Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002183
">
<
pb
pagenum
="
404
"
xlink:href
="
016/01/053.jpg
"/>
ventis, imbribus quam quæ cæmento & la
<
lb
/>
pidibus conſtat: à ventis ob grauitatem tuta
<
lb
/>
eſt: ab ignibus magis dureſcit: ab aquis, quòd
<
lb
/>
non recipiat, tuta eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002184
">Pinguem ac prætenuem
<
lb
/>
& denſam eam eſſe oportet, atque ob id
<
lb
/>
etiam raram. </
s
>
<
s
id
="
s.002185
">Quædam etiam frigore tenuior
<
lb
/>
redditur, vt Goſſelaria, quæ cùm in fruſtis ſit,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg239
"/>
<
lb
/>
frigore fit minutiſſima. </
s
>
<
s
id
="
s.002186
">Arena verò trium eſt
<
lb
/>
generum, fluuiatilis, marina, & foſſitia. </
s
>
<
s
id
="
s.002187
">Sed
<
lb
/>
& in hac ſubtilitas non paruum diſcrimen af
<
lb
/>
fert: quæ enim tenuiſſima fuerit, cæmenta fa
<
lb
/>
cit ad æterna murorum fundamenta, modò
<
lb
/>
pura ſit tam parua ſubtilitate vita ſtructuris
<
lb
/>
multis ſeculis aut adiicitur, aut perit: melior
<
lb
/>
tamen fluuiatilis, ſit nulla arte iuuetur, quod
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg240
"/>
<
lb
/>
ſalſedine careat, & purior ſit foſſitia. </
s
>
<
s
id
="
s.002188
">Sunt &
<
lb
/>
terrarum diſcrimina ab vſibus vt communis,
<
lb
/>
quæ probatur ab agricolis, à figulis argilla, à
<
lb
/>
lignariis fabris rubrica, fullonibus cimolia,
<
lb
/>
pictoribus cærulea, Lemnia medicis, argen
<
lb
/>
taria fabris argentariis. </
s
>
<
s
id
="
s.002189
">Hæc omnia aquis &
<
lb
/>
calore variantur & perficiuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.002190
">Vnde nihil
<
lb
/>
melius eſt quàm terras habere irriguas, nam in
<
lb
/>
omne frugum, arborum, & herbarum genus
<
lb
/>
luxuriant.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg241
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002191
">
<
margin.target
id
="
marg236
"/>
Terræ ſpecie
<
lb
/>
à ſubſtantia</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002192
">
<
margin.target
id
="
marg237
"/>
Signa cogno
<
lb
/>
ſcendæ terræ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002193
">
<
margin.target
id
="
marg238
"/>
Muri è ter
<
lb
/>
ra.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002194
">
<
margin.target
id
="
marg239
"/>
Arenæ gene
<
lb
/>
ra.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002195
">
<
margin.target
id
="
marg240
"/>
Terræ ſpe
<
lb
/>
cies ab vſu.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002196
">
<
margin.target
id
="
marg241
"/>
Quomodo
<
lb
/>
terra aquis
<
lb
/>
ſuperemi
<
lb
/>
neant,
<
expan
abbr
="
ſeptẽ
">ſeptem</
expan
>
<
lb
/>
opiniones.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002197
">Sed quomodo terræ aquis ſupereminere
<
lb
/>
poſſint rectè dubitatum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002198
">Dixêre nonnulli,
<
lb
/>
quoniam Deo id placuit. </
s
>
<
s
id
="
s.002199
">Hi magis vitupe
<
lb
/>
rant, quòd rationem inuenire nequiuerit,
<
lb
/>
quam Deum laudent, quod abſque ratione po
<
lb
/>
tuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.002200
">Qui dicunt hoc animalium cauſa fa
<
lb
/>
ctum eſſe, finem quidem docent cur factum
<
lb
/>
ſit: ſed ad aſſequendum finem aliis opus eſt
<
lb
/>
cauſis, quas illi minimè docent. </
s
>
<
s
id
="
s.002201
">Sunt qui di
<
lb
/>
cant à ſideribus ipſam ſuſtineri: primum hoc
<
lb
/>
