546530GNOMONICES
ſingulis;
tres quidem in tribus circulis immobilibus, &
in mobilibus totidem:
quæ omnes à cir-
culis, quorum ſunt partes, nomen accipiunt, ita vt ea, quæ in Horizonte ſumitur, dicatur circun-
ferentia horizontalis; quæ in Deſcenſiuo, deſcenſiua; quæ in Verticali, Verticalis; quæ in Horario,
horatia; quę in Meridiano, meridiana; quæ denique in Hectemorio, hectemoria. Horizontalis
333[Figure 333]
circunferentia interiicitur
in Horizonte inter Verti-
calem circulum, & Deſcen
ſiuum, qualis eſt circunfe-
rentia Horizõtis F N: De-
11Hurizõ@@lis cir-
cunfer@ntia. ſcenſiua in Deſcenſiuo cir
2210 culo comprehenditur in-
ter centrum Solis, & verti-
cem capitis, cuiuſmodi eſt
circunferentia Deſcenſiui
33Defcenſiuz. circuli D H: Verticalis
clauditur inter Meridia-
num, & Horarium circu-
lum in circulo Verticali,
qualis eſt circunferentis
44Ve@tieali@. circuli Verticalis D K: Ho
5520 raria intercipitur in Hora-
rio circulo inter centrum
Solis, & alterutrum polo-
rũ Verticalis circuli, qua-
lis eſt circunſerentia cir-
culi Horarij A H: Meri-
66H@rati@. diana cõtinetur inter Ho-
rizontem, atque Hectemo
rion in Meridiano circu-
lo, cuiuſmodi eſt circun-
77Meridiana.8830 ferentia Meridiani A L:
Hectemoria denique in-
teriacet in Hectemorio circulo inter centrum Solis, & punctum ortus æquinoctialis, vel occaſus,
qualis eſt circunferentia Hectemorii F H.
99Hectemoria.
culis, quorum ſunt partes, nomen accipiunt, ita vt ea, quæ in Horizonte ſumitur, dicatur circun-
ferentia horizontalis; quæ in Deſcenſiuo, deſcenſiua; quæ in Verticali, Verticalis; quæ in Horario,
horatia; quę in Meridiano, meridiana; quæ denique in Hectemorio, hectemoria. Horizontalis
in Horizonte inter Verti-
calem circulum, & Deſcen
ſiuum, qualis eſt circunfe-
rentia Horizõtis F N: De-
11Hurizõ@@lis cir-
cunfer@ntia. ſcenſiua in Deſcenſiuo cir
2210 culo comprehenditur in-
ter centrum Solis, & verti-
cem capitis, cuiuſmodi eſt
circunferentia Deſcenſiui
33Defcenſiuz. circuli D H: Verticalis
clauditur inter Meridia-
num, & Horarium circu-
lum in circulo Verticali,
qualis eſt circunferentis
44Ve@tieali@. circuli Verticalis D K: Ho
5520 raria intercipitur in Hora-
rio circulo inter centrum
Solis, & alterutrum polo-
rũ Verticalis circuli, qua-
lis eſt circunſerentia cir-
culi Horarij A H: Meri-
66H@rati@. diana cõtinetur inter Ho-
rizontem, atque Hectemo
rion in Meridiano circu-
lo, cuiuſmodi eſt circun-
77Meridiana.8830 ferentia Meridiani A L:
Hectemoria denique in-
teriacet in Hectemorio circulo inter centrum Solis, & punctum ortus æquinoctialis, vel occaſus,
qualis eſt circunferentia Hectemorii F H.
99Hectemoria.
