Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="34"/>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Vtrùm principia ſuperius expoſita ſint ea nota nobis quæ 1. Phyſ. propoſuit Ariſtoteles an non.
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg338"/>
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              Cap. </s>
              <s>V
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg338"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>ATQVE ea quidem nob. </s>
              <s>nota ſunt annum illa, à quibus initium ſuę phyſiologię ſumpſit
                <lb/>
              Ariſtoteles? </s>
              <s>Equidem neque hæc excepta fuiſſe puto, neque ſola comprehenſa; ſed aliud
                <lb/>
              genus eorum quæ ſint nota nob. </s>
              <s>ab Ariſtotele proponi credo quæ
                <expan abbr="reſoluẽtes">reſoluentes</expan>
              manu duceremur in
                <lb/>
              eorum notitiam, quæ nobis ignota forent, & cùm ſimpliciter nota eſſent; nobis quoque nota fie­
                <lb/>
              rent: vbi verò notuiſſent, lucem rebus afferrent quæ licet noſcerentur à nob. </s>
              <s>ſimpliciter, tamen
                <lb/>
              ignorabantur; ita enim noſcebantur à nob. </s>
              <s>vt ſenſui ſeſe offerebant; & cum cauſſas haberent ex
                <lb/>
              quibus aptę eſſent, ſine cauſſa noſcebantur; rerum verò cauſſas habentium legitima cognitio pa­
                <lb/>
              ratur auxilio cauſſarum: ſed his inuentis per reſolutionem eorum quæ ſunt nota nob. </s>
              <s>adhibito
                <lb/>
              quodam gyro rationis, in iis agnoſcuntur ea viciſsim quæ nob. </s>
              <s>nota ſunt. </s>
              <s>vt ſi hydromeli ſubij­
                <lb/>
              ceretur oculis noſtris, id rotum ſpectaremus, neque tamen intelligeremus quid eſſet, quibusúe ex
                <lb/>
              partibus conſtaret; ſeplaſiarius verò ipſum accipiens in mel & aquam reſolueret, ex hydromeli­
                <lb/>
              te quidem mel, & aquam dignoſceret, & ex iis hydromelitos eſſentiam indicaret. </s>
              <s>Atque hic qui­
                <lb/>
              dem progreſſus accommodatur ad omnia quæ nobis nota ſunt, niſi fortè eadem ſint nobis, & na­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg339"/>
                <lb/>
              tura nota, quemadmodum euenire ſolet in mathematicis. </s>
              <s>ſed apud phyſicum ſanè pauca, ne di­
                <lb/>
              xerim nulla, ſunt huiuſmodi. </s>
              <s>Cùm verò communiter hoc conueniat in illa omnia quæ nob.
                <lb/>
              </s>
              <s>nota ſunt; nos hîc ſpeciem quandam tractare volumus, vbi videre quoque oportet, quo hæc
                <lb/>
              quibus de nunc agimus à cęteris ſeiungantur, & quodnam peculiare
                <expan abbr="propriumq́">propriumque</expan>
              . </s>
              <s>præſeferant
                <lb/>
              quod attinet ad eorum conſtitutionem & modum quo nobis afferunt auxilium ad reliqua co­
                <lb/>
              gnoſcenda quę ignoramus; ac principia primùm, quæ cùm ſeſe demerſerint in profundum, à no­
                <lb/>
              ſtris ſenſibus longiſsimè receſſerunt, vt iis optimè perſpectis, illa vnde primùm voluere, pro­
                <lb/>
              bè intelligerentur. </s>
              <s>antè enim erat inchoata illorum cognitio, quippe ex ſenſu & per accidens; po­
                <lb/>
              ſtea perfecta & per ſuas cauſſas, mox alia quæ cùm pendeant ex illis, à nob. </s>
              <s>nullo pacto cogno­
                <lb/>
              ſcuntur; neque enim ſentimus ea, quæ in centrum mundi ſeſe abdidere; ſed ratio dictat ibi quid­
                <lb/>
              dam eſſe torpidiſsimum; quia nimirum maximè omnium diſtet à cęlo à quo calor ad elementa
                <lb/>
              permanat. </s>
              <s>ea verò deducitur ex iis principiis quæ nob. </s>
              <s>antea patefacta fuerant. </s>
              <s>Hæc ergo ſpeciali
                <lb/>
              quodam nomine confuſa vocauit Ariſtoteles, Græcè
                <foreign lang="grc">συγκεχυμένα</foreign>
              eſt verò apud Græcos ea
                <lb/>
              vox frequentiſsima qua ſignificatur res conturbata & non pura, vt ſpecies confuſæ dicerentur
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg340"/>
                <lb/>
              imagines illæ quæ apparent in aquis, vbi concitantur, aſpiciuntur enim diſtortis & perplexis, vt
                <lb/>
              certam nullam delineationem præferre videantur. </s>
              <s>quin ita exiles ſunt, vt ægrè diſcerni poſsint.
