Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
51
51
52
52
53
53
54
54
55
55
56
56
57
57
58
58
59
59
60
60
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="32"/>
              doceret Ariſtoteles oſtenſum eſſe extra genus non eſſe differentias, neque ipſe verba Ariſtotelis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg316"/>
                <lb/>
              accepiſſet in eum ſenſum, quòd diſtantia foret infinita, idem quoque repugnantiam maximam
                <lb/>
              inter Ariſtotelis dicta inculcare coactus eſt, putans, quod ibi inferretur aduerſum ea quæ ſuprà
                <lb/>
              conſtituta fuerant; pertinere ad illa quæ ſubalterna ſunt, cùm cęteroqui ſuperiora generaliſsimis
                <lb/>
              accommodarentur. </s>
              <s>id verò vniuerſam Ariſtotelis ſententiam peruertebat. </s>
              <s>quandò ea quæ diffe­
                <lb/>
              runt; aliquo differunt: generaliſsima nullo differunt, ſed diuerſa ſunt, hoc eſt ſeipſis diſtinguun­
                <lb/>
              tur,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>ex ipſis dialectici fabricant propoſitiones medio vacantes;
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ea quæ ſub ipſis exiſtunt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg317"/>
                <lb/>
              per illa ſeparantur; itaque magis propriè differunt; huic verò oppoſitum autore Alexandro pro­
                <lb/>
              nuntiaſſet Ariſtoteles. </s>
              <s>Potuit verò eos fallere dictum illud Ariſtotelis in extremo X. qui cùm
                <lb/>
              eos confutaſſet qui ponerent ideas æternas, & quæ eiuſdem rationis eſſent cum ſingularibus “
                <foreign lang="grc">τὰ
                  <lb/>
                τινὰ</foreign>
              ipſe ibi vocat. </s>
              <s>illud adiungit
                <foreign lang="grc">τἀ δέ ͅ γένει. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">ἑτερα πλεῖον δισ́φηκεν, ἠ ́τὰ εῖδεί</foreign>
              .” ideſt ea verò
                <lb/>
              quæ genere diuerſa ſunt; magis diſtant, quàm ea quæ ſpecie. </s>
              <s>quaſi antea peroraſſet æternum à
                <lb/>
              caduco genere diſcrepare. </s>
              <s>Verùm neque hæc cum proximè dictis cohæreant neceſſe eſt, neque
                <lb/>
              ex ante conſtitutis neceſſariò colliguntur. </s>
              <s>ſed videntur potius ſeparatim fuiſſe allata: nam cùm
                <lb/>
              de diſtantia contrariorum & eorum quæ ſpecie ſegregantur, ſatis
                <expan abbr="ſuperq́">ſuperque</expan>
              . </s>
              <s>diſputatum foret; ea
                <lb/>
              ſubiungenda quæ ad genera diuerſa pertinerent, vt abſolueretur diſputatio de oppoſitis; itaque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg318"/>
                <lb/>
              docuit ea plus quàm ſpecie differentia diſtare. </s>
              <s>Nam quæ ſpecie differunt, habent in quo conue­
                <lb/>
              niant, nempe genus; non ſic; quæ genere ſeparantur. </s>
              <s>Ergo illa ſub eodem genere ſummam obti­
                <lb/>
              nuere diſtantiam, hæc infinito quodam interuallo ſeiunguntur. </s>
              <s>Quamquam mirum videri po­
                <lb/>
              teſt, ſi diſtant multò magis ea quę genere ſegregantur quàm ea quæ ſpecie; quæ ſpecie diſtinguun­
                <lb/>
              tur, in eodem ſubiecto non conſiſtere; quæ verò genere ſeiugantur, etiam complura eſſe in
                <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>
                <lb/>
              indiuiduo: in eodem enim Socrate eſt & ſubſtantia, & quantum, & quale, & omnia prædicamen­
                <lb/>
              ta. </s>
              <s>nec tamen idem albus & niger, aut ratione vtens, aut carens. </s>
              <s>An ita dicemus hæc magis eſſen­
                <lb/>
              tia, & natura diſtingui quàm ea quæ ſunt contraria generis eiuſdem, nullam enim eſſentię partem
                <lb/>
              habent in qua conueniant: at ſubiecto & materia quæ non eſt eſſentiæ pars, propter eius habili­
                <lb/>
              tatem ad omnes formas diſtant minus; contraria propter inſitam priuationem alterius quæ ineſt
                <lb/>
              in altero, non modo eſſentia ſecernuntur, ſed etiam ſubiecto: repugnant enim, & ſeſe ex eodem
                <lb/>
              ſubiecto pellunt viciſsim; illa eſſentia ſanè diſcrepant; ſed non continentia priuationem, niſi for­
                <lb/>
              maliter ea differre dicamus, quòd vnum non ſit id quod eſt alterum; nullam repugnantiam prę­
                <lb/>
              ſeferunt: ſic & ſubſtantia & quantum ſimul eſſe poteſt; licet tota eſſentia ſubſtantia ſeparetur à
