Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
551 535
552 536
553 537
554 538
555 539
556 540
557 541
558 542
559 543
560 544
561 545
562 546
563 547
564 548
565 549
566 550
567 551
568 552
569 553
570 554
571 555
572 556
573 557
574 558
575 559
576 560
577 561
578 562
579 563
580 564
< >
page |< < (540) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1753" type="section" level="1" n="473">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s34763" xml:space="preserve">
              <pb o="540" file="0556" n="556" rhead="GNOMONICES"/>
            trum Horizontis ſecat, tanquam centro, interuallo vero d K, accipiendum eſt punctum M, be-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-01" xlink:href="note-0556-01a" xml:space="preserve">Horizontalis.</note>
            neficio circini in Meridiano, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34764" xml:space="preserve">ex M, per L, recta ducenda M N, quæ, vt demonſtrauimus, ad B D,
              <lb/>
            perpendicularis eſt, Nam ſi ex M N, abſcindatur recta N Q, rectæ K L, æqualis, ducatur{q́ue} ex
              <lb/>
            centro E, per Q, recta ſecans circunferentiam Meridiani in S, erit A S, circunferentia borizon-
              <lb/>
            talis, initium habens in Analemmate à diametro Verticalis, ſeu gnomone A C, Si vero inuenien
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-02" xlink:href="note-0556-02a" xml:space="preserve">Deſcenſiua.</note>
            da ſit circunferentia deſcenſiua, ducenda eſt per L, ad diametrum Verticalis A C, perpendicularis
              <lb/>
            P O, ſecans Meridiani circunferentiam in P: </s>
            <s xml:id="echoid-s34765" xml:space="preserve">Vel (quod idem eſt) ex puncton, vbi diameter paralleli
              <lb/>
            diametrum Verticalis ſecat, veluti centro, interuallo autem n K, accipiendum eſt beneficio circini in
              <lb/>
            Meridiano punctum P. </s>
            <s xml:id="echoid-s34766" xml:space="preserve">Nam A P, erit circunferentia deſcenſiua, cuius principium in Analemma-
              <lb/>
            te ſumitur à gnomone, ſeu diametro Verticalis. </s>
            <s xml:id="echoid-s34767" xml:space="preserve">Quod ſi deſideretur circunferentia Verticalis, du-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-03" xlink:href="note-0556-03a" xml:space="preserve">Verticalis.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-04" xlink:href="note-0556-04a" xml:space="preserve">10</note>
            cenda
              <unsure/>
            est per L, ad diamctrum Verticalis A C, perpendicularis P O: </s>
            <s xml:id="echoid-s34768" xml:space="preserve">Vel (quod idem eſt,) ex puncto
              <lb/>
            n, vbi par alleli diameter diametrum Horizontis diuidit, vt centro, at interuallo n K, accipiendum est
              <lb/>
            beneficio circini in Meridiano punctum P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34769" xml:space="preserve">ex P, per L, recta ducenda P O, quæ, vt demonstraui-
              <lb/>
            mus, ad A C, perpendicularis eſt, Nã ſiex O P, auferatur recta O R, rectæ K L, æqualis, ducatur{q́ue}
              <lb/>
            ex centro E, per R, recta ſecans Meridiani circunferentiam in T, erit A T, circunferentia Vertica-
              <lb/>
            lis, initiũ in Analemmate habens à gnomone, ſeu diametro Verticalis A C. </s>
            <s xml:id="echoid-s34770" xml:space="preserve">At voro ſi proponatur:</s>
            <s xml:id="echoid-s34771" xml:space="preserve">
              <unsure/>
            cir-
              <lb/>
            cunferentia horaria inueſtiganda, duccnda est per L, ad Horizontis diametrum B D, perpendicularis
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-05" xlink:href="note-0556-05a" xml:space="preserve">Heratia
                <unsure/>
              .</note>
            M N, ſecans circunferentiam Meridiani in M: </s>
            <s xml:id="echoid-s34772" xml:space="preserve">Vel (quod idem eſt) beneficio circini ex puncto d, vbi
              <lb/>
            diameter paralleli diametrum Horizontis ſecat, vt centro, interuallo vero d K, accipiendum eſt in Me-
              <lb/>
            ridiano punctum M. </s>
            <s xml:id="echoid-s34773" xml:space="preserve">Nam B M, erit circunferentia horaria, habens principium à diametro Horizon-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-06" xlink:href="note-0556-06a" xml:space="preserve">20</note>
            tis B D, in Analemmate. </s>
            <s xml:id="echoid-s34774" xml:space="preserve">Vt autem habeatur circunferentia meridiana, ducenda eſt ex E, centro
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-07" xlink:href="note-0556-07a" xml:space="preserve">Meridiana.</note>
