Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
541 525
542 526
543 527
544 528
545 529
546 530
547 531
548 532
549 533
550 534
551 535
552 536
553 537
554 538
555 539
556 540
557 541
558 542
559 543
560 544
561 545
562 546
563 547
564 548
565 549
566 550
567 551
568 552
569 553
570 554
< >
page |< < (531) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1729" type="section" level="1" n="468">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s34150" xml:space="preserve">
              <pb o="531" file="0547" n="547" rhead="LIBER SEXTVS."/>
            ſum extenditur. </s>
            <s xml:id="echoid-s34151" xml:space="preserve">Cum enim horizontalis circunferentia eſt F N, initium habens à diametro æqui
              <lb/>
            noctiali F G, ita vt Deſcenſiuus circulus D H N, per centrum Solis H, ducatur, faciatq́ue in Hori-
              <lb/>
            zonte ſectionem N E P, cadet per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34152" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s34153" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34154" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s34155" xml:space="preserve">vmbra ſtyli, cuius vertex in E, centro mundi
              <lb/>
            collocatur, vt propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34156" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s34157" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34158" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s34159" xml:space="preserve">oſten dimus, in communem ſectionem Deſcenſiui circuli D H N, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34160" xml:space="preserve">
              <lb/>
            plani horologii, quod Horizonti æquidiſtat. </s>
            <s xml:id="echoid-s34161" xml:space="preserve">Quoniam vero Deſcenſiuus circulus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34162" xml:space="preserve">Verticalis
              <lb/>
            proprie dictus faciunt cum plano horologii horizontalis communes ſectiones rectis N E P, FEG,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-01" xlink:href="note-0547-01a" xml:space="preserve">16. vndec.</note>
            parallelas, comprehendent hæ ſectiones in plano horologii angulum æqualem angulo N E F; </s>
            <s xml:id="echoid-s34163" xml:space="preserve">at-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-02" xlink:href="note-0547-02a" xml:space="preserve">10. vndec.</note>
            que adeo ex circulo, quì in eodem plano deſcribitur ex loco ſtyli, vbi ille angulus efficitur, aufe-
              <lb/>
            rent arcum ſimilem circunferentiæ horizontali F N, ex iis, quæ in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34164" xml:space="preserve">33. </s>
            <s xml:id="echoid-s34165" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34166" xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:id="echoid-s34167" xml:space="preserve">Eucl.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s34168" xml:space="preserve">demonſtrauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s34169" xml:space="preserve">Recte ergo horizontalis circunferentia F N, vel potius ei ſimilis in plano
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0547-03" xlink:href="note-0547-03a" xml:space="preserve">10</note>
            horologii indicare dicitur latitudinem vmbræ, cum oſtendat, quantum linea recta, in quam
              <lb/>
            vmbra cadit, diſtare debeat à com muni ſectione Verticalis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34170" xml:space="preserve">plani horologii. </s>
            <s xml:id="echoid-s34171" xml:space="preserve">Complementum
              <lb/>
            vero circunferentiæ deſcenſiuæ D H, nempe circunferentia H N, oſtendit altitudinem Solis tunc
              <lb/>
            ſupra Horizontem. </s>
            <s xml:id="echoid-s34172" xml:space="preserve">Igitur, vt in præcedenti lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34173" xml:space="preserve">demonſtrauimus propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34174" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s34175" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s34176" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s34177" xml:space="preserve">per eam via Geo
              <lb/>
            metrica longitudinem vmbræ cognoſcemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s34178" xml:space="preserve">Quare determinata iam erit poſitio radij Solis, hoc
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-04" xlink:href="note-0547-04a" xml:space="preserve">Horizotalis cir
                <lb/>
              cunferentia, &
                <lb/>
              deſcẽſiua requi-
                <lb/>
              runtur ad con-
                <lb/>
              ſtructionem ho
                <lb/>
              rologii horizon
                <lb/>
              talis.</note>
            eſt, extremitas vmbræ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34179" xml:space="preserve">Atque hæ duæ circunferentiæ, hot izontalis ſcilicet, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34180" xml:space="preserve">deſcenſiua, requi-
              <lb/>
