1matum: quandò artes omnes per incrementa quædam productæ ſunt a quoque artificè ad illas
aliquid addente. Confuſa igitur nobis nota ſunt; ea verò ſe habent vt tota. Quare cùm ſenſui
notius ſit totum quàm partes; à notis autem nobis ex inſtinctu naturæ procedendum ſit; à toto
ad partes progredi cogimur. itaque diuidendo paratur notitia partium quę certa eſt atque diſtin
cta: vt enim primo intuitu ampliſsimas ædes aſpicimus; nec tamen quid commenſi; quid com
modi, aut artificiosè diſpoſiti contineant intelligere valemus; tùm verò probè hęc omnia percipi
mus, cùm quęque. particulatim ſpeculamur, atque luſtramus: ſicitem euenit in ſcientiis. cortex re
rum nobis apparet, penetralia latent; hęc animo peragrare oportet, ſi rem accuratè tenere voluë
ris. Vniuerſalis illa notitia τυπώδης & rudis eſt; non ſufficit; ad partes veniendum eſt quibus
perluſtratis vniuerſa rei notitia completur. Idem quoque confirmat auctoritas Ariſtotelis b qui
inuehitur in antiquos, quòd de natura quidem vniuersè diſſererent; partes eius intactas omitte
rent; quanquàm id difficultatis ſignum poſuit. eius verba hæc ſunt, quæ propter interprętes ani
maduertenda propono τὸ δ' ὁλον ε̂χειν, μέρος δὲ μὴ δὺναθαι, ideſt, totum verò obtinere: partem
autem non poſſe, indicium difficultatis, & hoc eſt illud totum, vnde ad ſingularia procedere iu
bet diuidendo Ariſtoteles; c diuidimus autem vel propriè genus in ſuas ſpecies per oppoſitas dif
ferentias; vel reſoluimus effectus & compoſita in ſuas cauſſas, ſeu complexas, ſiue incomplexas;
vel adhibita conditione diſtinguimus; vel diiudicamus; & verùm à falſo diſcernimus. Et planè
totum quodcunque illud ſit nobis eſt euidentius: etenim de partibus quanti perſpicuum eſt, &
genus ſpecie notius eſt, prius enim nouimus hoc eſſe animal, quàm tale animal; & tota ſpecies
per nomen indicatur, eſſentiæ verò partes definitione eluceſcunt, diuidit enim definitio totam
ſpeciem in καθέκαιτα, ideſt in ſingularia, non ſanè indiuidua, ſed partes eſſentię quæ ſimul om
nes in nomine ipſo continebantur. & vniuerſale etiam quod magna ex parte verum eſt, nobis no
tius eſt, non tamen accuratè notum, niſi ipſum in partes ſuas diſtinxeris, & quod verum eſt à falsò
ſeparaueris. Et hoc equidem ab Ariſtotele notatum fuiſſe cenſeo, vnde peteret initia phyſicæ quæ
nos cum totis in modo, vt dialectici dicunt, non ſine cauſſa numeramus. ſiquidem, ſi ſubiecta re
ſpicias, per vniuerſa pertinent; ſi tamen partes ipſius aduertas, non ſimpliciter, ſed cum modo
vera eſſe intelliges. vtputa, vniuersè verum eſt in omni generatione contrarium ex contrario fie
ri, non tamen ſimpliciter; quia non omni ex parte fit ex contrario; ſed aliqua pars exiſtit in eo
quod fit, quæ contraria non eſt. Sic quicquid fit, ex non ente fit; non tamen omnes eius partes ex
non ente fiunt, ſed aliquæ ex ente; nec omnibus modis ac ſimpliciter fit ex ente, aut ex non ente;
ſed partim ex ente, partim ex non ente, & ex ente hoc modo, illo verò ex non ente, ex quibus
exiſtunt propoſitiones quæ magna ex parte veræ exiſtunt; non quia tales ſint eo quòd vt pluri
mùm, vt fortè in dialecticis; ſed quia non omni ex parte, nec omnibus modis, & vt dici ſolet, ſim
pliciter. quas item nos in logicis non iniuria collocabimus; quippè quòd communiter veræ ſint
& vniuerſales, quòd partes vniuerſas minimè complectantur; ad proprias tamen partibus ipſis
diſtinctis atque ſecretis optimè reduci queant: nam tum verę omni ex parte exiſtunt. vt quòd,
quicquid fit, partim fiat ex contrario, partim ex non contrario. verum eſt vndequaque, quo etiam
probè perſpecto principiorum vis neceſſariò patebit; & cuncta illuſtrabit, tùm quę prius confusè
noſcebantur, tùm etiam quæ nobis obſcura ſunt ex iis quæ pendent ab ipſis. Atque hic erit pro
ceſſus ab vniuerſis ad ſingula, dimiſsis indiuiduis quæ nullo modo ſunt ſcientiæ partes. d & hac
via ſiue per circulum illum, quem regreſſum vocant, nota nobis ex notis natura cognoſcuntur,
ſiue notis principiis, recta demonſtratione, rerum per ſe & nobis ignotarum notitia comparatur.
