione, in qua etiam æquale & inæquale conſiſtunt. </s>
              <s>Nam ne­
                <lb/>
              que etiam hæc contraria ſunt,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              ſed conſimili ratione priuationem præſeferunt. </s>
              <s>ne fortè ſuſpice­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg310"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg311"/>
                <lb/>
              ris medium & extrema, vt vnum vni opponi, tanquam contraria. </s>
              <s>Hæc nos affirmatione ſigni­
                <lb/>
              ficari volumus. </s>
              <s>itaque nudum, quòd affirmatione ſignificatur, licet ſit priuans; ab Ariſtotele
                <expan abbr="cõ-trarium">con­
                  <lb/>
                trarium</expan>
              ponitur: & cùm in eodem genere ſint, genus autem à materia ducitur in qua poteſtas
                <lb/>
              exiſtit ad contraria, viam ad ſe viciſsim habent. </s>
              <s>Itaque illa quæ in genere conueniunt, ſecum
                <lb/>
              commutantur: quæ toto genere ſeparantur, vt in materia diſcrepant; ſic quoque nullam ad ſeſe
                <lb/>
              poteſtatem obtinuerunt, nec commutantur igitur. </s>
              <s>Proptereà neque quantum in quale muta­
                <lb/>
              tur, cùm genera diuerſa ſint. </s>
              <s>nec quale omne tranſit in alterum; ſicuti ſapor in odorem, cùm ſint
                <lb/>
              genera diuerſa. </s>
              <s>
                <expan abbr="ſolaq́">ſolaque</expan>
              . </s>
              <s>illa ſecum commutantur quæ in genere proximo, hoc eſt, in materia pro­
                <lb/>
              xima conuenere. </s>
              <s>Proinde ita ſe habent contraria, vt vnum actu ſingula ſint, ſed poteſtate alte­
                <lb/>
              rum. </s>
              <s>eſt enim actu calidum, in potentia
                <expan abbr="frigidũ">frigidum</expan>
              . </s>
              <s>Atque ita ex hiſce principiis conſtitui contraria
                <lb/>
              puto, vt niſi mihi aliter dicens Ariſtoteles obiiciatur; aut opponatur certa demonſtratio; procon­
                <lb/>
              ſtantiſsimo habeam, ſi tres iſtæ conditiones ad hibeantur; illa neceſſariò fore contraria. </s>
              <s>maximè
                <lb/>
              ſub eodem genere diſtare; affirmatione notari; & ad ſeſe mutuam poteſtatem habere. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              Proinde
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg312"/>
                <lb/>
              ſecum certant; & ſibi inuicem machinantur interitum. </s>
              <s>reliqua ſanè, vt (vnis relatiuis exceptis:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg313"/>
                <lb/>
              ipſa enim ſola ſe ſuſtinent viciſsim &
                <foreign lang="grc">ἀντερειδυσιν</foreign>
              ) non conſiſtunt: attamen non oppugnant.
                <lb/>
              </s>
              <s>Hæc verò vel per ſe ſunt, vel per accidens, & quidem ſpecie diuerſa contraria ſunt, ſi per ſe con­
                <lb/>
              traria ſint, vt album & nigrum in genere colorum, & in genere ſubſtantiæ, ſi per ſe in ſint in ſub­
                <lb/>
              ſtantia, ſi minus: etiam eadem ſpecie eſſe poſſunt, vt iidem contrarij colores in homine. </s>
              <s>Quare,
                <lb/>
              cùm per ſe, mortale & immortale ſint in ſubſtantia, in eadem ſpecie conſiſtere nequeunt. </s>
              <s>per ſe
                <lb/>
              verò ſunt, quia neceſſariò inſunt: nam quod mortale eſt, caducum ſit neceſſe eſt; immortale verò
                <lb/>
              perpetuò conſeruatur. </s>
              <s>Quòd autem ſint contraria perſpicuum eſt; quoniam immortale eſt pri­
                <lb/>
              uatio, ea verò eſt impotentia definita, & cum aliquo actu coniuncta, vnde ſignificatur affirmatio­
                <lb/>
              ne;
                <expan abbr="eademq́">eademque</expan>
              . </s>
              <s>in eodem genere maximo interuallo ab oppoſita forma ſegregatur. </s>
              <s>Nam quòd
                <lb/>
              plus quàm genere ſegregentur, aut etiam genere, non dum ſicuti manifeſtum ſumimus. </s>
              <s>Illud
                <lb/>
              ſolum ex Ariſtotele ſuccurrit quod aſſerere liceat, quæ genere diſcrepant, apparêre quidem con­
                <lb/>
              traria, veruntamen eo quòd ſecum conferri nequeant & longiſsimè diſtent, neque inter ea maxi­
                <lb/>
              ma poſsit aſsignari diſtantia quæ requiritur in contrariis, non eſſe contraria ſimpliciter; ad extre­
                <lb/>
              mum videtur inferre mortale & immortale genere ſeparari; ac nos ſi genus ſubalternum intel­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg314"/>
                <lb/>
              ligere velimus, quod ſub eandem ſeriem cadat, non repugnabimus. </s>
              <s>ſi prædicamentum
                <expan abbr="ſeriemq́">ſeriemque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>variam ſumimus, ex Ariſtotelis ipſius verbis colligi poſſe negamus. </s>
              <s>ac ſpecie ſolum ab Ariſtote­
                <lb/>
              le inter ſe diſtingui fatemur: ita enim rationem ſuam complectitur. </s>
              <s>Contraria ſpecie differunt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Mortale & immortale contraria ſunt. </s>
              <s>Aſſumptionem verò probat. </s>
              <s>Siquidem priuatio ſit quæ­
                <lb/>
              dam impotentia definita. </s>
              <s>Quid ergo aliud ex his inferri poteſt, quàm quòd mortale & immor­
                <lb/>
              tale ſpecie diſiungantur? </s>
              <s>itaque pro eo,
                <expan abbr="qd">quod</expan>
              habet
                <expan abbr="cõtextus">contextus</expan>
              Ariſtotelicus. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              genere diuerſa ſpecie
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg315"/>
                <lb/>
              legendum puto. </s>
              <s>Hæc verò omnia iubeo te diligenter obſeruare: niſi enim aduertas; oratio per­
                <lb/>
              plexa qua vſus eſt Ariſtoteles; negotium tibi exhibere poſſet. </s>
              <s>præſertim quòd Græci interpretis
                <lb/>
              auxilio deſtituti ſumus in eo loco. </s>
              <s>Quamquam neque ipſe animaduertit, vbi Ariſtoteles docuit
                <lb/>
              genere differentia in contrariis numerari, quòd eorum maxima differentia foret, hæc eſſe referen­
                <lb/>
              da ad ea, quæ paullò ante dixerat videri, Ariſtoteles;
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>in illum errorem inductus eſt, quòd
                <lb/>
              maximè diſtarent ea quæ genere differunt: neque vidit eam diſtantiam ab Ariſtotele, velut infi­
                <lb/>
              nitam poni, vnde contrariorum ratio tollitur. </s>
              <s>nec enim via poteſt intercedere inter genere toto
                <lb/>
              differentia quæ ſola reſtat inter ea quæ genere conueniunt. </s>
              <s>Et verò cur magis diſtet quantum à
                <lb/>
              ſubſtantia quàm diſtet qualitas, aut vllum aliud ex reliquis prædicamentis? </s>
              <s>Cùm verò poſteà </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>