PRONVNCIATVM XLII.
Quanta ſit diſtantio Solis aut ſtellæ à uero illo æquinoctiali ortu uel oc-
caſu uerſus meridiem ſiue ſeptentrionem, aut uiciſsim à meridiano ad ortũ
uel occidentem, expedite cognoſcere.
caſu uerſus meridiem ſiue ſeptentrionem, aut uiciſsim à meridiano ad ortũ
uel occidentem, expedite cognoſcere.
Iam antea quũ de amplitudine &
altitudine ☉(sun) in circulo uerticali ageretur d ctũ etiã
eſt quid ſit ortus uel occaſus æquinoctialis. Circulus q̊ ille maior à Zenith per æquino
ctialia iſta puncta ortus & occaſus eductus, uocatur circulus uerticalis, unde ferè ſolet di
ſtantia hæc Solis & ſtellarũ cõnumerari, ̈uis idẽ eſt, quũ diſtãtia à meridiano ſupputat̃
uerſus ortũ uel occaſum. Sciendum etiã eſt in uniuerſum, ꝙ quilibet circulus maior ex
zenith capitis ꝑ locũ Solis aut ſtellæ ubicun cõſiſtentis uſ ad horizontẽ eductus, cir
culus uerticalis uocatur. Vbietiã circulus ille horizontẽ attingit, & tu diſtantiã graduũ
ab ortu æquatoris, uel à circulo uerticali uero numeras uſ ad huc, ea diſtãtia dicit̃ diſtan
tia Solis horizõtalis ab ortu. Sed ſi gradus horizontis à meridie uſ ad illũ circulũ alti-
tudinis, qui etiã uerticalis dici poteſt, ſupputas, uocabitur hæc diſtãtia Solis horizõtalis
meridionalis uerſus ortũ. Et diſtantia quidẽ hæc à pleriſ ferè oĩbus Aſtronomis lingua
& idiomate Arabũ Azimuth dici ſolet, quæ uocula, neſcio an cõmodius à Latinis niſi
11Azimutb
quid. Quorſum, à Germanis @ohinaus, uerti poteſt? Quũ ita diſtantiã illã ſcire deſideras
in motu Solis, primũ quære angulũ quẽ facit eclyptica cũ horizonte orientaliad illã illã ho
22@ohin
aus. ram, id´ ꝑpronunc. 31. ſimiliter & gradũ eclypticæ, qui aſcendit ſuper horizontẽ ex 30.
& altitudinẽ Solis ſupra horizontẽ ꝑ 34. 35. 36. 37. aut 38. pronunciata, quãcun tandẽ
ex illis malueris tuo accõmodare inſtituto, mox quære diſtantiã gradus Solis ab aſcen-
dente, ſaltẽ ſecundum gradus eclypticæ, eius diſtantiæ ſinum cõplementi tibi propone
ad abacũ ſupputatorium, adiungendo etiã ſinũ cõplementi alitudinis Solis, minorẽ duc
33Per arealẽ
introitum
iillud conſe-
queris. in ſinum totũ, & diuide in maiorẽ ex illis duobus cõiunctis, & arcus quotiẽtis dabit arcũ
horizõtis à puncto illo; ubi eclyptica ſecar horizontẽ uſ ad arcũ uerticalẽ, ꝗ ex Zenith
capitis per corpus ſolare ad horizontẽ uſ deducitur cõputatũ. nume℞ illum nec abſur-
de nec temere dicemus ſeruatũ, unde ſi ſubtrahas amplitudinẽ ortus gradus aſcendẽtis
exiſtẽte tamẽ pũcto illo ſeptẽtrionali, remanet diſtãtia ☉(sun) horizõtalis q̃ſita Sin aũt pun-
ctũ ort9 meridionale fuerit, adde amplitudinẽ ei9, et habebis optatũ. ? ? Eius rei exem
44EXEM-
PLVM
Epiſoopi. plũ ſit hoc tibi, rurſus ecce, ꝓpono mihi horã introniſatiõis, ubi altitudinẽ ☉(sun) ſupra hori-
zontẽ ꝑ 5. pnunc, & diuerſas ratiões inueni 44. gra. 52. mi. gradus aũt aſcẽdẽs fuit 5. gr,
25. mi. ♌, & diſtãtia Solis ab aſcẽdẽre 62. gra. 59. mi. Angulus q̊ horizõtis & eclypti-
cæ iuxta 5. gra. 25. mi ♌ eſt 52. gra. 21. mi. ſinũ ergo cõplementi diſtãtiæ Solis ab aſcen
dente 45424. gra. duco in ſinũ totũ, ꝑductũ diuido in ſinum cõplementi altitudinis Solis
55Arealiter. ſupra horizontẽ. ſ. 70875. quotiẽs eſt 64090. arcus eius 39. gra. 54. mi. qui ſubtractus ex
quadrãte relinquit 50. gra. 6. mi arcũ. ſ. horizontis inter gradũ aſcendẽtis & circulũ uer
ticalem Solis, at hunc numerũ dicimus ſeruatũ. Ad hæc quæro inſuper amplitudinem
66Arealiter. 5. gra. 25. mi. ♌ in hunc modũ, duco ſinũ declinationis illius gradus ♌ quæ eſt 18. gra.