            per L, recta ſecans circunferentiam Meridiani in γ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34775" xml:space="preserve">Nam recta B γ, erit circunferentia meridiana.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s34776" xml:space="preserve">Pro hectemoria denique circunferentia ducenda eſt ex centro E, per L, recta E γ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34777" xml:space="preserve">ad eam ex E,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-08" xlink:href="note-0556-08a" xml:space="preserve">Hectemoria.</note>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s34778" xml:space="preserve">L, excitandæ duæ perpendiculares E g, L f: </s>
            <s xml:id="echoid-s34779" xml:space="preserve">ſecantes Meridiani circunferentiam in g, f: </s>
            <s xml:id="echoid-s34780" xml:space="preserve">Vel (quod
              <lb/>
            idem est) ducta E G, ad E γ, perpendiculari, ſumendum eſt ex L, vt centro, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34781" xml:space="preserve">interuallo L K, bene-
              <lb/>
            ficio circini in Meridiano punctum f. </s>
            <s xml:id="echoid-s34782" xml:space="preserve">Nam g f, erit circunferentia hecto
              <unsure/>
            moria.</s>
            <s xml:id="echoid-s34783" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s34784" xml:space="preserve">PORRO confecimus pro parallelo boreali quinque figuras, vt omnis varietas, quæ accidere potest,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-09" xlink:href="note-0556-09a" xml:space="preserve">Cur pro paralle
                <lb/>
              lo boreali con-
                <lb/>
              fectæ ſint quin-
                <lb/>
              que figuræ, pro
                <lb/>
              auſtrali vero
                <lb/>
              vnica.</note>
            explicaretur. </s>
            <s xml:id="echoid-s34785" xml:space="preserve">Nam in ſecunda figura huius cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s34786" xml:space="preserve">exiſtit Sol vltra Verticalem circulum, propterea{q́ue} per-
              <lb/>
            pendicularis K L, vltra diametrum A C, Verticalis circuli verſus auſtrũ cadit: </s>
            <s xml:id="echoid-s34787" xml:space="preserve">In tertia vero ponitur
              <lb/>
            Sol in Verticali circulo; </s>
            <s xml:id="echoid-s34788" xml:space="preserve">vnde perpendicularis K L, cadit in punctũ n, vbi diameter Vertie
              <unsure/>
            alis à diame-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-10" xlink:href="note-0556-10a" xml:space="preserve">30</note>
            tro paralleli ſecatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s34789" xml:space="preserve">Deinde in quarta conſtituitur Sol citra Verticalem circulum, ita tamen, vt eius
              <lb/>
            diſtantia à Meridiano minor ſit quadrante, ſiue ſex horis; </s>
            <s xml:id="echoid-s34790" xml:space="preserve">ex quo fit vt perpendicularis K L, cadat
              <lb/>
            citra diametrum Verticalis, ſed ſupra centrum paralleli m: </s>
            <s xml:id="echoid-s34791" xml:space="preserve">Rurſus in quinta Sol abeſt ſex horis à Me-
              <lb/>
            ridiano, ac idcirco perpendicularis K L, in m, centrum paralleli cadit: </s>
            <s xml:id="echoid-s34792" xml:space="preserve">In ſexta denique Sol à Meridia-
              <lb/>
            no maiorem diſtantiam habet, quam ſex horarum, ideoque perpendicularis infra m, centrum paralleli
              <lb/>
            cadit. </s>
            <s xml:id="echoid-s34793" xml:space="preserve">In omnibus tamen iſtis figuris idem ſemper modus eſt inueſtigandi dictas circunferentias, vt pa-
              <lb/>
            tet. </s>
            <s xml:id="echoid-s34794" xml:space="preserve">Pro parallelo autem australi vnicam figuram, nempe primam, deſcripſimus, quia Sol tunc ſupra
              <lb/>
            Horizontem ſemper vltra Verticalem exiſtit, minorem{q́ue} diſtantiam babet à Meridiano, quam ſex ho-
              <lb/>
            rarum, vt patet.</s>
            <s xml:id="echoid-s34795" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1756" type="section" level="1" n="474">
          <head xml:id="echoid-head503" style="it" xml:space="preserve">DEMONSTR ATIO EORVM, QV AE IN ANTECEDENTI
            <lb/>
          cap. dicta ſunt de inuentione prædictarum ſex circun-
            <lb/>
          ferentiarum. CAP. V.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s34796" xml:space="preserve">IN qualibet figura præcedentis cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s34797" xml:space="preserve">(in qua tamen axis mundi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s34798" xml:space="preserve">diameter Aequatoris non du-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-12" xlink:href="note-0556-12a" xml:space="preserve">Demonſtratio