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg319"/>
                <lb/>
              quantitate. </s>
              <s>Ergo æternum & caducum ſpecie ſola diſtinguitur, non etiam genere. </s>
              <s>Quamobrem
                <lb/>
              etſi Auerroës ea plus quàm genere diſtare conſtituit; aut extremis illis X. verbis cum aliis eſt de­
                <lb/>
              ceptus, aut aliò ab interpretibus eius verba torquentur, atque ipſe velit. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              inquit enim plus quàm
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg320"/>
                <lb/>
              ſpecie; ergo etiam plus quàm genere. </s>
              <s>quis id dabit? </s>
              <s>& videtur illud voluiſſe tantum quod diffe­
                <lb/>
              rant plus quàm ſpecie ſpecialiſsima; nanque æternum & caducum de multis ſpecie differentibus
                <lb/>
              prædicantur ſignum eſto, quòd addit eſſe contraria, quæ ſub eodem genere collocantur. </s>
              <s>Venit
                <lb/>
              & id mihi in mentem in locum Ariſtotelis irrepſiſſe quandam mendulam, & pro eo quod legitur
                <lb/>
                <foreign lang="grc">τὰ εἴδεί</foreign>
              , legendum eſſe
                <foreign lang="grc">τὰ εἴδη</foreign>
              , ideſt, ideas, & hunc eſſe illorum verborum ſenſum, quod vel idea
                <lb/>
              eſt eiuſdem ſpeciei cum indiuiduis, vel ad ſummam ſpecie ſpecialiſsima ſegregatur. </s>
              <s>ſed æternum
                <lb/>
              & caducum genere (ſubalterno) diſcrepant; hæc verò maior eſt diſcrepantia quàm ſpecierum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg321"/>
                <lb/>
              ſpecialiſsimarum: ergo non differunt ideę ab indiuiduis vt immortale à caduco. </s>
              <s>Ex mixtura
                <lb/>
              contrariorum fit plus & minus. </s>
              <s>id autem ſic accipiendum eſt, vt faciant contraria circum idem
                <lb/>
              ſubiectum, & vt eadem ſpecies conſeruetur, vt in accidentibus vſuuenire ſolet: nanque ſubſtan­
                <lb/>
              tiæ ſic ſe habent, vt quoque minimo dempto, vel addito ſpecies, non ſecus ac numeri dempta,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg322"/>
                <lb/>
              vel addita vnitate mutentur. </s>
              <s>Inde natum eſt tritum illud pronuntiatum in accidentibus plus &
                <lb/>
              minus ſpeciem non immutare, quod tamen ab Ariſtotele negatum eſt
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              (eum verò ſecutus eſt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg323"/>
                <lb/>
              Theophraſtus, à quo Simplicius) in animi affectionibus quæ in quadam mediocritate collocan­
                <lb/>
              tur, ex hac ſi exceſſerint, in vitia conuertuntur. </s>
              <s>Atque etiam plus & minus ad ſubſtantias per­
                <lb/>
              tinere poteſt & ad alia complura ſine participatione contrarij; nanque indiuidua ſubſtantia ma­
                <lb/>
              gis eſt, quàm ſecunda, ſimiliter accidens quiddam minus eſt quàm ſubſtantia; verum id à Gręcis
                <lb/>
                <foreign lang="grc">καθ' ὑφεσῖν τῆς φύσεως</foreign>
              , ideſt, ſecundum naturæ humilitatem appellatum eſt; vbi quoque
                <lb/>
              res ſuis quidem partibus abſoluta eſt, ſed deficit tantiſper à ſummo; nec latitudinem complet
                <lb/>
              eius quod eſt ſimpliciter in eo genere: nam quantum perfectum eſt; neque ideo pollet ea perfe­
                <lb/>
              ctione quam agnoſcimus in ſubſtantia, eiuſmodi tamen, quæ ſibi conueniat. </s>
              <s>Sed poſtea quibus
                <lb/>
              & quomodo ſingula aptentur. </s>
              <s>Hoc item ab Ariſtotele ſemel atque iterum acceptum eſt. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              Si
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg324"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg325"/>
                <lb/>
              quod ex duobus ſit conflatum; vbi alterum exiſtere ſeorſum queat; alterum quoque ſeparari
                <lb/>
              poſſe. </s>
              <s>vt, ſi hydromeli ex aqua & melle componitur, ac mel abſolutum ab aqua exiſtit, neceſſe
                <lb/>
              item eſt aqua ſeparetur à melle. </s>
              <s>At verò, ſi ſententiam hanc ita generaliter accipiamus,
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              vereor,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg326"/>
                <lb/>
              ne veritas illius minuatur: quippe quòd, tametſi ſubſtantia ſeparatur ab accidente, non idcirco </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>