58. mi. ſinus eius 32465 in ſinũ totũ, ꝓductũ diuido in ſinum cõplementi altitudinis po-
77Amplitudo
29. gra. 4.
nunut. li 66913. quotiens eſt 48563. cuius arcus eſt 29. gra. 4. mi. amplitudo ea 5. gra. 25. mi. ♌
in eleuatione 48. graduũ. Et quia gradus ille ♌ eſt in ſemicirculo eclypticæ ſeptentrio-
nali, ſubtrahere debeo amplitudinem eius à priori diſtantia Solis horizontali, quã abin-
terſectione eclypticæ & horizontis cõnumeraui, qui erant gra. 50. mi. 8. ſic à ſubtractiõe
remanẽt 21. gra. 4. mi. Azimuth nempe solis ab ortu æquinoctiali uerſus meridiẽ. At
88Azimuth
solis 21.
gra. 4. mi. hæc quidem regula in uniuerſum uera eſt, quãdo Solis altitudo ſupra horizõtem maior
eſt altitudine eius in circulo uerticali, quam enunciato 20. inuenire didiciſti. Si aũt alti-
tudo Solis minor fuerit in hora propoſita ̈ ſit eius altitudo in circulo uerticali, certum
tunc eſt Solem in aliquo ſignorũ ſeptentrionaliũ eſſe, & hic iam ſubtrahe numerum ſer-
uatum ex iam inuẽta amplitudine, at manebit diſtantia solis horizontalis ſeptentrio-
nalis, hoc eſt arcus ab ortu æquinoctialis uerſus ſeptentrionẽ cõputando. Gradũ autem
eclypticæ aſcendente exiſtente meridionali, adde amplitudinem aſcendentis ad
eſt quid ſit ortus uel occaſus æquinoctialis. Circulus q̊ ille maior à Zenith per æquino
ctialia iſta puncta ortus & occaſus eductus, uocatur circulus uerticalis, unde ferè ſolet di
ſtantia hæc Solis & ſtellarũ cõnumerari, ̈uis idẽ eſt, quũ diſtãtia à meridiano ſupputat̃
uerſus ortũ uel occaſum. Sciendum etiã eſt in uniuerſum, ꝙ quilibet circulus maior ex
zenith capitis ꝑ locũ Solis aut ſtellæ ubicun cõſiſtentis uſ ad horizontẽ eductus, cir
culus uerticalis uocatur. Vbietiã circulus ille horizontẽ attingit, & tu diſtantiã graduũ
ab ortu æquatoris, uel à circulo uerticali uero numeras uſ ad huc, ea diſtãtia dicit̃ diſtan
tia Solis horizõtalis ab ortu. Sed ſi gradus horizontis à meridie uſ ad illũ circulũ alti-
tudinis, qui etiã uerticalis dici poteſt, ſupputas, uocabitur hæc diſtãtia Solis horizõtalis
meridionalis uerſus ortũ. Et diſtantia quidẽ hæc à pleriſ ferè oĩbus Aſtronomis lingua
& idiomate Arabũ Azimuth dici ſolet, quæ uocula, neſcio an cõmodius à Latinis niſi
11Azimutb
quid. Quorſum, à Germanis @ohinaus, uerti poteſt? Quũ ita diſtantiã illã ſcire deſideras
in motu Solis, primũ quære angulũ quẽ facit eclyptica cũ horizonte orientaliad illã illã ho
22@ohin
aus. ram, id´ ꝑpronunc. 31. ſimiliter & gradũ eclypticæ, qui aſcendit ſuper horizontẽ ex 30.
