Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Table of contents

< >
[31.] FINIS INDICIS.
[32.] CHRISTOPHORI CLAVII BAMBERGENSIS EX SOCIETATE IESV, In Sphæram Io ANNIS de Sacro Boſco.
[33.] PRAEFATIO.
[34.] DEINVENTORIBVS ASTRONOMIÆ
[35.] DEPARTIBVS ASTRONOMIÆ.
[36.] DEPRÆSTANTIA ASTRONOMIÆ.
[37.] DE VTILITATE ASTRONOMIÆ.
[38.] PROOEMIVM IOANNIS DE SACRO BOSCO.
[39.] COMMENTARIVS.
[40.] CAPVT PRIMVM.
[41.] COMMENTARIVS.
[42.] COMMENTARIVS.
[43.] COMMENTARIVS.
[44.] DIVISIO SPHÆRÆ MVNDI.
[45.] COMMENTARIVS.
[46.] COMMENTARIVS.
[47.] DE CIRCVLIS SPHAERAE.
[48.] COMMENTARIVS.
[49.] COMMENTARIVS.
[50.] DE NVMERO ET ORDINE ELEMENTORVM.
[51.] COMMENTARIVS.
[52.] COMMENTARIVS.
[53.] COMMENTARIVS,
[54.] DENVMERO ORBIVM CAELESTIVM.
[55.] DE MOTIBVS ORBIVM CÆLESTIVM.
[56.] DEPERIODIS MOTVVM CÆLESTIVM.
[57.] QVOMODO DEPREHENSVM SIT OMNES cælos ſimpliciter ab ortu in occaſum moueri.
[58.] QVA RATIONE COLLECTVS SIT MOTVS Cælorum ab occaſu in ortum.
[59.] QVA INDVSTRIA CAELOS INFERIORES ab Occaſu in Ortum ſuper diuerſos polos à polis mundi moueri obſeruatum ſit.
[60.] PROPTER QV AE PHAENOMENA ASTROMI motum trepidationis ſtellis fixis attribuerint.
< >
page |< < (17) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div73" type="section" level="1" n="42">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s775" xml:space="preserve">
              <pb o="17" file="053" n="54" rhead="Ioan. de Sacro Boſco."/>
            vſque ad eius contrum, vt in 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s776" xml:space="preserve">Phyſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s777" xml:space="preserve">Ariſtoteles probat.</s>
            <s xml:id="echoid-s778" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s779" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Vervm</emph>
            ſi rem diligentius introſpiciamus, ambæ prædictæ definitiones
              <lb/>
            ſphæræ potius cuilibet globo, ſeu pilæ accõmodari poſſunt, quam ſphæræ illi,
              <lb/>
            de qua l@bellum inſcripſit auctor, & </s>
            <s xml:id="echoid-s780" xml:space="preserve">de qua præcipue nobis eſt futura diſputa-
              <lb/>
            tio; </s>
            <s xml:id="echoid-s781" xml:space="preserve">idcirco aliã deſcriptionẽ adducemus hoc modo. </s>
            <s xml:id="echoid-s782" xml:space="preserve">Sphæra (de qua agendũ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-053-01" xlink:href="note-053-01a" xml:space="preserve">Deſcriptio
                <lb/>
              ſphæræ ma
                <lb/>
              @erialis, de
                <lb/>
              qua hic agi
                <lb/>
              tur.</note>
            nobis eſt) eſt inſtrumentum quod dã rotundum, in quo varij circuli armil lęve
              <lb/>
            continentur, quibus cęlorum motus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s783" xml:space="preserve">totius mundi ſitus commodiſſime expli
              <lb/>
            cantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s784" xml:space="preserve">Quale nimirum eſt inſtrumentum, quod ſphæram materialem dicunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s785" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Qui dican-
            <lb/>
          tur inuẽto
            <lb/>
          res primi
            <lb/>
          ſphæræ ma
            <lb/>
          terialis.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s786" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Qvi</emph>
            autem fuerint pulcherrimi iſtius inſtrumenti inuentores primi, non
              <lb/>
            ſatis conſtat. </s>
            <s xml:id="echoid-s787" xml:space="preserve">Quidam enim putant, Atlantem ſphæram primum reperiſſe; </s>
            <s xml:id="echoid-s788" xml:space="preserve">De
              <lb/>
            inde eam tranſportatam fuiſſe in Græciam ab Her@ule, vt auctor eſt Plinius.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s789" xml:space="preserve">Quidam vero, utidem teſtatur, Anaximandrum M@leſium primum inuentorẽ
              <lb/>
            faciunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s790" xml:space="preserve">Laertius Diogenes Muſæo hanc inuentionem aſcribit. </s>
            <s xml:id="echoid-s791" xml:space="preserve">Alij denique
              <lb/>
            alios inuentores faciunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s792" xml:space="preserve">inter quos etiam connumeratur Architas Tarẽtinus
              <lb/>
            non ignobilis Scriptor. </s>
            <s xml:id="echoid-s793" xml:space="preserve">Cicero tamen, & </s>
            <s xml:id="echoid-s794" xml:space="preserve">Maternus teſtantur, Archimedem
              <lb/>
            Sytacuſanum Mathematicum ſubtiliſſimũ inuentorem primum extitiſſe ſphæ
              <lb/>
            ræ in trumẽtalis, quæ ſphærã illam cęleſtem ad viuum repræſentaret. </s>