Neque enim ſemper effectus perſpicui ſunt. Iam verò quòd ſingularia non ſola dicantur indiui
dua, patet: nam ſingularia ſpecies generis alicuius dicuntur: e nec non res materiatæ ad differentiam
rerum quæ ſunt ab omni materia ſegregatæ, vel per eſſentiam, vel per indifferentiam, cuiuſmodi
ſunt vniuerſalia logica, vel primæ philoſophiæ, triplex eſt enim abſtractio phyſica, ſcilicet ab in
diuiduis, mathematica à materia ſenſili; & metaphyſica ab omni genere materiæ, quam item lo
gica imitatur: his hoc modo abſtractis ſingularia opponuntur. & Auerroës ſingulare nuncupaſſe
videtur omne, quod diſtinguitur à compoſito. f teſtatur enim ipſe cogitatiuam non componere
intelligibilia ſingularia, cùm tamen profeſſus ſit cogitatiuæ munus eſſe diſcurrere de indiuiduis;
itaque nuncupata eſt mens particularis. ob eam cauſſam igitur, vt tollamus ex Auerroë repugnan
tiam, ſic verba eius doctoris interprętabimur, cogitatiuam non componere ſingularia intelligibi
lia, ideſt terminos ſimplices qui ſunt partes compoſitorum vniuerſalium. Ideoque. Zimara quod
in phyſicis aſſecutus non eſt, tandem loco alieno; & vbi minus oportuit, veram vocis interpręta
tionem commentus eſt. eoſdem ſimplices terminos ſingularia vocauit Ariſtoteles, cùm admonuit
definitionem diuidere in ſingularia. Ab his igitur quæ rudia ſunt & inchoata natura perpetuò
progreditur, & dum rerum productioni vacat, & dum dirigit nos ad ſcientiam. Nam primùm in
vtero certus ſanguis concreſcit; inde quædam carnis moles exiſtit; mox paullatim incipit deli
neari; ad extremum abſoluitur, vt nihil addi prætereà poſsit. Hic autem progreſſus cum
aliquid addente. Confuſa igitur nobis nota ſunt; ea verò ſe habent vt tota. Quare cùm ſenſui
notius ſit totum quàm partes; à notis autem nobis ex inſtinctu naturæ procedendum ſit; à toto
ad partes progredi cogimur. itaque diuidendo paratur notitia partium quę certa eſt atque diſtin
cta: vt enim primo intuitu ampliſsimas ædes aſpicimus; nec tamen quid commenſi; quid com
modi, aut artificiosè diſpoſiti contineant intelligere valemus; tùm verò probè hęc omnia percipi
mus, cùm quęque. particulatim ſpeculamur, atque luſtramus: ſicitem euenit in ſcientiis. cortex re
rum nobis apparet, penetralia latent; hęc animo peragrare oportet, ſi rem accuratè tenere voluë
ris. Vniuerſalis illa notitia τυπώδης & rudis eſt; non ſufficit; ad partes veniendum eſt quibus
perluſtratis vniuerſa rei notitia completur. Idem quoque confirmat auctoritas Ariſtotelis b qui
inuehitur in antiquos, quòd de natura quidem vniuersè diſſererent; partes eius intactas omitte
rent; quanquàm id difficultatis ſignum poſuit. eius verba hæc ſunt, quæ propter interprętes ani
maduertenda propono τὸ δ' ὁλον ε̂χειν, μέρος δὲ μὴ δὺναθαι, ideſt, totum verò obtinere: partem
autem non poſſe, indicium difficultatis, & hoc eſt illud totum, vnde ad ſingularia procedere iu
bet diuidendo Ariſtoteles; c diuidimus autem vel propriè genus in ſuas ſpecies per oppoſitas dif
ferentias; vel reſoluimus effectus & compoſita in ſuas cauſſas, ſeu complexas, ſiue incomplexas;
vel adhibita conditione diſtinguimus; vel diiudicamus; & verùm à falſo diſcernimus. Et planè
totum quodcunque illud ſit nobis eſt euidentius: etenim de partibus quanti perſpicuum eſt, &
genus ſpecie notius eſt, prius enim nouimus hoc eſſe animal, quàm tale animal; & tota ſpecies
per nomen indicatur, eſſentiæ verò partes definitione eluceſcunt, diuidit enim definitio totam
