Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002274
">
<
pb
pagenum
="
406
"
xlink:href
="
016/01/055.jpg
"/>
affert leuia, & pericula grandia: ſuprà au
<
lb
/>
tem Ægyptius mergitur, & detrimenta ma
<
lb
/>
gna patitur, cum ſubmerſionis euidenti diſ
<
lb
/>
crimine, ſi modò euadat. </
s
>
<
s
id
="
s.002275
">A 15. infrà vſque
<
lb
/>
ad 12. annonæ caritatem, ſed leuem in
<
lb
/>
fert: à 12. ad 10. grauem. </
s
>
<
s
id
="
s.002276
">Infrà autem nun
<
lb
/>
quam ſubſiſtere videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.002277
">Hæc eſt recens rei
<
lb
/>
huius hiſtoria omni fide digna. </
s
>
<
s
id
="
s.002278
">Sed ad He
<
lb
/>
rodotum venio, cuius de Nili incremento
<
lb
/>
ſententiam malè conuerſam, deteriúſque in
<
lb
/>
tellectam, nuper ego emendaui explicaui
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg253
"/>
<
lb
/>
que. </
s
>
<
s
id
="
s.002279
">Hanc etiam Strabo confirmauit. </
s
>
<
s
id
="
s.002280
">Ne
<
lb
/>
que tamen cuiquam mirum videri debet,
<
lb
/>
quòd quum Nilus habeat ortum vbi Sol,
<
lb
/>
dum Sol eſt facit nobis hyemem in noſtra
<
lb
/>
ætate, quæ illis initium eſt hyemis, niues
<
lb
/>
imbréſque genitos incrementum flumini, at
<
lb
/>
que ex eo inundationis occaſionem præſta
<
lb
/>
re: at nunc longè maior tempore facta eſt
<
lb
/>
inundatio: temporibus namque Strabonis
<
lb
/>
iam ſexaginta diebus campi ſiccabantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002281
">Inundationis cauſa eſt fluminis magnitudo.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002282
">Maximus enim fluuiorum, vt Arianus ſcri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg254
"/>
<
lb
/>
bit, Ganges pòſt quem Indus, pòſt Nilus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002283
">Ergo Gangete primo, Indoque ſecundo,
<
lb
/>
tertio Nilo, Hiſter quarto loco adnumera
<
lb
/>
bitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002284
">Quintus in Libya, Niger à Ptolo
<
lb
/>
mæo vocatus, Nilo haud minor, naſcitur
<
lb
/>
è Thala monte: nunc à Luſitantis Senega
<
lb
/>
vocatur in fluuius. </
s
>
<
s
id
="
s.002285
">In Nilum nullum om
<
lb
/>
ninò flumen influit. </
s
>
<
s
id
="
s.002286
">Aceſinem, qui in In
<
lb
/>
dum influit, quatuor penè Millia paſſuum
<
lb
/>
latitudinis habere, autor eſt Arianus. </
s
>
<
s
id
="
s.002287
">Sed
<
lb
/>
Ganges vbi eſt anguſtiſſimus, 12000. paſ
<
lb
/>
ſuum patet, ac inſuper quingentis: vbi
<
lb
/>
latè patet, nulli videntur termini. </
s
>
<
s
id
="
s.002288
">Alios
<
lb
/>
incredibilis vaſtitatis, ſi vera referunt, in
<
lb
/>
Braſilia amnes inuenêre Hiſpani, velut
<
lb
/>
Platam, qui oſtio 30000. paſſuum in mare
<
lb
/>
deuoluebatur. </
s
>
<
s
id
="
s.002289
">Eſt & Maragnonus, qui cum
<
lb
/>
ingreditur mare, paſſibus 80000. patet:
<
lb
/>
Dabaida verò, & ſanctæ Marthæ, 30000.
