5347OPTICAE LIBER II.
duntur à uiſu ex comprehenſione locorum uiſus, ad quæ perueniunt formæ partium, & ex compre
henſione ordinationis partium formę peruenientis ad uiſum, per uirtutem diſtinctiuam. Quoniam
enim forma cuiuslibet partium ſuperficiei rei uiſæ peruenit in aliquam partem ſuperficiei membri
ſentientis, in quam peruenit forma totius: unde cum ſuperficies rei uiſæ fuerit diuerſorum colo-
rum, & fuerint inter partes eius differentiæ, per quas diſtinguantur partes inter ſe: erit forma per-
ueniens ad uiſum diuerſorum colorum, & erunt partes eius diſtinctæ ſecundum partium diſtin-
ctionem ſuperficiei rei uiſæ. Et ſentiens ſentit formam, & ſentit quamlibet partium formæ ex ſen-
ſu colorum illarum partium, & lucis quæ eſt in eis: & ſentit loca formarum partium in uiſu ex ſen-
ſu colorum partium illarum, & lucis illarum. Et uirtus diſtinctiua comprehendit ordinem illorum
locorum ex comprehenſione diuerſitatis colorum partium formæ, & ex comprehenſione differen
tiarum partium. Et ſic comprehendit dextrum & ſiniſtrum, ſuperius & inferius ex comparatione
illorum inter ſe: & ſic comprehendit etiam contiguum & ſeparatum. Situs uerò partium rei uiſæ,
inter ſe ſecundum acceſsionem & remotionem, ſcilicet ſecundum pręeminentiam & profundatio-
nem, comprehenduntnr à uiſu, ex comprehenſione quantitatis remotionum partium à uiſu, &
comprehenſione diuerſitatis remotionum partium ſecundum magis & minus. Situs uerò partium
rei uiſæ quando fuerint in remotione mediocri inter ſe, ſecundum acceſsionem & remotionem
comprehenduntur à uiſu: & hoc, cum uiſus comprehenderit quantitatem illius remotionis, & cõ-
prehenderit inæqualitatem, quæ eſt inter remotiones partium à uiſu, & æqualitatem. Si autem ui-
ſus non certificauerit quantitates rem otionis eius, & quantitates remotionum partium eius: non
comprehendet uiſus ordinationem partium eius ſecundum acceſsionem & remotionem apud ui-
ſionem. Si autem fuerit aliquid ex uiſibilibus aſſuetis, quæ cognoſcuntur à uiſu, comprehendet
ordinationem partium eius ſecundum præeminentiam & profunditatem, & figuram ſuperficiei e-
ius per cognitionem, non ſola uiſione: & ſi fuerit ex uiſibilibus extraneis, quæ uiſus non cognoſcit:
comprehendet ſuperficiem eius quaſi planam, quando non certificauerit quantitates remotio-
num partium eius. Et iſta intentio apparet, quando uiſus inſpexerit aliquod corpus conuexum,
aut concauum, & fuerit in remotione maxima: quoniam uiſus tunc non comprehendet conuexi-
tatem aut concauitatem, ſed comprehendet ipſum quaſi planum. Et ſitus partium ſuperficiei rei
uiſæ inter ſe in diuerſitate ubitatum, & in ſeparatione, & in continuatione non comprehendun-
tur à uiſu, niſi ex comprehenſione partium formæ peruenientis in uiſum, & comprehenſione di-
uerſitatis colorum & differentiarum, per quas diſtinguuntur partes, & ex comprehenſione ordi-
nationis partium formæ per uirtutem diſtinctiuam. Et ſitus partium ſuperficiei rei uiſæ inter ſe in
acceſsione, & etiam ſecundum remotionem reſpectu uiſus, non comprehenduntur à uiſu, niſi ex
comprehenſione quantitatis remotionis partium, & ex comprehenſione æqualitatis & inæquali-
tatis quantitatum remotionum earum. Ordinatio ergo partium rei uiſæ ſecundum acceſsionem &
remotionem illius, cuius quantitates remotionum partium certificantur à uiſu, comprehendi-
tur à uiſu: ordinatio uerò partium illius remotionum partium, cuius quantitates non certifican-
tur à uiſu, non comprehenditur à uiſu. Ordinatio autem partium rei uiſæ diſtinctarum com-
prehenditur à uiſu ex comprehenſione locorum uiſus, in quæ perueniunt formæ illarum par-
tium, & ex comprehenſione diſtinctionis in uiſu per uirtutem diſtinctiuam. Et ſimiliter eſt de ui-
ſibilibus diſtinctis. Termini autem ſuperficiei rei uiſæ, aut ſuperficierum eius, & ordinatio eo-
rum comprehenduntur à uiſu ex comprehenſione partis ſuperficiei eius, in quam peruenit color
illius ſuperficiei, & lux eius à uiſu, & ex comprehenſione terminorum illius partis, & ordinatio-
nis circumferentiæ illius partis per uirtutem diſtinctiuam. Secundum ergo iſtos modos compre-
hendit uiſus ſitus partium uiſibilium, & ſitus partium ſuperficierum uiſibilium inter ſe, & ſitus ter-
minorum ſuperficierum, & ſitus partium diſtinctarum uiſibilium inter ſe, & ſitus uiſibilium di-
ſtinctorum inter ſe.