                <lb/>
              iuuentionis ſex
                <lb/>
              dictarum circũ-
                <lb/>
              ferentiarum, So
                <lb/>
              le conſtituto in
                <lb/>
              qu@liber paral-
                <lb/>
              lelo.</note>
            cantur, ne multitudo linearum confuſionem pariat) intelligatur circa a b, diametrum paralleli
              <lb/>
            ſemicirculus paralleli a e b, ad propriam poſitionem conuerſus, ita vt rectus ſit ad Meridianum,
              <lb/>
            tranſeatq́ue per K, centrum Solis. </s>
            <s xml:id="echoid-s34799" xml:space="preserve">Et quoniam K L, per defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s34800" xml:space="preserve">4 lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34801" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s34802" xml:space="preserve">Eucl. </s>
            <s xml:id="echoid-s34803" xml:space="preserve">ad planum Meridia-
              <lb/>
            ni recta eſt in eo ſitu, extendatur recta Y E, vſque ad Z, ducaturq́ue per rectas Y Z, K L, planum
              <lb/>
            faciens in ſuperficie ſphæræ, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34804" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s34805" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34806" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s34807" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s34808" xml:space="preserve">ſemicirculum Y K H Z, qui rectus erit
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-13" xlink:href="note-0556-13a" xml:space="preserve">18. vndec.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-14" xlink:href="note-0556-14a" xml:space="preserve">50</note>
            ad planum Meridiani, atque adeo Hectemorion referet, cum hic etiã per centrum Solis ducatur,
              <lb/>
            rectusq́ue ſit ad Meridianum, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34809" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s34810" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s34811" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s34812" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s34813" xml:space="preserve">vtpote qui per polos Meridiani tran-
              <lb/>
            ſeat, vt ſupra dictum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s34814" xml:space="preserve">Reliqua in figura conſtruantur, vt in figura cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s34815" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s34816" xml:space="preserve">Quoniam igitur re-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-15" xlink:href="note-0556-15a" xml:space="preserve">Demonſtratio
                <lb/>
              circunferentiæ
                <lb/>
              hectemoriæ.</note>
            cta L f, æqualis eſt rectæ L K, ex conſtructione, vel ex demonſtratis in antecedenti cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s34817" xml:space="preserve">(Dixi-
              <lb/>
            mus enim ad interuallum L K, ſumendum eſſe ex L, vt centro, punctum f, in Meridiano, pro in-
              <lb/>
            uentione circunferentiæ hectemoriæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s34818" xml:space="preserve">Item ſi ex L, ducatur ad E L Y, perpendicularis L f, de-
              <lb/>
            monſtrauimus L f, rectæ L K, æqualem eſſe) erunt duo latera E f, f L, trianguli E f L, in plano
              <lb/>
            Meridiani duobus lateribus E
              <emph style="sc">K</emph>
            ,
              <emph style="sc">K</emph>
            L, trianguli E K L, in plano Hectemorij æqualia: </s>
            <s xml:id="echoid-s34819" xml:space="preserve">Habent au-
              <lb/>
            tem & </s>
            <s xml:id="echoid-s34820" xml:space="preserve">baſim E L, communem. </s>
            <s xml:id="echoid-s34821" xml:space="preserve">Igitur angulus E f L, angulo E K L, æqualis erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s34822" xml:space="preserve">Eſtautem
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-16" xlink:href="note-0556-16a" xml:space="preserve">8. primi.</note>
            angulo E f L, æqualis alternus angulus f E g; </s>
            <s xml:id="echoid-s34823" xml:space="preserve">propterea quòd, cum anguli f L E, g E L, recti ſint,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-17" xlink:href="note-0556-17a" xml:space="preserve">29. primi.</note>
            rectæ f L, g E, parallelæ ſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s34824" xml:space="preserve">Item angulo E K L, eadem ratione æqualis eſt angulus alternus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0556-18" xlink:href="note-0556-18a" xml:space="preserve">28. primi.</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>