<
lb
/>
atque hi tres ( vt ferunt ) in littore boreali
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg255
"/>
<
lb
/>
iuxta Pariam. </
s
>
<
s
id
="
s.002290
">Sed mutatur ratio magnitu
<
lb
/>
dinis per tempora. </
s
>
<
s
id
="
s.002291
">Omnium, enim morta
<
lb
/>
lium quidam eſt viciſſitudo: namque fluuij
<
lb
/>
influentes non ſolum amnes alios in quos
<
lb
/>
influunt, ſed etiam mari ſiccare conſueue
<
lb
/>
runt. </
s
>
<
s
id
="
s.002292
">Narrat Herodotus, Acheloum mare
<
lb
/>
profluentem, tantum arenarum aduexiſſe
<
lb
/>
(hoc enim modo ſiccant maria ) vt Echina
<
lb
/>
nadum inſulas media iam ex parte conti
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg256
"/>
<
lb
/>
nenti adiecerit. </
s
>
<
s
id
="
s.002293
">Author eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002294
">Polybius, Tanaim
<
lb
/>
& cæteros fluuios ſic mare ſuo tempore Eu
<
lb
/>
xinum implere, ac Mæotim paludem, vt iam
<
lb
/>
ipſa non amplius habeat altitudinis aquæ
<
lb
/>
quàm ſeptem vlnas, & pro ſalſa dulcis illa
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg257
"/>
<
lb
/>
facta eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002295
">De Ehinadibus quaſdam iam con
<
lb
/>
tinenti iunctas refert Strabo, indiéſque re
<
lb
/>
liquas iungi, cùm quæ plurimum abeſt, ſo
<
lb
/>
lùm 15. ſtadiis ab oſtio Acheloi fluminis
<
lb
/>
diſtet.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg258
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002296
">
<
margin.target
id
="
marg243
"/>
Diluuiorum
<
lb
/>
cauſa.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002297
">
<
margin.target
id
="
marg244
"/>
In Timæo.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002298
">Cauſa par
<
lb
/>
uitatis a
<
lb
/>
quæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002299
">
<
margin.target
id
="
marg245
"/>
Cauſa mo
<
lb
/>
tus aqua
<
lb
/>
rum verſus
<
lb
/>
meridiem.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002300
">
<
margin.target
id
="
marg246
"/>
Cur ſol non
<
lb
/>
accedat ad
<
lb
/>
polos.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002301
">Cur aqua
<
lb
/>
tantum aſ
<
lb
/>
cendat
<
expan
abbr
="
quã-tum
">quan
<
lb
/>
tum</
expan
>
deſcen
<
lb
/>
dit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002302
">
<
margin.target
id
="
marg247
"/>
De elemen
<
lb
/>
torum ma
<
lb
/>
gnitudinis
<
lb
/>
cauſa & ſi
<
lb
/>
gno.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002303
">
<
margin.target
id
="
marg248
"/>
Aquarum
<
lb
/>
genera à ſitu
<
lb
/>
& magni
<
lb
/>
tudine ſum
<
lb
/>
pta.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002304
">
<
margin.target
id
="
marg249
"/>
Palus Al
<
lb
/>
cyonia pro
<
lb
/>
fundiſſima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002305
">
<
margin.target
id
="
marg250
"/>
De ortu flu
<
lb
/>
minum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002306
">
<
margin.target
id
="
marg251
"/>
Libro. </
s
>
<
s
id
="
s.002307
">2.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002308
">
<
margin.target
id
="
marg252
"/>
Nili inun
<
lb
/>
datio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002309
">
<
margin.target
id
="
marg253
"/>
15. & 17. li
<
lb
/>
bro Geogra
<
lb
/>
phiæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002310
">
<
margin.target
id
="
marg254
"/>
Qui maxi
<
lb
/>
mi fluuij.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002311
">
<
margin.target
id
="
marg255
"/>
Flumina
<
lb
/>
ſiccant ma
<
lb
/>
ria.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002312
">
<
margin.target
id
="
marg256
"/>
Libro 2.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002313
">
<
margin.target
id
="
marg257
"/>
10. Geo
<
lb
/>
graph.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002314
">
<
margin.target
id
="
marg258
"/>
Nilus cur
<
lb
/>
aura careat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002315
">Sed poſtquam in fluminum narrationem
<
lb
/>
incidimus, non abs re erit conſiderare cur
<
lb
/>
ſolus Nilus aura careat, vel ſaltem caruit:
<
lb
/>
nam Herodotus hoc conſtanter affirmat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002316
">Nobis id curæ maximé eſſe debet, vt cauſam
<
lb
/>
rerum inueniamus, ne ſi curſu temporis in
<
lb
/>
aliis adueniant, quam in aliis ceſſauerunt
<
lb
/>
poſt perplexi hæreamus. </
