Fabri, Honoré, Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur, 1665

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 248 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="51" xlink:href="025/01/055.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.000564">
                <emph type="italics"/>
              Chryſoc.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000565"> Memini me legiſſe vel audiiſſe præclariſſimam huius Phæno­
                <lb/>
              neni rationem, nempe illa portio aëtis, aqua levior, vt in aſcenſu aquæ vim
                <lb/>
              & reſiſtentiam faciliùs frangat & ſuperet, huiuſmodi quaſi cuneatam figu­
                <lb/>
              ram induit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000566">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000567"> An fortè pro demonſtratione hoc venditares? </s>
              <s id="s.000568">Sed vnde, quæſo,
                <lb/>
              & qua vi, ſeu virtute aër in hanc formam ſeſe faſtigiat? </s>
              <s id="s.000569">Certè ſi ad per­
                <lb/>
              rumpendum ſurſum faciliùs, mucronem illum nimis obtuſum, ſphæricum
                <lb/>
              ſcilicet, in acutiorem conicum attenuare & acuere debuerat, cunei enim
                <lb/>
              eò validiores ſunt, quò acutiores. </s>
              <s id="s.000570">Deinde æquè facilè aqua ſuperficiem
                <lb/>
              ſphæricam aëris dividere poteſt ac planam: præterea cur minor aëris portio
                <lb/>
              aquæ reſiſtentiam citiùs perrumpit, & ſurſum emergit? </s>
              <s id="s.000571">Nempe vt corpus
                <lb/>
              grave majus gravitatem ſuam potentiùs exerit, ita & leve majus ſuam le­
                <lb/>
              vitatem; ſed cur aqua ſimiliter cuneum cuneo minimè opponit? </s>
              <s id="s.000572">an fortè
                <lb/>
              in ratione gravis corporis aëri cedit, quatenus hic corpus leve eſt? </s>
              <s id="s.000573">itaque
                <lb/>
              alia omnino rationem; cùm enim aqua tendat vt: sùs latera tubi, per quæ
                <lb/>
              deinde ſuas ſp
                <gap/>
              agens, vt dixi, deſcendit, eo certè ex medio tubo,
                <lb/>
              ſenſim ruere non poreſt, niſi quoquo versùm cylindri aeris ſuperiorem
                <lb/>
              marginem quaſi excutiat, & quaſi ſeſe in novam cunei formam induat, eſt
                <lb/>
              enim cuneus latior in ſummo, in imo acutior; neque in hoc vlla eſt difficul­
                <lb/>
              tas; multa ſanè eaque ſcitu digna ſuper hoc experimento mihi dicenda eſ­
                <lb/>
              ſent, ſed omitto, ne in parergis toti ſimus; inferior verò portio, ſeu baſis
                <lb/>
              plana eſt; quia nullum aquæ pondu illam emarginat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000574">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000575"> Sed quid ſi oleum aquæ loco adhibeas; aut certè non
                <lb/>
              aëris, ſed olei portionem tubo includas, aut demum oleum ſimul &
                <lb/>
              aëra? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000576">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000577"> Si oleum loco aquæ, idem fiet; quanquam paulò lentiùs aëris
                <lb/>
              portio ſurſum evadet; ſi verò aëris loco, eodem modo, & ſub eadem
                <lb/>
              forma, ſed multò lentius; quia ſcilicet oleum eſt longè gravius aëre: ſi
                <lb/>
              demum ſimul vtrumque, aër oleum longè poſt ſe relinquet; ſi tamen dum
                <lb/>
              olei patricula mediam tubi altitudinem decurrit, poſtquam aër iam emer­
                <lb/>
              ſit tubum inverta;, aër certè oleum facilè aſſequitur, nec non per medium
                <lb/>
              oleum perrumpit, ſervata eadem figura; quanquam tunc oleum ſeſe non pa­
                <lb/>
              rum dilatat, vt ſurſum aëra extrudat; aut ſaltem vt eidem, vtpote leviori,
                <lb/>
              tranſitum cedat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000578">
                <emph type="italics"/>
              Chryſoc.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000579"> Aliquando accidit in eo conflictu, vt aëris bullula ſupremæ
                <lb/>
              olei ſuperficiei adhæſerit & quaſi captiva remanſerit; tunc verò, vt
                <lb/>
              fidelis obſervator refert, paulo citiùs oleum emerſit, aër enim addidit
                <lb/>
              alas. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000580">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000581"> Oleum, vt probè tenetis, ſua vligine particulam aëris intra
                <lb/>
              buliam continere potuit, nempe bullæ ex materia vliginoſa tornantur;
                <lb/>
              quod autem totum illud corpus ex aëre & oleo conſtans, paulò faciliùs ab
                <lb/>
              aqua ſurſum extrudatur, vel à levitate viribus auctis feratur, mirum eſſe
                <lb/>
              non debet: de levitate hoc loco non diſputo, aio tamen, ex hoc experi­
                <lb/>
              mento, minime probari, immo potiùs, vt patet, ex iis, quæ dicta ſunt,
                <lb/>
              impugnari. </s>
              <s id="s.000582">Sed ad alia principia ex doctrina motuum accerſenda pergen-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>