violentum eſt: deinde ſydera fixa & immobi
<
lb
/>
lia fuiſſe oportuit, atque (quod maius eſt è re
<
lb
/>
gione oppoſita, vt quædam ſub arctico Euro
<
lb
/>
pam, alia ſub auſtro Braſiliam, quæ Europæ
<
lb
/>
opponitur, ſuſtinerent. </
s
>
<
s
id
="
s.002202
">Si duo ſtatuas centra,
<
lb
/>
alterum aquæ, alterum terræ: primum, alte
<
lb
/>
rum aliud erit à mundi centro: duóque gra
<
lb
/>
uitatis media, nec poterunt ex oppoſiti re
<
lb
/>
gionibus partes terræ prominere, cùm tamen
<
lb
/>
promineant, vt Braſilia & Europa: nec erunt
<
lb
/>
Antipodes. </
s
>
<
s
id
="
s.002203
">Qui volunt terram ab aëre ſuſti
<
lb
/>
neri in ſpeciebus concluſo, violenter vtrum
<
lb
/>
que ſtatuat, & terram in ſublimi aëre ſuſten
<
lb
/>
tatam, & aërem vi in ſpecubus retentum:
<
lb
/>
oportet etiam ingentes eſſe ſpecus, qui
<
expan
abbr
="
Aſiã
">Aſiam</
expan
>
,
<
lb
/>
Africam, & Europam, Braſiliam, tótque in
<
lb
/>
ſulas ſuſtinerent, & ſi rectè conſiderant, tota
<
lb
/>
terra ſpecus vnus erit, mirúmque nec mini
<
lb
/>
mo hiatu patêre tantum molem, vt ſi pateat,
<
lb
/>
orbis corruat vniuerſus: nec in illum pulſo
<
lb
/>
aëre tantam aquarum molem deſcendere. </
s
>
<
s
id
="
s.002204
">Ari
<
lb
/>
ſtoteles in Meteoris cenſet, ob polum, quod
<
lb
/>
altior ibi ſit terra, aquam non admittere. </
s
>
<
s
id
="
s.002205
">Sed
<
lb
/>
non ſic terra rotunda foret, nec ſub æquino
<
lb
/>
ctiali terra, nec altitudo illa comparationem
<
lb
/>
haberet ad differentiam loci terræ & aquæ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002206
">Finge, enim quod haud verum eſſe poteſt, ter
<
lb
/>
ram M. milibus paſſuum altiorem eſſe, ſi lo
<
lb
/>
cus aquæ circa terram ſit, iſque pro magnitu
<
lb
/>
dinis ratione terra altior bis mille paſſibus
<
lb
/>
adhuc ſub arctico ipſo, terra erit ſub aquis
<
lb
/>
M. millibus paſſ. </
s
>
<
s
id
="
s.002207
">multóque magis vbique lo
<
lb
/>
corum aliorum. </
s
>
<
s
id
="
s.002208
">Putet me plus ob viri auto
<
lb
/>
ritatem illum hæc dixiſſe, quam reprehenſio
<
lb
/>
nis, in quam veritatis amore me tractum vi
<
lb
/>
omnes intelligunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002209
">Igitur hoc verum non eſt,
<
lb
/>
aquam adeò magnam eſſe, nec totius terræ
<
lb
/>
partem eſſe notatu dignam: quia tamen ob
<
lb
/>
leuitatem terræ ſuperſtat parua aqua, quicquid
<
lb
/>
eſt humile ac inæquale in terræ ſuperficie
<
lb
/>
complet. </
s
>
<
s
id
="
s.002210
">Hacque ratione dum tot maria fa
<
lb
/>
cit, ampliſſimumque oceanum tot flumina,
<
lb
/>
maior terra exiſtimata eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002211
">Quòd ſi ad ambi
<
lb
/>
tum ſolum reſpiciamus, forſan res vera eſſe
<
lb
/>
poſſet: at cùm ad profunditatem, nullam ha
<
lb
/>
bet comparationem. </
s
>
<
s
id
="
s.002212
">Indicio eſt, quod nullibi
<
lb
/>
præterquam in gurgitibus aqua maris pro
<
lb
/>
funditatem habet effatu dignam, ſed alibi paſ
<
lb
/>
ſus 1000. aut 500. aut 200. vel 300. quæ al
<
lb
/>
titudo ſi ad terræ magnitudinem comparetur,
<
lb
/>
eſt vt ſudoris ad hominem. </
s
>
<
s
id
="
s.002213
">In gurgitibus ali
<
lb
/>
quanto profundior eſt aqua, quòd par ſit lo
<
lb
/>
cum eum potius aqua quam leuiſſimo aëre
<
lb
/>
compleri. </
s
>
<
s
id
="
s.002214
">Solida igitur eſt ſubtus terra, in
<
lb
/>
parte modicum aquæ ob cauitatem infuſum
<
lb
/>
ſit: alicubi parum aëris, non multum, paucis
<
lb
/>
annis, non perpetuò, continetur. </