CÆTERVM cùm dictæ circunferentiæ aliquando ſint quadrantes, interdum vero qua-
1010Nulla dictarú
circunferentia -
rum quadrani@
ſuperare debet. drante maiores, minoresve; quando quadrantem ſuperant, accipiendæ erunt eæ, quæ cum illis ſe-
micircuſum conſtituunt: non quod omnino hoc ſit neceſſarium, ſed quòd expeditius hac ratio-
ne horologia deſcribantur. Vt ſi v. g. Sol exiſtat poſt meridiem, non erit ſumenda illa circunfe-
rentia horizontalis, quæ inter Verticalem circulum ex parte orientis, & Deſcenſiuum ex parteoc-
cidentis poſita eſt, quoniam ea quadrantem ſuperat, ſed illa, quæ inter Verticalem ex parte occi-
111140 dentis, Deſcenſiuumq́ue interijcitur, quoniam hæc quadrante minor eſt. atque ita de cæteris di-
cendum eſt. Vnde quoniam omnes dictæ circunferentiæ initium ſumuntà tribus illis ſectioni-
1212Vnde initium
habeant ſex di-
ctæ circunferen
tiæ. bus communibus trium circulorum immobilium, vt horizontalis, atque hectemoria à ſectione
æquinoctiali F G, quæ axis eſt Meridiani, cum per eius polos ducatur, Verticalis, & deſcenſiua
à gnomone D B, qui axis eſt Horizontis per illius polos incedens, meridiana denique, & horaria
à linea meridiana A B, quæ axis eſt Verticalis, cum per eius polos tranſeat: fit, vt tempore anteme
ridiano tam horizontalis circunferentia, quàm hectemoria initium ſumat à diametro æquino-
ctiali ex parte orientis, puta ab ortu æquinoctiali; pomeridiano vero tempore ex parte occidentis,
ſiue ab occaſu æquinoctiali. Pari ratione efficitur, tam Verticalem circunferentiam, quàm deſcen
ſiuam principium habere in gnomone à vertice capitis, vbicunque Sol ſupra Horizontem exiſtat,
131350 quia femper minor eſt quadrante, alia vero inchoata ab oppoſito verticis, quadrãte maior. Perſpi-
cuum denique eſt, Sole exiſtente in parte hemiſphærii auſtrali, quæ vergit à Verticali circulo ver-
ſus polum antarcticum, tam circunferentiam meridianam, quàm horariam initium habere à li-
nea meridiana ex parte auſtrali; Sole vero exiſtente in parte hemiſphærii boreali, quæ à Verticali
circulo verſus polum arcticum porrigitur, ab eadem linea ex parte ſeptentrionali. Quòd ſi quan
do circunferentia aliqua quadranti ſit æqualis, nihil intereſt, ab vtro ſectionis extremo initium
ſumatur,
1010Nulla dictarú
circunferentia -
rum quadrani@
ſuperare debet. drante maiores, minoresve; quando quadrantem ſuperant, accipiendæ erunt eæ, quæ cum illis ſe-
micircuſum conſtituunt: non quod omnino hoc ſit neceſſarium, ſed quòd expeditius hac ratio-
ne horologia deſcribantur. Vt ſi v. g. Sol exiſtat poſt meridiem, non erit ſumenda illa circunfe-
rentia horizontalis, quæ inter Verticalem circulum ex parte orientis, & Deſcenſiuum ex parteoc-
cidentis poſita eſt, quoniam ea quadrantem ſuperat, ſed illa, quæ inter Verticalem ex parte occi-
111140 dentis, Deſcenſiuumq́ue interijcitur, quoniam hæc quadrante minor eſt. atque ita de cæteris di-
cendum eſt. Vnde quoniam omnes dictæ circunferentiæ initium ſumuntà tribus illis ſectioni-
1212Vnde initium
habeant ſex di-
ctæ circunferen
tiæ. bus communibus trium circulorum immobilium, vt horizontalis, atque hectemoria à ſectione
æquinoctiali F G, quæ axis eſt Meridiani, cum per eius polos ducatur, Verticalis, & deſcenſiua
à gnomone D B, qui axis eſt Horizontis per illius polos incedens, meridiana denique, & horaria
à linea meridiana A B, quæ axis eſt Verticalis, cum per eius polos tranſeat: fit, vt tempore anteme
ridiano tam horizontalis circunferentia, quàm hectemoria initium ſumat à diametro æquino-
ctiali ex parte orientis, puta ab ortu æquinoctiali; pomeridiano vero tempore ex parte occidentis,
ſiue ab occaſu æquinoctiali. Pari ratione efficitur, tam Verticalem circunferentiam, quàm deſcen
ſiuam principium habere in gnomone à vertice capitis, vbicunque Sol ſupra Horizontem exiſtat,
131350 quia femper minor eſt quadrante, alia vero inchoata ab oppoſito verticis, quadrãte maior. Perſpi-
cuum denique eſt, Sole exiſtente in parte hemiſphærii auſtrali, quæ vergit à Verticali circulo ver-
ſus polum antarcticum, tam circunferentiam meridianam, quàm horariam initium habere à li-
nea meridiana ex parte auſtrali; Sole vero exiſtente in parte hemiſphærii boreali, quæ à Verticali
circulo verſus polum arcticum porrigitur, ab eadem linea ex parte ſeptentrionali. Quòd ſi quan
do circunferentia aliqua quadranti ſit æqualis, nihil intereſt, ab vtro ſectionis extremo initium
ſumatur,
EX his autem ſex circunferentiis determinatur radii ſolaris poſitio in planis, quæ Horizon-
ti, Verticali, & Meridiano æquidiſtant, quam qualibet hora habet. Nam horizontalis circunfe-
1414Oſſcia dictatũ
ſex circunferen-
tiarum. rentia indicat vmbræ latitudinem in plano, quod Horizonti æquidiſtat, id eſt, demonſtrat, quan-
tum vmbra declinat à communi ſectione Verticalis circuli, & illius plani, quæ ab ortu in
ti, Verticali, & Meridiano æquidiſtant, quam qualibet hora habet. Nam horizontalis circunfe-
1414Oſſcia dictatũ
ſex circunferen-
tiarum. rentia indicat vmbræ latitudinem in plano, quod Horizonti æquidiſtat, id eſt, demonſtrat, quan-
tum vmbra declinat à communi ſectione Verticalis circuli, & illius plani, quæ ab ortu in