Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002231
">
<
pb
pagenum
="
405
"
xlink:href
="
016/01/054.jpg
"/>
ali oportebat ac generari, pauca, & in ſuper
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg245
"/>
<
lb
/>
ficie terræ facta eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002232
">At quia periculum non
<
lb
/>
leue erat, ne ab aëre ac Solis radiis nimium
<
lb
/>
conſumeretur, motus perpetuus illi adiun
<
lb
/>
ctus eſt: ob idque, quia non mouentur
<
lb
/>
aquæ
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt dixi) celeriter computreſcunt, &
<
lb
/>
multum reſoluuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.002233
">Cautum eſt etiam il
<
lb
/>
lius generationi ſub polis & immotibus
<
lb
/>
cumque terra ſub torrida nimium exurere
<
lb
/>
tur, cauit natura, vt locus ille humillimus
<
lb
/>
eſſet, atque ob id aquæ omnes fluunt verſus
<
lb
/>
meridiem. </
s
>
<
s
id
="
s.002234
">Sib & Nilus quanquam ex Lunæ
<
lb
/>
montibus oriatur iuxta Capricorni circu
<
lb
/>
lum, attamen tranſgreſſus æquinoctij circu
<
lb
/>
lum totam penetrat zonam torridam eodem
<
lb
/>
impetu in noſtrum mare delatus iuxta Ale
<
lb
/>
xandriam. </
s
>
<
s
id
="
s.002235
">Oportuit igitur ibi frigidi & hu
<
lb
/>
midi elementi maximam partem conſiſtere
<
lb
/>
vbi maior illius erat neceſſitas ob Solis ca
<
lb
/>
lorem. </
s
>
<
s
id
="
s.002236
">Simul verò cautum eſt ſecuritati in
<
lb
/>
termediorum locorum nam fluente aqua in
<
lb
/>
eandem ſemper partem, regiones ſubmergi
<
lb
/>
non poterant: quod & cauent qui agros
<
lb
/>
liberant ab inundatione, & qui paludes ſic
<
lb
/>
cant: ergo ſi non eſſet aquarum ad decli
<
lb
/>
uia lapſus, iam tota terra palus eſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.002237
">Vt
<
lb
/>
verò decliuior eſſet locus verſus meridiem,
<
lb
/>
& paulò altior iuxta polos, calor Solis con
<
lb
/>
ſumens effecit, & frigus iuxta polos montes
<
lb
/>
altiſſimos ſeruans: iam enim docuimus
<
lb
/>
quòd calor conſumit & exedit, frigus con
<
lb
/>
ſeruat. </
s
>
<
s
id
="
s.002238
">Ob hæc altiſſima eſt, fuit, eritque
<
lb
/>
ſemper plaga iuxta polos, & in medio hu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg246
"/>
<
lb
/>
millima. </
s
>
<
s
id
="
s.002239
">Quare ſolem non oportuit vnde
<
lb
/>
quaque circumferri, nec ad polos: nam ſi
<
lb
/>
ſingulis annis per totum orbem feratur, ne
<
lb
/>
ceſſe eſt vt terra æqualis euadat, atque ea de
<
lb
/>
cauſa vel tota ſiccetur, vel tota aquis obrua
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.002240
">Sed cum hoc non ſufficeret ad flumi
<
lb
/>
num liberum curſum ſæpius occurrentibus
<
lb
/>
locis in via altiorum proueniſſet, hoc natu
<
lb
/>
ra ſagax aquæ dedit, vt tantùm poſſit aſ
<
lb
/>
cendere, quantum eſt quod deſcendit, vt
<
lb
/>
ſic ſuperatis montibus ac collibus in mare
<
lb
/>
tandem feratur. </
s
>
<
s
id
="
s.002241
">Ergo aqua parua eſt, atque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg247
"/>
<
lb
/>