s
>
<
s
id
="
s.002215
">Quòd ſi
<
lb
/>
aqua elementum eſſet ac adeò grande, opor.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002216
">teret vt etiam in terra, ſic maximam maris
<
lb
/>
partem fundo carere. </
s
>
<
s
id
="
s.002217
">Nam certum eſt, ſi
<
lb
/>
pro 1000. paſſ. </
s
>
<
s
id
="
s.002218
">1000. paſſuum millia obtine
<
lb
/>
ret, aut duplum huius quod par eſſet magni
<
lb
/>
tudinem, ſi tantam quantam exiſtimant ha
<
lb
/>
beret, nullum fundi veſtigium ſuperfuturum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002219
">Quòd cùm vbique præter quam in gurgitibus
<
lb
/>
(vt dixi ) appareat: gurges autem omnis an
<
lb
/>
guſtus ſit manifeſtum eſt aquæ elementum
<
lb
/>
non admodum magnum eſſe. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002220
">Itaque tria elementa ſunt, quorum leuiſſi
<
arrow.to.target
n
="
marg242
"/>
<
lb
/>
mum & maximum aër, proximum magnitu
<
lb
/>
dine terra, ambo hæc per ſe neceſſaria: quo
<
lb
/>
rum aër in ſublimi, terra in imo: minimum
<
lb
/>
ac quaſi non neceſſarium aqua in medio ho
<
lb
/>
rum. </
s
>
<
s
id
="
s.002221
">Nam ſi homines ſine cibo viuere poſ
<
lb
/>
ſent, vt gratia exempli lapides, aqua non
<
lb
/>
eſſet neceſſaria. </
s
>
<
s
id
="
s.002222
">Verùm quia non ſolùm vi
<
lb
/>
uere, ſed ali ac generari, creſceréque neceſ
<
lb
/>
ſarium fuit, aqua creata eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002223
">Cùm igitur lo
<
lb
/>
cus aquæ capacior ſit elemento aquæ, eſt enim
<
lb
/>
quicquid humile eſt in terra, ob hoc terra
<
lb
/>
vndique extuberat continente, inſuliſque, &
<
lb
/>
hominibus ac cæteris animalibus habitatio
<
lb
/>
nem præbet. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002224
">
<
margin.target
id
="
marg242
"/>
Elemento
<
lb
/>
rum magni
<
lb
/>
tudo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002225
">Igitur ex hoc manifeſtum eſt, quonam pa
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg243
"/>
<
lb
/>
cto facilè fiant inundationes, quas diluuia
<
lb
/>
ſolent appellare. </
s
>
<
s
id
="
s.002226
">Nam cum aqua modica ſit
<
lb
/>
natura, atque in terræ ſuperficie conſtituta,
<
lb
/>
ſi paululum increſcat, humilia loca obruit,
<
lb
/>
ac breui etiam reuocatur, quia parua eſt etiam
<
lb
/>
cum aucta fuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.002227
">At ſi tanta quanta exiſti
<
lb
/>
mabatur foret, maximo indigeret incremen
<
lb
/>
to ad inundationes. </
s
>
<
s
id
="
s.002228
">Quamobrem nunquam
<
lb
/>
accidiſſent inundationes: & ſi modò accidiſ
<
lb
/>
ſent, vix vnquam, niſi extincto penitùs hu
<
lb
/>
mano genere, potuiſſent reuocari: pluribuſ
<
lb
/>
que annis, non menſibus ſub aqua terra la
<
lb
/>
tuiſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.002229
">At vt Plato recitat, non ſemel fuêre,
<
lb
/>
ſed pluries, hæ inundationes: & rurſus paucis
<
lb
/>
menſibus deſiêre. </
s
>
<
s
id
="
s.002230
">Pauca facta eſt igitur, vt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg244
"/>
<
lb
/>
locus habitationi relinqueretur, vt ſua frigi
<
lb
/>
ditate temperaret, non deſtrueret vitam ani
<
lb
/>
mantium. </
s
>
<
s
id
="
s.002231
">Et quoniam hæc miniſtrorum ge
<
lb
/>
neratio ſolùm in terræ ſuperficie erat neceſſa
<
lb
/>
ria, ob id igitur vt ſuperficiem ſolam occu
<
lb
/>
paret, in qua metalla, plantæ, animalia, piſces </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>