            runtur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34181" xml:space="preserve">ſatis ſunt ad horologium horizontale conſtruendum, vt poſtea dicemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s34182" xml:space="preserve">Rurſus Ver-
              <lb/>
            ticalis circunferentia D K, initium habens à gnomone D B, oſtendit latitudinem vmbræ in horo-
              <lb/>
            logio Verticali. </s>
            <s xml:id="echoid-s34183" xml:space="preserve">Nam vmbra ſtyli verticem in E, habentis cadet, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34184" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s34185" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34186" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s34187" xml:space="preserve">in commu-
              <lb/>
            nem ſectionem circuli horarii A K C O, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34188" xml:space="preserve">plani horologii, quod Verticali æquidiſtat. </s>
            <s xml:id="echoid-s34189" xml:space="preserve">Quia ve-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0547-05" xlink:href="note-0547-05a" xml:space="preserve">20</note>
            ro Horarius circulus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34190" xml:space="preserve">Meridianus faciunt cum plano horologii Verticalis communes ſectio-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-06" xlink:href="note-0547-06a" xml:space="preserve">16. vndec.</note>
            nes rectis K E O, D E B, parallelas, cõprehendent hæ ſectiones in plano horologij angulum æqua
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-07" xlink:href="note-0547-07a" xml:space="preserve">10. vndec.</note>
            lem angulo K E D; </s>
            <s xml:id="echoid-s34191" xml:space="preserve">ac proinde auferent ex circulo, qui in eodem plano deſcribitur ex loco ſtyli,
              <lb/>
            vbi angulus ille efficitur, arcum ſimilem circunferentiæ Verticali D K, ex ijs, quæ in ſcholio pro-
              <lb/>
            poſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34192" xml:space="preserve">33. </s>
            <s xml:id="echoid-s34193" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34194" xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:id="echoid-s34195" xml:space="preserve">Eucl. </s>
            <s xml:id="echoid-s34196" xml:space="preserve">ſcripſimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s34197" xml:space="preserve">Circunferentia ergo Verticalis D K, vel potius ei ſimilis in plano
              <lb/>
            horologii indicat latitudinem vmbræ, cum demonſtret, quantum linea recta, in quam vmbra ca-
              <lb/>
            dit, diſtare debeat à communi ſectione Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34198" xml:space="preserve">plani horologii. </s>
            <s xml:id="echoid-s34199" xml:space="preserve">Complementum vero ho-
              <lb/>
            rariæ circunferentiæ A H, hoc eſt, circunferentia H K, manifeſtat altitudinem Solis tunc ſupra
              <lb/>
            Verticalem. </s>
            <s xml:id="echoid-s34200" xml:space="preserve">Quamobrem ex ea, vt propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34201" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s34202" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s34203" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s34204" xml:space="preserve">ſuperioris lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34205" xml:space="preserve">oſtendimus, inueniemus via Geo-
              <lb/>
            metrica longitudinem vmbræ; </s>
            <s xml:id="echoid-s34206" xml:space="preserve">ac propterea determinata iam erit poſitio radij ſolaris, id eſt, ex-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0547-08" xlink:href="note-0547-08a" xml:space="preserve">30</note>
            tremitas vmbræ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34207" xml:space="preserve">Atque ita ex circunferentia Verticali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34208" xml:space="preserve">horaria conficietur horologium Verti-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-09" xlink:href="note-0547-09a" xml:space="preserve">Vertica lis cir-
                <lb/>
              cunferentia. &
                <lb/>
              horatia requirũ
                <lb/>
              tur ad conſtiu-
                <lb/>
              ctionem horolo
                <lb/>
              g@ Verticalis.</note>
            cale, vt ſuo loco dicetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s34209" xml:space="preserve">Poſtremo circunferentia meridiana A L, à linea meridiana A C, inchoa-
              <lb/>
            ta monſtrat in horologio Meridiano vmbræ latitudinem. </s>
            <s xml:id="echoid-s34210" xml:space="preserve">Eodem enim pacto vmbra ſtyli cadet in
              <lb/>
            communem ſectionem circuli hectemorij F L G M, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34211" xml:space="preserve">plani horologii, quod Meridiano æquidi-
              <lb/>
            ſtat. </s>
            <s xml:id="echoid-s34212" xml:space="preserve">Et quoniam circulus Hectemorion, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34213" xml:space="preserve">Horizon cum plano horologii faciunt communes ſe-