& altitudinẽ Solis ſupra horizontẽ ꝑ 34. 35. 36. 37. aut 38. pronunciata, quãcun tandẽ
ex illis malueris tuo accõmodare inſtituto, mox quære diſtantiã gradus Solis ab aſcen-
dente, ſaltẽ ſecundum gradus eclypticæ, eius diſtantiæ ſinum cõplementi tibi propone
ad abacũ ſupputatorium, adiungendo etiã ſinũ cõplementi alitudinis Solis, minorẽ duc
33Per arealẽ
introitum
iillud conſe-
queris. in ſinum totũ, & diuide in maiorẽ ex illis duobus cõiunctis, & arcus quotiẽtis dabit arcũ
horizõtis à puncto illo; ubi eclyptica ſecar horizontẽ uſ ad arcũ uerticalẽ, ꝗ ex Zenith
capitis per corpus ſolare ad horizontẽ uſ deducitur cõputatũ. nume℞ illum nec abſur-
de nec temere dicemus ſeruatũ, unde ſi ſubtrahas amplitudinẽ ortus gradus aſcendẽtis
exiſtẽte tamẽ pũcto illo ſeptẽtrionali, remanet diſtãtia ☉(sun) horizõtalis q̃ſita Sin aũt pun-
ctũ ort9 meridionale fuerit, adde amplitudinẽ ei9, et habebis optatũ. ? ? Eius rei exem
44EXEM-
PLVM
Epiſoopi. plũ ſit hoc tibi, rurſus ecce, ꝓpono mihi horã introniſatiõis, ubi altitudinẽ ☉(sun) ſupra hori-
zontẽ ꝑ 5. pnunc, & diuerſas ratiões inueni 44. gra. 52. mi. gradus aũt aſcẽdẽs fuit 5. gr,
25. mi. ♌, & diſtãtia Solis ab aſcẽdẽre 62. gra. 59. mi. Angulus q̊ horizõtis & eclypti-
cæ iuxta 5. gra. 25. mi ♌ eſt 52. gra. 21. mi. ſinũ ergo cõplementi diſtãtiæ Solis ab aſcen
dente 45424. gra. duco in ſinũ totũ, ꝑductũ diuido in ſinum cõplementi altitudinis Solis
55Arealiter. ſupra horizontẽ. ſ. 70875. quotiẽs eſt 64090. arcus eius 39. gra. 54. mi. qui ſubtractus ex
quadrãte relinquit 50. gra. 6. mi arcũ. ſ. horizontis inter gradũ aſcendẽtis & circulũ uer
ticalem Solis, at hunc numerũ dicimus ſeruatũ. Ad hæc quæro inſuper amplitudinem
66Arealiter. 5. gra. 25. mi. ♌ in hunc modũ, duco ſinũ declinationis illius gradus ♌ quæ eſt 18. gra.
58. mi. ſinus eius 32465 in ſinũ totũ, ꝓductũ diuido in ſinum cõplementi altitudinis po-
77Amplitudo
29. gra. 4.
nunut. li 66913. quotiens eſt 48563. cuius arcus eſt 29. gra. 4. mi. amplitudo ea 5. gra. 25. mi. ♌
in eleuatione 48. graduũ. Et quia gradus ille ♌ eſt in ſemicirculo eclypticæ ſeptentrio-
nali, ſubtrahere debeo amplitudinem eius à priori diſtantia Solis horizontali, quã abin-
terſectione eclypticæ & horizontis cõnumeraui, qui erant gra. 50. mi. 8. ſic à ſubtractiõe
remanẽt 21. gra. 4. mi. Azimuth nempe solis ab ortu æquinoctiali uerſus meridiẽ. At
88Azimuth
solis 21.
gra. 4. mi. hæc quidem regula in uniuerſum uera eſt, quãdo Solis altitudo ſupra horizõtem maior
eſt altitudine eius in circulo uerticali, quam enunciato 20. inuenire didiciſti. Si aũt alti-
tudo Solis minor fuerit in hora propoſita ̈ ſit eius altitudo in circulo uerticali, certum
tunc eſt Solem in aliquo ſignorũ ſeptentrionaliũ eſſe, & hic iam ſubtrahe numerum ſer-
uatum ex iam inuẽta amplitudine, at manebit diſtantia solis horizontalis ſeptentrio-
nalis, hoc eſt arcus ab ortu æquinoctialis uerſus ſeptentrionẽ cõputando. Gradũ autem
eclypticæ aſcendente exiſtente meridionali, adde amplitudinem aſcendentis ad