s
>
<
s
id
="
s.002317
">Ergo aura maximè
<
lb
/>
fit vbi aqua teporem à Sole conceperit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002318
">Indicio eſt, quod ſub ortu & occaſu, non
<
lb
/>
media die, circa flumina æſtate oritur. </
s
>
<
s
id
="
s.002319
">Cùm
<
lb
/>
enim Sol eleuat, nec attrahit ad ſuperiora
<
lb
/>
aquæ motu aër impellitur: qui ab aqua re
<
lb
/>
frigeratus, auram ſuauem efficit, quam iux
<
lb
/>
ta exortum Solis & occaſum æſtate circa
<
lb
/>
flumina ſentire ſolemus. </
s
>
<
s
id
="
s.002320
">At Nili initium
<
lb
/>
proculdubio cùm citra circulum brumalem
<
lb
/>
ſit & totus per torridam feratur regionem,
<
lb
/>
auram nunquam concipere poterit: nam etſi
<
lb
/>
creetur aliqua, ſtatim immodico Solis calo
<
arrow.to.target
n
="
marg259
"/>
<
lb
/>
re conſumitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002321
">Flumen verò eodem curſu
<
lb
/>
quo aërem refrigerat, purgatur ab omni ter
<
lb
/>
rena ſorde: ideoque nullum ſalſum: poſſet
<
lb
/>
tamen eſſe, vbi è loco proximo materia ſal
<
lb
/>
ſa in illud influeret: verum etſi contingere
<
lb
/>
poſſit, haud tamen facilè, ob dictam cauſam
<
lb
/>
huius exemplum inuenias. </
s
>
<
s
id
="
s.002322
">Sic Nilus cùm
<
lb
/>
è longiſſimis veniat regionibus, & calore
<
lb
/>
Solis torreatur, aquas ſecum defert ſaluber
<
lb
/>
rimas. </
s
>
<
s
id
="
s.002323
">At maria omnia ſalſa ſunt, atque
<
lb
/>
etiam amara: cuius rationem vbi expoſuero
<
lb
/>
prius, propoſitam quæſtionem ſubiiciam.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002324
">Quòd igitur aqua ex imbre flumina augere
<
lb
/>
poſſit, apud nos videmus perſæpe, dum poſt
<
lb
/>
pluuias extenuati iam antè fluuij, adeò creſ
<
lb
/>
cunt vt agros inundent: quidam etiam tor
<
lb
/>
rentes, quorum ſolùm foſſa lapillis plena ſu
<
lb
/>
pererat, adeò per plures dies aqua copioſa
<
lb
/>
decurrunt, quam vel Solis imbribus conce
<
lb
/>
perunt, aut niuibus liquatis, vt magni flu
<
lb
/>
minis vicem ac ſpeciem ſubeant. </
s
>
<
s
id
="
s.002325
">Nec differt
<
lb
/>
torrens à flumine, niſi quòd non perennis
<
lb
/>
eſt: nam nec illius cauſa talis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002326
">Igitur ſi
<
lb
/>
montes mane inuiſas, hudos inuenies. </
s
>
<
s
id
="
s.002327
">Sen
<
lb
/>
ſim igitur intra extráque riuuli coacta aqua
<
lb
/>
effluunt, atque multi in vnum coeuntes flu
<
lb
/>
men efficiunt: hoc niſi pluuiis, aut niuium
<
lb
/>
liquefactione adiuuetur, extenuatum ſem
<
lb
/>
per videbis. </
s
>
<
s
id
="
s.002328
">Quo tempore parua aqua ſuffi
<
lb
/>
cit, non ſolùm quòd parum aquæ illius al
<
lb
/>
ueus contineat, ſed quòd dum lentè fluit ea
<
lb
/>
dem aqua pluribus in locis ſatisfacit. </
s
>
<
s
id
="
s.002329
">Hac
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg260
"/>
<
lb
/>
verò cauſa haud dubium relinquitur, cur flu
<
lb
/>
uij matutinò ſoleant excreſcere, tum maxi
<
lb
/>
mè ea parte qua fonti ſuo fuerint proximi:
<
lb
/>
nempe nocte multum roris æſtate, multum
<
lb
/>
nebulæ hyeme decidit: quò fit vt ſequenti
<
lb
/>
Solis exortu creſcere multum incipiant, &
<
lb
/>
maximè temporibus mediis Autumno & Ve
<
lb
/>
rè, cùm pruina cadens Solis tempore diſſol
<
lb
/>
uitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002330
">Igitur aqua quæ intra montem lapi
<
lb
/>
dum frigore, & quæ extra noctis auxilio
<
lb
/>
creatur, intrò ſenſim labitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002331
">Pars etiam ex
<
lb
/>
trà in riuulos cogitur, inde è multis riuulis
<
lb
/>
flumen exiguum plerunque creatur, è pluri
<
lb
/>
bus exiguis magnum, vt Padus, Hiſter, In
<
lb
/>
dus, Euphrates. </
s
>
<
s
id
="
s.002332
">Hæcque eſt cauſa perpetui
<
lb
/>
tatis fluminum, ſicut incrementi pluuiæ, &
<
lb
/>
niues. </
s
>
<
s
id
="
s.002333
">Tanais verò & fontes omnes qui è
<
lb
/>
locis planis ſcaturiunt, non ibi creantur, ſed
<
lb
/>
in montibus, inde ad locum illum delati, ea
<
lb
/>
ratione
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
diximus nuper, quòd aqua cum
<
lb
/>
præmitur è locis altioribus tantum aſcendit
<
lb
/>
quantum deſcenderat, emergunt è terra.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002334
">Mare autem non mittit fontes niſi ſalſos:
<
lb
/>
nam quidam proximi naſcuntur, ſed ſalſi </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>