henſione ordinationis partium formę peruenientis ad uiſum, per uirtutem diſtinctiuam. Quoniam
enim forma cuiuslibet partium ſuperficiei rei uiſæ peruenit in aliquam partem ſuperficiei membri
ſentientis, in quam peruenit forma totius: unde cum ſuperficies rei uiſæ fuerit diuerſorum colo-
rum, & fuerint inter partes eius differentiæ, per quas diſtinguantur partes inter ſe: erit forma per-
ueniens ad uiſum diuerſorum colorum, & erunt partes eius diſtinctæ ſecundum partium diſtin-
ctionem ſuperficiei rei uiſæ. Et ſentiens ſentit formam, & ſentit quamlibet partium formæ ex ſen-
ſu colorum illarum partium, & lucis quæ eſt in eis: & ſentit loca formarum partium in uiſu ex ſen-
ſu colorum partium illarum, & lucis illarum. Et uirtus diſtinctiua comprehendit ordinem illorum
locorum ex comprehenſione diuerſitatis colorum partium formæ, & ex comprehenſione differen
tiarum partium. Et ſic comprehendit dextrum & ſiniſtrum, ſuperius & inferius ex comparatione
illorum inter ſe: & ſic comprehendit etiam contiguum & ſeparatum. Situs uerò partium rei uiſæ,
inter ſe ſecundum acceſsionem & remotionem, ſcilicet ſecundum pręeminentiam & profundatio-
nem, comprehenduntnr à uiſu, ex comprehenſione quantitatis remotionum partium à uiſu, &
comprehenſione diuerſitatis remotionum partium ſecundum magis & minus. Situs uerò partium
rei uiſæ quando fuerint in remotione mediocri inter ſe, ſecundum acceſsionem & remotionem
comprehenduntur à uiſu: & hoc, cum uiſus comprehenderit quantitatem illius remotionis, & cõ-
prehenderit inæqualitatem, quæ eſt inter remotiones partium à uiſu, & æqualitatem. Si autem ui-
ſus non certificauerit quantitates rem otionis eius, & quantitates remotionum partium eius: non
comprehendet uiſus ordinationem partium eius ſecundum acceſsionem & remotionem apud ui-
ſionem. Si autem fuerit aliquid ex uiſibilibus aſſuetis, quæ cognoſcuntur à uiſu, comprehendet
ordinationem partium eius ſecundum præeminentiam & profunditatem, & figuram ſuperficiei e-
ius per cognitionem, non ſola uiſione: & ſi fuerit ex uiſibilibus extraneis, quæ uiſus non cognoſcit:
comprehendet ſuperficiem eius quaſi planam, quando non certificauerit quantitates remotio-
num partium eius. Et iſta intentio apparet, quando uiſus inſpexerit aliquod corpus conuexum,
aut concauum, & fuerit in remotione maxima: quoniam uiſus tunc non comprehendet conuexi-
tatem aut concauitatem, ſed comprehendet ipſum quaſi planum. Et ſitus partium ſuperficiei rei
uiſæ inter ſe in diuerſitate ubitatum, & in ſeparatione, & in continuatione non comprehendun-
tur à uiſu, niſi ex comprehenſione partium formæ peruenientis in uiſum, & comprehenſione di-
uerſitatis colorum & differentiarum, per quas diſtinguuntur partes, & ex comprehenſione ordi-
nationis partium formæ per uirtutem diſtinctiuam. Et ſitus partium ſuperficiei rei uiſæ inter ſe in
acceſsione, & etiam ſecundum remotionem reſpectu uiſus, non comprehenduntur à uiſu, niſi ex
comprehenſione quantitatis remotionis partium, & ex comprehenſione æqualitatis & inæquali-
tatis quantitatum remotionum earum. Ordinatio ergo partium rei uiſæ ſecundum acceſsionem &
remotionem illius, cuius quantitates remotionum partium certificantur à uiſu, comprehendi-
tur à uiſu: ordinatio uerò partium illius remotionum partium, cuius quantitates non certifican-
tur à uiſu, non comprehenditur à uiſu. Ordinatio autem partium rei uiſæ diſtinctarum com-
prehenditur à uiſu ex comprehenſione locorum uiſus, in quæ perueniunt formæ illarum par-
tium, & ex comprehenſione diſtinctionis in uiſu per uirtutem diſtinctiuam. Et ſimiliter eſt de ui-
ſibilibus diſtinctis. Termini autem ſuperficiei rei uiſæ, aut ſuperficierum eius, & ordinatio eo-
rum comprehenduntur à uiſu ex comprehenſione partis ſuperficiei eius, in quam peruenit color
illius ſuperficiei, & lux eius à uiſu, & ex comprehenſione terminorum illius partis, & ordinatio-
nis circumferentiæ illius partis per uirtutem diſtinctiuam. Secundum ergo iſtos modos compre-
hendit uiſus ſitus partium uiſibilium, & ſitus partium ſuperficierum uiſibilium inter ſe, & ſitus ter-
minorum ſuperficierum, & ſitus partium diſtinctarum uiſibilium inter ſe, & ſitus uiſibilium di-
ſtinctorum inter ſe.
