5448ALHAZEN
oppoſitam, aut obliquæ ſuper ipſam ad partem ſtrictam ex parte poſteriori ſuperficiei directè op-
poſitæ: non apparebit uiſui ex eo, niſi ſuperficies directè oppoſita tantùm. Ergo ex huiuſmodi cor-
poribus non comprehendit uiſus, niſi longitudinem & latitudinem tantùm: ergo non ſentit corpo-
reitatem huiuſmodi. Corpus autem, quod continetur à ſuperficiebus ſecantibus ſe, quando ſuper-
ficies eius fuerit oppoſita uiſui, ſed non ſecundum directam oppoſitionem, & fuerit ſectio iſtius ſu-
perficiei cum alia ſuperficie illius corporis, comprehenſa à uiſu, ita ut poſsit comprehendere duas
ſuperficies ſimul: comprehendetur à uiſu tunc eius corporeitas: quoniam comprehendet obliqua-
tionem ſuperficiei corporis ad eius profunditatem: quare comprehendet extenſionem corporis ſe-
cundum profunditatem, cum comprehenderit ex ſuperficie obliqua extenſionem in longum & la-
tum. Et ſic comprehendet corporeitatem huiuſmodi corporum. Et ſimiliter erit, quando una ſu-
perficierum corporis directè fuerit oppoſita uiſui, & fuerint ſuperficies ſecantes illam ſuperficiem,
aut una illarum obliqua ſuper ſuperficiem directè oppoſitam ad partem amplam ex parte poſterio-
ri ſuperficiei directè oppoſitæ: quoniam uiſus comprehendet in tali corpore ſuperficiem directè op
poſitam, & ſuperficiem obliquè ſecantem ſuperficiem directè oppoſitam, & comprehendet etiam
ſectionem iſtarum ſuperficierum: & ſic, ſicut diximus, comprehendet corporeitatem illius corpo-
ris. Et generaliter dico, quòd omne corpus, in quo poteſt uiſus comprehendere duas ſuperficies
ſecantes ſe, comprehendetur in ſua corporeitate à uiſu. Corporum autem, in quibus eſt ſuperficies
conuexa comprehenſa à uiſu, & illud, quod continet ipſa, eſt aut una ſuperficies, aut multæ ſuperfi-
cies, corporeitatem uiſus comprehendere poterit ex comprehenſione ueritatis eius. Quoniam ſi
ſuperficies conuexa fuerit oppoſita uiſui: erunt remotiones partium eius à uiſu inæquales, & erit
medium eius propinquius extremitatibus uiſus: & cum uiſus comprehenderit conuexitatem eius,
comprehendet quòd medium eius eſt ſibi propinquius extremitatibus: & cum ſenſerit quòd me-
dium eius eſt propinquius illi, & quòd extremitates eius ſunt remotiores: ſentiet ſtatim, quòd ſu-
perficies exit ad ipſum ab ultimis tendentibus ad poſterius: & ſic ſentiet extenſionem corporis in
profunditate, reſpectu ſuperficiei directè oppoſitæ. Et ipſe comprehendet extenſionem corporis
illius ſecundum longitudinem & latitudinem, ex comprehenſione extenſionis ſuperficiei conuexę
ſecundum longitudinem & latitudinem. Et ſimiliter ſi alia ſuperficies corporis præter ſuperficiem
directè oppoſitam, fuerit conuexa: & comprehenderit uiſus conuexitatem eius: comprehendet e-
tiam extenſionem eius ſecundum trinam dimenſionem. Si uerò corporis, in quo eſt ſuperficies con
caua comprehenſa à uiſu, aliam ſuperficiem ſenſerit uiſus, & ſenſerit ſectionem eius cum ſuperficie
concaua: tunc ſentiet obliquationem ſuperficiei corporis illius, & cum ſenſerit obliquationem il-
lius ſuperficiei, ſtatim ſentiet corporeitatem eius. Si autem ſuperficies fuerit concaua, comprehen
ſa à uiſu, & non apparuerit uiſui alia ſuperficierum reſiduarum: non comprehendet uiſus corporei-
tatem illius corporis: neque uiſus comprehendet ex huiuſmodi corporibus, niſi extenſiones eius
ſecundum duas dimenſiones tantùm, & non ſentiet corporeitatem huiuſmodi corporum, niſi per
ſcientiam præcedentem tantùm, non per ſenſum trium dimenſionum illius corporis. Et ſuperfi-
cies concaua etiam extenditur in profunditate propter propinquitatem extremitatum eius ad ui-
ſum & remotionem medij: Sed non comprehenditur ex extenſione profunditatis, niſi extenſio ua-
cuitatis, non extenſio corporis uiſi, cuius ſuperficies eſt illa ſuperficies concaua. Comprehenſio
ergo corporeitatis à uiſu, non eſt, niſi ex comprehenſione obliquationis ſuperficierum corporum:
& obliquitates ſuperficierum corporũ, per quas ſignificatur uiſui, quòd corpora ſint corpora, non
comprehenduntur à uiſu, niſi in corporibus, quorum remotio eſt mediocris. In corporibus au-
tem maximę remotionis, quorum remotio non certificatur à uiſu, non comprehendit uiſus obli-
quationes ſuperficierum: & ſic non comprehendit corporeitatem eius per ſenſum uiſus. Quoniam
in talibus corporibus non comprehendit uiſus ſitus partium ſuperficierum eorum inter ſe, neque
comprehendit ipſas niſi planas, & ſic non comprehendit obliquationes ſuperficierum, & ſic deni-
que non comprehendit corporeitatem. Viſus ergo non comprehẽdit corporeitatem corporis ma-
ximæ remotionis, cuius remotio non certificatur illi. Et ipſe comprehendit corporeitatem cor-
porum ex comprehenſione obliquationum ſuperficierum corporum: & obliquationes ſuperficie-
rum corporum non comprehenduntur à uiſu, niſi in uiſibilibus mediocris remotionis, quorum ſi-
tus partium ſuperficierum inter ſe comprehenduntur à uiſu. Et præter iſtorum uiſibilium corpo-
reitatem, non comprehendit corporeitatem uiſus, niſi per ſcientiam antecedentem tantùm.