            <s xml:id="echoid-s795" xml:space="preserve">Nam vt
              <lb/>
            nobis cęlorum cõpoſitionem, ordinationem, motusq́ue eorum ob oculos po-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-053-03" xlink:href="note-053-03a" xml:space="preserve">Sphęra ad
                <lb/>
              mirabilis
                <lb/>
              Archime-
                <lb/>
              dis.</note>
            neret, fabricauit, inquiunt, ſphæram quandam vitream omnino trãſparentem
              <lb/>
            tanto artificio, vt in ea planetarũ globi, præcipue Solis, ac Lunæ, proprijs mo-
              <lb/>
            tibus in diuerſas mundi plagas incederent non ſecus, ac in cęlo ipſo mouẽtur:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s796" xml:space="preserve">ita perfecte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s797" xml:space="preserve">ad amuſſim ſphæram cęleſtem imitabatur ſphæra hæc vitrea ab
              <lb/>
            Archimede ſumma induſtria, ac arte conſtructa. </s>
            <s xml:id="echoid-s798" xml:space="preserve">De qua ſphæra Claudianus
              <lb/>
            poeta elegantiſſimum Epigramma conſcripſit, quod libuit hic apponere.</s>
            <s xml:id="echoid-s799" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s800" xml:space="preserve">Iuppiter in paruo cum cerneret æthera vitro.</s>
            <s xml:id="echoid-s801" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s802" xml:space="preserve">Riſit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s803" xml:space="preserve">ad ſuperos talia dicta dedit.</s>
            <s xml:id="echoid-s804" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s805" xml:space="preserve">Huccine mortalis progreßa potentia curę.</s>
            <s xml:id="echoid-s806" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s807" xml:space="preserve">Iam meus in fragili luditur orbe labor.</s>
            <s xml:id="echoid-s808" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s809" xml:space="preserve">Iura poli, rerumq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s810" xml:space="preserve">fidem, legesq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s811" xml:space="preserve">Deorum</s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s812" xml:space="preserve">Ecce Syracuſius tranſtulit arte ſenex.</s>
            <s xml:id="echoid-s813" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s814" xml:space="preserve">Incluſus varijs famulatur ſpiritus aſtris,</s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s815" xml:space="preserve">Et viuum certis motibus urget opus.</s>
            <s xml:id="echoid-s816" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s817" xml:space="preserve">Percurrit proprium mentitus Signifer annum,</s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s818" xml:space="preserve">Et ſimulata nouo Cinthia menſe redit.</s>
            <s xml:id="echoid-s819" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s820" xml:space="preserve">Iamq; </s>
            <s xml:id="echoid-s821" xml:space="preserve">ſuum uoluens audax induſiria mundum</s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s822" xml:space="preserve">Gaudet, & </s>
            <s xml:id="echoid-s823" xml:space="preserve">humana ſidera mente regit.</s>
            <s xml:id="echoid-s824" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s825" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Et</emph>
            ille punctus dicitur centrum ſpheræ. </s>
            <s xml:id="echoid-s826" xml:space="preserve">Linea uero recta tranſiens
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-053-04" xlink:href="note-053-04a" xml:space="preserve">Centrum,
                <lb/>
              axis, & poli
                <lb/>
              ſphærę qd.</note>
            per centrum ſphæræ, applicans extremitates ſuas ad circunferentiam
              <lb/>
            ex utraque parte, circa quam ſphæra uoluitur, dicitur axis ſphærę. </s>
            <s xml:id="echoid-s827" xml:space="preserve">Duo
              <lb/>
            uero puncta axem terminantia dicuntur poli ſphærę.</s>
            <s xml:id="echoid-s828" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div79" type="section" level="1" n="43">
          <head xml:id="echoid-head47" xml:space="preserve">COMMENTARIVS.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s829" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Declarat</emph>
            hic tribus reliquis definitionibus, quid ſit centrum ſphę-
              <lb/>
            ræ, quid axis, quid denique ſint poli ſphæræ; </s>
            <s xml:id="echoid-s830" xml:space="preserve">quæ omnia perſpicua ſunt in
              <lb/>
            auctore.</s>
            <s xml:id="echoid-s831" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>