Fabri, Honoré, Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur, 1665
page |< < of 248 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="51" xlink:href="025/01/055.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.000564">
                <emph type="italics"/>
              Chryſoc.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000565"> Memini me legiſſe vel audiiſſe præclariſſimam huius Phæno­
                <lb/>
              neni rationem, nempe illa portio aëtis, aqua levior, vt in aſcenſu aquæ vim
                <lb/>
              & reſiſtentiam faciliùs frangat & ſuperet, huiuſmodi quaſi cuneatam figu­
                <lb/>
              ram induit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000566">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000567"> An fortè pro demonſtratione hoc venditares? </s>
              <s id="s.000568">Sed vnde, quæſo,
                <lb/>
              & qua vi, ſeu virtute aër in hanc formam ſeſe faſtigiat? </s>
              <s id="s.000569">Certè ſi ad per­
                <lb/>
              rumpendum ſurſum faciliùs, mucronem illum nimis obtuſum, ſphæricum
                <lb/>
              ſcilicet, in acutiorem conicum attenuare & acuere debuerat, cunei enim
                <lb/>
              eò validiores ſunt, quò acutiores. </s>
              <s id="s.000570">Deinde æquè facilè aqua ſuperficiem
                <lb/>
              ſphæricam aëris dividere poteſt ac planam: præterea cur minor aëris portio
                <lb/>
              aquæ reſiſtentiam citiùs perrumpit, & ſurſum emergit? </s>
              <s id="s.000571">Nempe vt corpus
                <lb/>
              grave majus gravitatem ſuam potentiùs exerit, ita & leve majus ſuam le­
                <lb/>
              vitatem; ſed cur aqua ſimiliter cuneum cuneo minimè opponit? </s>
              <s id="s.000572">an fortè
                <lb/>
              in ratione gravis corporis aëri cedit, quatenus hic corpus leve eſt? </s>
              <s id="s.000573">itaque
                <lb/>
              alia omnino rationem; cùm enim aqua tendat vt: sùs latera tubi, per quæ
                <lb/>
              deinde ſuas ſp
                <gap/>
              agens, vt dixi, deſcendit, eo certè ex medio tubo,
                <lb/>
              ſenſim ruere non poreſt, niſi quoquo versùm cylindri aeris ſuperiorem
                <lb/>
              marginem quaſi excutiat, & quaſi ſeſe in novam cunei formam induat, eſt
                <lb/>
              enim cuneus latior in ſummo, in imo acutior; neque in hoc vlla eſt difficul­
                <lb/>
              tas; multa ſanè eaque ſcitu digna ſuper hoc experimento mihi dicenda eſ­
                <lb/>
              ſent, ſed omitto, ne in parergis toti ſimus; inferior verò portio, ſeu baſis
                <lb/>
              plana eſt; quia nullum aquæ pondu illam emarginat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000574">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000575"> Sed quid ſi oleum aquæ loco adhibeas; aut certè non
                <lb/>
              aëris, ſed olei portionem tubo includas, aut demum oleum ſimul &
                <lb/>
              aëra? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000576">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000577"> Si oleum loco aquæ, idem fiet; quanquam paulò lentiùs aëris
                <lb/>
              portio ſurſum evadet; ſi verò aëris loco, eodem modo, & ſub eadem
                <lb/>
              forma, ſed multò lentius; quia ſcilicet oleum eſt longè gravius aëre: ſi
                <lb/>
              demum ſimul vtrumque, aër oleum longè poſt ſe relinquet; ſi tamen dum
                <lb/>
              olei patricula mediam tubi altitudinem decurrit, poſtquam aër iam emer­
                <lb/>
              ſit tubum inverta;, aër certè oleum facilè aſſequitur, nec non per medium
                <lb/>
              oleum perrumpit, ſervata eadem figura; quanquam tunc oleum ſeſe non pa­
                <lb/>
              rum dilatat, vt ſurſum aëra extrudat; aut ſaltem vt eidem, vtpote leviori,
                <lb/>
              tranſitum cedat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000578">
                <emph type="italics"/>
              Chryſoc.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000579"> Aliquando accidit in eo conflictu, vt aëris bullula ſupremæ
                <lb/>
              olei ſuperficiei adhæſerit & quaſi captiva remanſerit; tunc verò, vt
                <lb/>
              fidelis obſervator refert, paulo citiùs oleum emerſit, aër enim addidit
                <lb/>
              alas. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000580">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.000581"> Oleum, vt probè tenetis, ſua vligine particulam aëris intra
                <lb/>
              buliam continere potuit, nempe bullæ ex materia vliginoſa tornantur;
                <lb/>
              quod autem totum illud corpus ex aëre & oleo conſtans, paulò faciliùs ab
                <lb/>
              aqua ſurſum extrudatur, vel à levitate viribus auctis feratur, mirum eſſe
                <lb/>
              non debet: de levitate hoc loco non diſputo, aio tamen, ex hoc experi­
                <lb/>
              mento, minime probari, immo potiùs, vt patet, ex iis, quæ dicta ſunt,
                <lb/>
              impugnari. </s>
              <s id="s.000582">Sed ad alia principia ex doctrina motuum accerſenda pergen-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>