31. Solidit{as} quorundam corporum ſolo uiſu percipitur: quorundam uiſu & ſyllo-
giſmo ſimul. 63 p 4.
giſmo ſimul. 63 p 4.
COrporeitas uerò, quæ eſt extenſio ſecundum trinam dimenſionem, comprehenditur à uiſu
in quibuſdam corporibus, & in quibuſdam non. Tamen apud hominem diſtinguentem iam
quietum eſt principium, quod non comprehenditur ſenſu uiſu, niſi corpus: & ſic quando
ipſe comprehendet uiſibile: ſciet ſtatim quod eſt corpus, quamuis non comprehendat extenſio-
nem ſecundum trinam dimenſionem. Et uiſus comprehendit in corporibus extenſionem eorum
ſecundum longitudinem & latitudinem ex comprehenſione ſuperficierum corporum oppoſito-
rum illi. Cum ergo comprehenderit ſuperficiem corporis, ſciendo quòd illud uiſibile eſt corpus:
comprehendet ſtatim extenſionem illius corporis ſecundum longitudinem & latitudinem, & non
remanet niſi dimenſio tertia. Et quædam corpora continentur à ſuperficiebus planis ſecantibus ſe
obliquè: & quædam continentur à ſuperficiebus concauis, aut conuexis: & quædam continentur à
ſuperficiebus diuerſarum figurarum ſecantibus ſe obliquè: & quædam continentur ab una ſuperfi-
cie rotunda. Corpus autem, quod continetur à ſuperficiebus ſecãtibus ſe, cuius una ſuperficies eſt
plana, quando comprehenditur à uiſu, & fuerit ſuperficies eius plana oppoſita uiſui & directa, & ſu
perficies reſiduę ſecuerint ſuperficiẽ directè oppoſitam, aut perpẽdiculares ſuper ſuperficiẽ directè
in quibuſdam corporibus, & in quibuſdam non. Tamen apud hominem diſtinguentem iam
quietum eſt principium, quod non comprehenditur ſenſu uiſu, niſi corpus: & ſic quando
ipſe comprehendet uiſibile: ſciet ſtatim quod eſt corpus, quamuis non comprehendat extenſio-
nem ſecundum trinam dimenſionem. Et uiſus comprehendit in corporibus extenſionem eorum
ſecundum longitudinem & latitudinem ex comprehenſione ſuperficierum corporum oppoſito-
rum illi. Cum ergo comprehenderit ſuperficiem corporis, ſciendo quòd illud uiſibile eſt corpus:
comprehendet ſtatim extenſionem illius corporis ſecundum longitudinem & latitudinem, & non
remanet niſi dimenſio tertia. Et quædam corpora continentur à ſuperficiebus planis ſecantibus ſe
obliquè: & quædam continentur à ſuperficiebus concauis, aut conuexis: & quædam continentur à
ſuperficiebus diuerſarum figurarum ſecantibus ſe obliquè: & quædam continentur ab una ſuperfi-
cie rotunda. Corpus autem, quod continetur à ſuperficiebus ſecãtibus ſe, cuius una ſuperficies eſt
plana, quando comprehenditur à uiſu, & fuerit ſuperficies eius plana oppoſita uiſui & directa, & ſu
perficies reſiduę ſecuerint ſuperficiẽ directè oppoſitam, aut perpẽdiculares ſuper ſuperficiẽ directè