              <lb/>
            ctiones rectis L E O, A E C, parallelas, continebunt hæ ſectiones in plano horologii ad locum ſty-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-10" xlink:href="note-0547-10a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            li angulum æqualem angulo L E A; </s>
            <s xml:id="echoid-s34214" xml:space="preserve">proptereaq́ue, per ea, quæ in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34215" xml:space="preserve">33. </s>
            <s xml:id="echoid-s34216" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34217" xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:id="echoid-s34218" xml:space="preserve">Eucl.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s34219" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0547-11" xlink:href="note-0547-11a" xml:space="preserve">10. vndec.</note>
            demonſtrata ſunt à nobis, auferent ex circulo, qui in eodem plano ex loco ſtyli deſcribitur, arcum
              <lb/>
            ſimilem circunferentiæ meridianæ A L. </s>
            <s xml:id="echoid-s34220" xml:space="preserve">Quæ cum ita ſint, iure optimo dicitur meridiana circun-
              <lb/>
            ferentia, vel potius ei ſimilis in plano horologii indicare latitudinem vmbræ, cum oſtendat, quan
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0547-12" xlink:href="note-0547-12a" xml:space="preserve">40</note>
            tum linea recta, in quam vmbra cadit, diſtare debeat à communi ſectione Horizontis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34221" xml:space="preserve">plani ho-
              <lb/>
            rologii. </s>
            <s xml:id="echoid-s34222" xml:space="preserve">Complementum autem hectemoriæ circunferentiæ F H, nimirum arcus H L, metitur al-
              <lb/>
            titudinem Solis tunc tem poris ſupra Meridianum circulum, per quam, ex ijs, quæ propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34223" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s34224" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s34225" xml:space="preserve">5.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s34226" xml:space="preserve">ſuperioris lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34227" xml:space="preserve">tradita ſunt, reperiemus via Geometrica longitudinem vmbræ, ideoq́ue determi-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0547-13" xlink:href="note-0547-13a" xml:space="preserve">Meridiana cir-
                <lb/>
              cunferentia, &
                <lb/>
              hectemoria re-
                <lb/>
              quiruntur ad
                <lb/>
              compoſitionem
                <lb/>
              horologii Meri-
                <lb/>
              diani.</note>
            nata erit poſitio radii ſolaris, nempe extremitas vmbræ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34228" xml:space="preserve">Atque hæ duæ circunferentiæ, meridia-
              <lb/>
            na & </s>
            <s xml:id="echoid-s34229" xml:space="preserve">hectemoria, aſſumuntur ad horologij Meridiani compoſitionem, vt infra explicabimus.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s34230" xml:space="preserve">Itaque totum artificium deſcribendorum horologiorum ex Analemmate Ptolemæi, conſiſtit in
              <lb/>
            inuentione dictarum circunferentiarum pro ſingulis horis, quas iamiam inueſtigare docebimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s34231" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1735" type="section" level="1" n="469">
          <head xml:id="echoid-head498" style="it" xml:space="preserve">INVENTIO CIRCVNFERENTIÆ HECTEMORIÆ,
            <lb/>
          horariæ, deſcenſiuæ, meridianæ, Verticalis, atque horizontalis, de quibus in antecedenti cap. dictum eſt, ex Analemmate, Sole exiſtente in Aequatore, ad quamcunque latitudinem. CAP. II.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s34232" xml:space="preserve">SIT Meridianus Analemmatis A B C D, in quo duæ diametri ſeſe ad angulos rectos ſecent
              <lb/>
            A C, B D, quarum illa ſit communis ſectio Verticalis circuli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34233" xml:space="preserve">Meridiani, hæc vero ſectio cõ-
              <lb/>
            munis eiuſdem Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34234" xml:space="preserve">Horizontis. </s>
            <s xml:id="echoid-s34235" xml:space="preserve">Sit quoque axis mundi HI, ita vt arcus D H, comple-
              <lb/>
            ctatur grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s34236" xml:space="preserve">42. </s>
            <s xml:id="echoid-s34237" xml:space="preserve">quanta videlicet eſt Romæ altitudo poli, ad quam omnia horologia in hoc opere
              <lb/>
            conſtruimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s34238" xml:space="preserve">Aequatoris autem diameter ſit F G, ſecans axem ad angulos rectos in centro E. </s>
            <s xml:id="echoid-s34239" xml:space="preserve">Si
              <lb/>
            igitur cir ca diametrum FG, intelligatur deſcriptus ſemicirculus Aequatoris ad Meridianum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>