Chryſoc.
Memini me legiſſe vel audiiſſe præclariſſimam huius Phæno
neni rationem, nempe illa portio aëtis, aqua levior, vt in aſcenſu aquæ vim
& reſiſtentiam faciliùs frangat & ſuperet, huiuſmodi quaſi cuneatam figu
ram induit.
neni rationem, nempe illa portio aëtis, aqua levior, vt in aſcenſu aquæ vim
& reſiſtentiam faciliùs frangat & ſuperet, huiuſmodi quaſi cuneatam figu
ram induit.
Antim.
An fortè pro demonſtratione hoc venditares?
Sed vnde, quæſo,
& qua vi, ſeu virtute aër in hanc formam ſeſe faſtigiat? Certè ſi ad per
rumpendum ſurſum faciliùs, mucronem illum nimis obtuſum, ſphæricum
ſcilicet, in acutiorem conicum attenuare & acuere debuerat, cunei enim
eò validiores ſunt, quò acutiores. Deinde æquè facilè aqua ſuperficiem
ſphæricam aëris dividere poteſt ac planam: præterea cur minor aëris portio
aquæ reſiſtentiam citiùs perrumpit, & ſurſum emergit? Nempe vt corpus
grave majus gravitatem ſuam potentiùs exerit, ita & leve majus ſuam le
vitatem; ſed cur aqua ſimiliter cuneum cuneo minimè opponit? an fortè
in ratione gravis corporis aëri cedit, quatenus hic corpus leve eſt? itaque
alia omnino rationem; cùm enim aqua tendat vt: sùs latera tubi, per quæ
deinde ſuas ſpagens, vt dixi, deſcendit, eo certè ex medio tubo,
ſenſim ruere non poreſt, niſi quoquo versùm cylindri aeris ſuperiorem
marginem quaſi excutiat, & quaſi ſeſe in novam cunei formam induat, eſt
enim cuneus latior in ſummo, in imo acutior; neque in hoc vlla eſt difficul
tas; multa ſanè eaque ſcitu digna ſuper hoc experimento mihi dicenda eſ
ſent, ſed omitto, ne in parergis toti ſimus; inferior verò portio, ſeu baſis
plana eſt; quia nullum aquæ pondu illam emarginat.
& qua vi, ſeu virtute aër in hanc formam ſeſe faſtigiat? Certè ſi ad per
rumpendum ſurſum faciliùs, mucronem illum nimis obtuſum, ſphæricum
ſcilicet, in acutiorem conicum attenuare & acuere debuerat, cunei enim
eò validiores ſunt, quò acutiores. Deinde æquè facilè aqua ſuperficiem
ſphæricam aëris dividere poteſt ac planam: præterea cur minor aëris portio
aquæ reſiſtentiam citiùs perrumpit, & ſurſum emergit? Nempe vt corpus
grave majus gravitatem ſuam potentiùs exerit, ita & leve majus ſuam le
vitatem; ſed cur aqua ſimiliter cuneum cuneo minimè opponit? an fortè
in ratione gravis corporis aëri cedit, quatenus hic corpus leve eſt? itaque
alia omnino rationem; cùm enim aqua tendat vt: sùs latera tubi, per quæ
deinde ſuas ſpagens, vt dixi, deſcendit, eo certè ex medio tubo,
ſenſim ruere non poreſt, niſi quoquo versùm cylindri aeris ſuperiorem
marginem quaſi excutiat, & quaſi ſeſe in novam cunei formam induat, eſt
enim cuneus latior in ſummo, in imo acutior; neque in hoc vlla eſt difficul
tas; multa ſanè eaque ſcitu digna ſuper hoc experimento mihi dicenda eſ
ſent, ſed omitto, ne in parergis toti ſimus; inferior verò portio, ſeu baſis
plana eſt; quia nullum aquæ pondu illam emarginat.
Auguſtin.
Sed quid ſi oleum aquæ loco adhibeas; aut certè non
aëris, ſed olei portionem tubo includas, aut demum oleum ſimul &
aëra?
aëris, ſed olei portionem tubo includas, aut demum oleum ſimul &
aëra?
Antim.
Si oleum loco aquæ, idem fiet; quanquam paulò lentiùs aëris
portio ſurſum evadet; ſi verò aëris loco, eodem modo, & ſub eadem
forma, ſed multò lentius; quia ſcilicet oleum eſt longè gravius aëre: ſi
demum ſimul vtrumque, aër oleum longè poſt ſe relinquet; ſi tamen dum
olei patricula mediam tubi altitudinem decurrit, poſtquam aër iam emer
ſit tubum inverta;, aër certè oleum facilè aſſequitur, nec non per medium
oleum perrumpit, ſervata eadem figura; quanquam tunc oleum ſeſe non pa
rum dilatat, vt ſurſum aëra extrudat; aut ſaltem vt eidem, vtpote leviori,
tranſitum cedat.
portio ſurſum evadet; ſi verò aëris loco, eodem modo, & ſub eadem
forma, ſed multò lentius; quia ſcilicet oleum eſt longè gravius aëre: ſi
demum ſimul vtrumque, aër oleum longè poſt ſe relinquet; ſi tamen dum
olei patricula mediam tubi altitudinem decurrit, poſtquam aër iam emer
ſit tubum inverta;, aër certè oleum facilè aſſequitur, nec non per medium
oleum perrumpit, ſervata eadem figura; quanquam tunc oleum ſeſe non pa
rum dilatat, vt ſurſum aëra extrudat; aut ſaltem vt eidem, vtpote leviori,
tranſitum cedat.
Chryſoc.
Aliquando accidit in eo conflictu, vt aëris bullula ſupremæ
olei ſuperficiei adhæſerit & quaſi captiva remanſerit; tunc verò, vt
fidelis obſervator refert, paulo citiùs oleum emerſit, aër enim addidit
alas.
olei ſuperficiei adhæſerit & quaſi captiva remanſerit; tunc verò, vt
fidelis obſervator refert, paulo citiùs oleum emerſit, aër enim addidit
alas.
Antim.
Oleum, vt probè tenetis, ſua vligine particulam aëris intra
buliam continere potuit, nempe bullæ ex materia vliginoſa tornantur;
quod autem totum illud corpus ex aëre & oleo conſtans, paulò faciliùs ab
aqua ſurſum extrudatur, vel à levitate viribus auctis feratur, mirum eſſe
non debet: de levitate hoc loco non diſputo, aio tamen, ex hoc experi
mento, minime probari, immo potiùs, vt patet, ex iis, quæ dicta ſunt,
impugnari. Sed ad alia principia ex doctrina motuum accerſenda pergen-
buliam continere potuit, nempe bullæ ex materia vliginoſa tornantur;
quod autem totum illud corpus ex aëre & oleo conſtans, paulò faciliùs ab
aqua ſurſum extrudatur, vel à levitate viribus auctis feratur, mirum eſſe
non debet: de levitate hoc loco non diſputo, aio tamen, ex hoc experi
mento, minime probari, immo potiùs, vt patet, ex iis, quæ dicta ſunt,
impugnari. Sed ad alia principia ex doctrina motuum accerſenda pergen-