in ſuperficie ſita terræ. </
s
>
<
s
id
="
s.002242
">Quòd ſi tanta foret
<
lb
/>
quanta fertur, laterétque ſub terra, vel
<
lb
/>
mota perpetuum motum terræ excitaret, vel
<
lb
/>
quieſcens putreſceret. </
s
>
<
s
id
="
s.002243
">Horum neutrum cum
<
lb
/>
videamus, impoſſibile eſt aquam magnitu
<
lb
/>
dinem obtinere in comparatione ad terram
<
lb
/>
effatu dignam, lateréque in imo terræ: at nec
<
lb
/>
in ſuperficie multam fore, ſenſum docere
<
lb
/>
oſtendimus. </
s
>
<
s
id
="
s.002244
">Parua igitur ad modum eſt aqua
<
lb
/>
verum terra cum eſſet animalium ſedes, &
<
lb
/>
mundi centrum circa quod aſtra mouentur,
<
lb
/>
& omnium fundamentum, ſatis conuenien
<
lb
/>
tem aſſecuta eſt magnitudinem, quamuis
<
lb
/>
ad cœli ambitum comparata puncti vicem
<
lb
/>
obtineat. </
s
>
<
s
id
="
s.002245
">Sunt aurem aquarum genera plu
<
lb
/>
rima, ſed ſitus & magnitudinis ratione ſic
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg248
"/>
<
lb
/>
diſtinguuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.002246
">Quæ in vnum collecta eſt,
<
lb
/>
falſa, mare vocatur: ſi dulcis, lacus: ſi non
<
lb
/>
mouetur prorſus, palus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002247
">Neceſſe eſt au
<
lb
/>
tem in his limum generari. </
s
>
<
s
id
="
s.002248
">Si verò profun
<
lb
/>
da non eſt, ſtagnum. </
s
>
<
s
id
="
s.002249
">Si fluit flumen vel
<
lb
/>
fluuius, à fluendo dictus. </
s
>
<
s
id
="
s.002250
">Si ſcaturiat,
<
lb
/>
fons. </
s
>
<
s
id
="
s.002251
">Si ex pluuiis, vel niuibus colliga
<
lb
/>
tur, torrens. </
s
>
<
s
id
="
s.002252
">Torrentes autem ob id mani
<
lb
/>
feſtum eſt non ſemper fluere. </
s
>
<
s
id
="
s.002253
">Riuulus au
<
lb
/>
tem, cum exiguus decurrit. </
s
>
<
s
id
="
s.002254
">Omnium altiſ
<
lb
/>
ſima palus Alcyonia in Corinthiaco agro,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg249
"/>
<
lb
/>
quæ cum minus tribus ſtadiis in ambitu
<
lb
/>
habeat. </
s
>
<
s
id
="
s.002255
">Nero multorum ſtadiorum funibus
<
lb
/>
iunctis fundum non potuit plumbo explora
<
lb
/>
re, adeò profundis gurgitibus continebatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002256
">Huic ſimilem eſſe referunt lacum inſula re
<
lb
/>
giæ Daniæ, ſeu Cimbriæ Cherſoneſi, cui
<
lb
/>
nomen eſt Bornholm: neque enim illius
<
lb
/>
imum percipit, quamuis exiguus. </
s
>
<
s
id
="
s.002257
">Gene
<
lb
/>
raliter autem in littoribus. </
s
>
<
s
id
="
s.002258
">Noruagiæ pro
<
lb
/>
fundiſſimi ſunt ſpecus, atque ideò gurgi
<
lb
/>
tes. </
s
>
<
s
id
="
s.002259
">Cum enim inter altiſſimas rupes, pa
<
lb
/>
rúmque diſtantes, atque eò magis ſi in val
<
lb
/>
le ſpecus profundi ſint, aqua permeat,
<
lb
/>
obruitque ſummè neceſſe eſt lacum eſſe an
<
lb
/>
guſtum profundiſſimo vortice. </
s
>
<
s
id
="
s.002260
">Salſa palus
<
lb
/>
Mæotica eſt, atque ob id & vaſtitatem ce
<
lb
/>
lebrata. </
s
>
<
s
id
="
s.002261
">At fluminum ſatis rectè, meo iu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg250
"/>
<
lb
/>