                <lb/>
              </s>
              <s>atque hę quidem huiuſmodi eſſe ſolent in pueris, dum ab immoderato calore ſanguis
                <expan abbr="ſpiritusq́">ſpiritusque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>turbantur, conſimiles in ebriis exiſtunt. </s>
              <s>Sic teſtabatur Ariſtoteles, gentem aliquam ab ortu notam
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quandam, ſtigma ipſe vocat, in humeris habere,
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>in auis apparuiſſe diſtinctam, poſt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg341"/>
                <lb/>
              modo in nepotibus reliquum eſſe nigrum quoddam confuſum, vt diſcernere non liceret, nota'ne
                <lb/>
              foret, an potius imago notæ. </s>
              <s>Eodem quoque modo cùm redderet cauſſam Philoſophus,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              cur
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg342"/>
                <lb/>
              nati ſimiles interdum parentibus eſſent, nonnunquàm matribus, ac nepotes auis aut auiis docet
                <lb/>
              ex longiore nepotum ſucceſsione figuras maiorum confundi, & proceſſu temporis ita conturba­
                <lb/>
              ri, vt nulli amplius affinium, aut conſanguineorum ſimiles ſint. </s>
              <s>Verùm quod ad rem noſtram
                <lb/>
              pertinet, cùm Galenus, tùm etiam Ariſtoteles vſi ſunt huiuſcemodi voce, ſignificantes doctrinam
                <lb/>
              rudem & inchoatam
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              quam item alio nomine
                <foreign lang="grc">ἀόριστον</foreign>
              , ideſt indefinitam ipſe appellauit. </s>
              <s>&
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg343"/>
                <lb/>
              opponit confuſo
                <foreign lang="grc">τὸν διορισμὸν</foreign>
              , ideſt diſtinctionem. </s>
              <s>Planius adhuc idem Galenus
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              mentionem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg344"/>
                <lb/>
              faciens de doctrina quę tradenda eſt rudibus, conferre docet in compluribus indefinitum & con­
                <lb/>
              fuſum magis quàm
                <foreign lang="grc">διηρθρωμένον</foreign>
              , ideſt diſtinctum, vbi ſcilicet id profundæ ſpeculationis &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg345"/>
                <lb/>
              prolixiorum ſermonum & longioris temporis indigeat quod item alio nomine
                <foreign lang="grc">τύαω</foreign>
              , ideſt ru­
                <lb/>
              dius dictum & oppoſitum ei, quod eſt exquiſitum, ab Ariſtotele ſignificatum fuiſſe nouimus.
                <lb/>
              </s>
              <s>M. Tullius
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
                <foreign lang="grc">συγκεχομένον, & αόριστον</foreign>
              , confuſum
                <expan abbr="incertumq́">incertumque</expan>
              . </s>
              <s>reddidit. </s>
              <s>Audit igitur, quid
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg346"/>
                <lb/>
              ſibi velit in methodo confuſum. </s>
              <s>Sed enim hoc in omnem diſputationem quadram poteſt, ſiue
                <lb/>
              ſit de principiis, ſiue de rebus quæ pendent ex ipſis. </s>
              <s>Atqui nunc aduertamus quæ velit Ariſtote­
                <lb/>
              les eſſe confuſa
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              quorum vſus ſit in principiis euoluendis. </s>
              <s>Hæc, ſi rerum ipſarum conditionem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg347"/>
                <lb/>
              ſpectes; illa generatim vocantur quæ vix à nob. </s>
              <s>cognoſcuntur, hoc eſt, vt tametſi ea noſcamus,
                <lb/>
              quòd ſint; cùm habeant cauſſas; imperfectè tamen cognoſcuntur, quòd eorum cauſſæ ignoran­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>itaque cùm conſtent ex cauſsis; non fuerit error opinor, ſi etiam
                <foreign lang="grc">σύνθετα</foreign>
              , ideſt compoſita
                <lb/>
              nuncupentur: præſertim quòd habemus grauiſsimos huius loci interpretes Alexandrum, Sim­
                <lb/>
              plicium, & Auerroëm qui confuſa interpretantur compoſita. </s>
              <s>Quapropter etiam nos facilitatis
                <lb/>
              ergò confuſa tranſumemus in compoſita. </s>
              <s>& ea partiemur in tria membra, ea ſcilicet quæ ſunt
                <lb/>
              compoſita compoſitione formali, reali, & logica. </s>
              <s>formali quidem compoſitione intelligentes eſ­
                <lb/>
              ſe compoſita illa, quorum rationi ſupponitur alterius ratio, veluti rationi accidentis ratio </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>