poſitæ: non apparebit uiſui ex eo, niſi ſuperficies directè oppoſita tantùm. Ergo ex huiuſmodi cor-
poribus non comprehendit uiſus, niſi longitudinem & latitudinem tantùm: ergo non ſentit corpo-
reitatem huiuſmodi. Corpus autem, quod continetur à ſuperficiebus ſecantibus ſe, quando ſuper-
ficies eius fuerit oppoſita uiſui, ſed non ſecundum directam oppoſitionem, & fuerit ſectio iſtius ſu-
perficiei cum alia ſuperficie illius corporis, comprehenſa à uiſu, ita ut poſsit comprehendere duas
ſuperficies ſimul: comprehendetur à uiſu tunc eius corporeitas: quoniam comprehendet obliqua-
tionem ſuperficiei corporis ad eius profunditatem: quare comprehendet extenſionem corporis ſe-
cundum profunditatem, cum comprehenderit ex ſuperficie obliqua extenſionem in longum & la-
tum. Et ſic comprehendet corporeitatem huiuſmodi corporum. Et ſimiliter erit, quando una ſu-
perficierum corporis directè fuerit oppoſita uiſui, & fuerint ſuperficies ſecantes illam ſuperficiem,
aut una illarum obliqua ſuper ſuperficiem directè oppoſitam ad partem amplam ex parte poſterio-
ri ſuperficiei directè oppoſitæ: quoniam uiſus comprehendet in tali corpore ſuperficiem directè op
poſitam, & ſuperficiem obliquè ſecantem ſuperficiem directè oppoſitam, & comprehendet etiam
ſectionem iſtarum ſuperficierum: & ſic, ſicut diximus, comprehendet corporeitatem illius corpo-
ris. Et generaliter dico, quòd omne corpus, in quo poteſt uiſus comprehendere duas ſuperficies
ſecantes ſe, comprehendetur in ſua corporeitate à uiſu. Corporum autem, in quibus eſt ſuperficies
conuexa comprehenſa à uiſu, & illud, quod continet ipſa, eſt aut una ſuperficies, aut multæ ſuperfi-
cies, corporeitatem uiſus comprehendere poterit ex comprehenſione ueritatis eius. Quoniam ſi
ſuperficies conuexa fuerit oppoſita uiſui: erunt remotiones partium eius à uiſu inæquales, & erit
medium eius propinquius extremitatibus uiſus: & cum uiſus comprehenderit conuexitatem eius,
comprehendet quòd medium eius eſt ſibi propinquius extremitatibus: & cum ſenſerit quòd me-
dium eius eſt propinquius illi, & quòd extremitates eius ſunt remotiores: ſentiet ſtatim, quòd ſu-
perficies exit ad ipſum ab ultimis tendentibus ad poſterius: & ſic ſentiet extenſionem corporis in
profunditate, reſpectu ſuperficiei directè oppoſitæ. Et ipſe comprehendet extenſionem corporis
illius ſecundum longitudinem & latitudinem, ex comprehenſione extenſionis ſuperficiei conuexę
ſecundum longitudinem & latitudinem. Et ſimiliter ſi alia ſuperficies corporis præter ſuperficiem
directè oppoſitam, fuerit conuexa: & comprehenderit uiſus conuexitatem eius: comprehendet e-
tiam extenſionem eius ſecundum trinam dimenſionem. Si uerò corporis, in quo eſt ſuperficies con
caua comprehenſa à uiſu, aliam ſuperficiem ſenſerit uiſus, & ſenſerit ſectionem eius cum ſuperficie
concaua: tunc ſentiet obliquationem ſuperficiei corporis illius, & cum ſenſerit obliquationem il-
lius ſuperficiei, ſtatim ſentiet corporeitatem eius. Si autem ſuperficies fuerit concaua, comprehen
ſa à uiſu, & non apparuerit uiſui alia ſuperficierum reſiduarum: non comprehendet uiſus corporei-
tatem illius corporis: neque uiſus comprehendet ex huiuſmodi corporibus, niſi extenſiones eius
ſecundum duas dimenſiones tantùm, & non ſentiet corporeitatem huiuſmodi corporum, niſi per
ſcientiam præcedentem tantùm, non per ſenſum trium dimenſionum illius corporis. Et ſuperfi-