dicio, cauſas & modum defluxus explica
<
lb
/>
uimus: ſed vnde oriantur, ſæpè dubitatum
<
lb
/>
eſt, tam perenni ac multiplici aquarum
<
lb
/>
decurſu. </
s
>
<
s
id
="
s.002262
">Ergo generari illas exiſtimat Phi
<
lb
/>
loſophus. </
s
>
<
s
id
="
s.002263
">Salomon ex mari per circuitum
<
lb
/>
deriuari, alij ex pluuiis ac niuibus coacer
<
lb
/>
uari, alij emergere ex fontibus ſub terra
<
lb
/>
latentibus. </
s
>
<
s
id
="
s.002264
">Non gigni in montibus, nec
<
lb
/>
ex aëre, palàm eſt omnem aquam, cùm
<
lb
/>
Tanais in Moſcouiæ campis ſcaturiat: ve
<
lb
/>
rùm cùm aqua non aſcendat, niſi deſcen
<
lb
/>
dat è montibus altioribus, illam eò deri
<
lb
/>
uari neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002265
">Nec ex mari ipſo ad tan
<
lb
/>
tam altitudinem, quanta eſt montium ver
<
lb
/>
tex poteſt aſcendere: & antequam ad mon
<
lb
/>
tes perueniat, nulla eſt ratio quin vbique
<
lb
/>
erumpat: nec vnquam flumina minueren
<
lb
/>
tur, maréque ipſum non tot fluminibus
<
lb
/>
ſufficeret, verùm quandóque ſiccaretur,
<
lb
/>
cùm maxima pars aquarum Solis calore
<
lb
/>
euaneſcat: motus etiam ille ſub terra, il
<
lb
/>
lam ( vt dixi ) concuteret: neque ratio
<
lb
/>
eſt, cur ab illo monte fluat, ab alio non.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002266
">Quòd etiam tam pura reddatur ab omni
<
lb
/>
ſalſedine & amaritudine, vix eſt veriſi
<
lb
/>
mile. </
s
>
<
s
id
="
s.002267
">Nec ex niuibus ſolis, cùm è monti
<
lb
/>
bus aqua etiam fluat cùm nullis teguntur
<
lb
/>
niuibus, nulliſque imbribus madeſcunt:
<
lb
/>
generari verò tantam aquarum molem, ac
<
lb
/>
tam perennem, omninò incredibile eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002268
">Quid igitur dicendum? </
s
>
<
s
id
="
s.002269
">ex omnibus his
<
lb
/>
cauſis fieri: verùm origo maxima eſt, quia
<
lb
/>
aër in aquam tranſit, pòſt etiam nix &
<
lb
/>
imbres aſſidui ad hoc non parum condu
<
lb
/>
cunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002270
">Quàm etiam cauſam putat Herodo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg251
"/>
<
lb
/>
tus, inundationis eius quam Nilus facit
<
lb
/>
in Ægypto. </
s
>
<
s
id
="
s.002271
">Siquidem illius ſententia ta
<
lb
/>
lis eſt, quod Nilus æſtiuo ſolſtitio intu
<
lb
/>
meſcere incipiat, & vſque ad 45. dies
<
lb
/>
ſequentes creſcat, atque Ægyptum inun
<
lb
/>
det, totidem verò fermè diebus decreſcat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002272
">Antiquo tempore, Herodoti ſcilicet, ad 14.
<
lb
/>
cubitum incrementum maximam afferebat
<
lb
/>
vbertatem, ad octo ſterilitatem: pòſt Stra
<
lb
/>
bonis temporibus minus creſcebat, nec octo
<
lb
/>
cubitorum incrementum attulit. </
s
>
<
s
id
="
s.002273
">Sed præ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg252
"/>
<
lb
/>
ſenti ætate, ſeu depræhenſo errore, ſeu mu
<
lb
/>
tato ritu, cùm ad 15. brachia exundat, ma
<
lb
/>
xima fit vbertas. </
s
>
<
s
id
="
s.002274
">A 15. ad 18. detrimenta </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>