cies concaua etiam extenditur in profunditate propter propinquitatem extremitatum eius ad ui-
ſum & remotionem medij: Sed non comprehenditur ex extenſione profunditatis, niſi extenſio ua-
cuitatis, non extenſio corporis uiſi, cuius ſuperficies eſt illa ſuperficies concaua. Comprehenſio
ergo corporeitatis à uiſu, non eſt, niſi ex comprehenſione obliquationis ſuperficierum corporum:
& obliquitates ſuperficierum corporũ, per quas ſignificatur uiſui, quòd corpora ſint corpora, non
comprehenduntur à uiſu, niſi in corporibus, quorum remotio eſt mediocris. In corporibus au-
tem maximę remotionis, quorum remotio non certificatur à uiſu, non comprehendit uiſus obli-
quationes ſuperficierum: & ſic non comprehendit corporeitatem eius per ſenſum uiſus. Quoniam
in talibus corporibus non comprehendit uiſus ſitus partium ſuperficierum eorum inter ſe, neque
comprehendit ipſas niſi planas, & ſic non comprehendit obliquationes ſuperficierum, & ſic deni-
que non comprehendit corporeitatem. Viſus ergo non comprehẽdit corporeitatem corporis ma-
ximæ remotionis, cuius remotio non certificatur illi. Et ipſe comprehendit corporeitatem cor-
porum ex comprehenſione obliquationum ſuperficierum corporum: & obliquationes ſuperficie-
rum corporum non comprehenduntur à uiſu, niſi in uiſibilibus mediocris remotionis, quorum ſi-
tus partium ſuperficierum inter ſe comprehenduntur à uiſu. Et præter iſtorum uiſibilium corpo-
reitatem, non comprehendit corporeitatem uiſus, niſi per ſcientiam antecedentem tantùm.
32. Circulus percipitur è ſitu, quem obtinet in ſuperficie uiſus. 45 p 4.
FIgura autem rei uiſæ diuiditur in duo:
quorum alterum eſt figura circumferentiæ ſuperficiei
rei uiſæ, aut circumferentiæ alicuius partis rei uiſæ: ſecundum autem eſt figura corporeita-
tis rei uiſæ, aut figura corporeitatis alicuius partis rei uiſæ. Et iſte modus eſt forma ſuperfi-
ciei rei uiſæ, cuius corporeitas comprehenditur per ſenſum uiſus, aut forma partis ſuperficiei rei
uiſæ, cuius corporeitas comprehenditur. Et omne, quod uiſus comprehendit ex figuris uiſi-
bilium, diuiditur in iſtos modos. Figura uerò circumferentiæ ſuperficiei rei uiſæ comprehendi-
tur à ſentiente, ex comprehenſione circumferentiæ formæ, quæ peruenit in concauum nerui com-
munιs, & ex comprehenſione circumferentiæ partis ſuperficiei membri ſentientis, in quam per-
uenit forma rei uiſæ: quoniam in utroque iſtorum locorum figuratur circumferentia ſuperficiei rei
uiſæ. Quemcunque ergo iſtorum locorum animaduerterit ſentiens, poterit comprehendere in eo
rei uiſæ, aut circumferentiæ alicuius partis rei uiſæ: ſecundum autem eſt figura corporeita-
tis rei uiſæ, aut figura corporeitatis alicuius partis rei uiſæ. Et iſte modus eſt forma ſuperfi-
ciei rei uiſæ, cuius corporeitas comprehenditur per ſenſum uiſus, aut forma partis ſuperficiei rei
uiſæ, cuius corporeitas comprehenditur. Et omne, quod uiſus comprehendit ex figuris uiſi-
bilium, diuiditur in iſtos modos. Figura uerò circumferentiæ ſuperficiei rei uiſæ comprehendi-
tur à ſentiente, ex comprehenſione circumferentiæ formæ, quæ peruenit in concauum nerui com-
munιs, & ex comprehenſione circumferentiæ partis ſuperficiei membri ſentientis, in quam per-
uenit forma rei uiſæ: quoniam in utroque iſtorum locorum figuratur circumferentia ſuperficiei rei
uiſæ. Quemcunque ergo iſtorum locorum animaduerterit ſentiens, poterit comprehendere in eo