ſpeciem in καθέκαιτα, ideſt in ſingularia, non ſanè indiuidua, ſed partes eſſentię quæ ſimul om
nes in nomine ipſo continebantur. & vniuerſale etiam quod magna ex parte verum eſt, nobis no
tius eſt, non tamen accuratè notum, niſi ipſum in partes ſuas diſtinxeris, & quod verum eſt à falsò
ſeparaueris. Et hoc equidem ab Ariſtotele notatum fuiſſe cenſeo, vnde peteret initia phyſicæ quæ
nos cum totis in modo, vt dialectici dicunt, non ſine cauſſa numeramus. ſiquidem, ſi ſubiecta re
ſpicias, per vniuerſa pertinent; ſi tamen partes ipſius aduertas, non ſimpliciter, ſed cum modo
vera eſſe intelliges. vtputa, vniuersè verum eſt in omni generatione contrarium ex contrario fie
ri, non tamen ſimpliciter; quia non omni ex parte fit ex contrario; ſed aliqua pars exiſtit in eo
quod fit, quæ contraria non eſt. Sic quicquid fit, ex non ente fit; non tamen omnes eius partes ex
non ente fiunt, ſed aliquæ ex ente; nec omnibus modis ac ſimpliciter fit ex ente, aut ex non ente;
ſed partim ex ente, partim ex non ente, & ex ente hoc modo, illo verò ex non ente, ex quibus
exiſtunt propoſitiones quæ magna ex parte veræ exiſtunt; non quia tales ſint eo quòd vt pluri
mùm, vt fortè in dialecticis; ſed quia non omni ex parte, nec omnibus modis, & vt dici ſolet, ſim
pliciter. quas item nos in logicis non iniuria collocabimus; quippè quòd communiter veræ ſint
& vniuerſales, quòd partes vniuerſas minimè complectantur; ad proprias tamen partibus ipſis
diſtinctis atque ſecretis optimè reduci queant: nam tum verę omni ex parte exiſtunt. vt quòd,
quicquid fit, partim fiat ex contrario, partim ex non contrario. verum eſt vndequaque, quo etiam
probè perſpecto principiorum vis neceſſariò patebit; & cuncta illuſtrabit, tùm quę prius confusè
noſcebantur, tùm etiam quæ nobis obſcura ſunt ex iis quæ pendent ab ipſis. Atque hic erit pro
ceſſus ab vniuerſis ad ſingula, dimiſsis indiuiduis quæ nullo modo ſunt ſcientiæ partes. d & hac
via ſiue per circulum illum, quem regreſſum vocant, nota nobis ex notis natura cognoſcuntur,
ſiue notis principiis, recta demonſtratione, rerum per ſe & nobis ignotarum notitia comparatur.
Neque enim ſemper effectus perſpicui ſunt. Iam verò quòd ſingularia non ſola dicantur indiui
dua, patet: nam ſingularia ſpecies generis alicuius dicuntur: e nec non res materiatæ ad differentiam
rerum quæ ſunt ab omni materia ſegregatæ, vel per eſſentiam, vel per indifferentiam, cuiuſmodi
ſunt vniuerſalia logica, vel primæ philoſophiæ, triplex eſt enim abſtractio phyſica, ſcilicet ab in
diuiduis, mathematica à materia ſenſili; & metaphyſica ab omni genere materiæ, quam item lo
gica imitatur: his hoc modo abſtractis ſingularia opponuntur. & Auerroës ſingulare nuncupaſſe
videtur omne, quod diſtinguitur à compoſito. f teſtatur enim ipſe cogitatiuam non componere
intelligibilia ſingularia, cùm tamen profeſſus ſit cogitatiuæ munus eſſe diſcurrere de indiuiduis;
itaque nuncupata eſt mens particularis. ob eam cauſſam igitur, vt tollamus ex Auerroë repugnan
tiam, ſic verba eius doctoris interprętabimur, cogitatiuam non componere ſingularia intelligibi
lia, ideſt terminos ſimplices qui ſunt partes compoſitorum vniuerſalium. Ideoque. Zimara quod
in phyſicis aſſecutus non eſt, tandem loco alieno; & vbi minus oportuit, veram vocis interpręta
tionem commentus eſt. eoſdem ſimplices terminos ſingularia vocauit Ariſtoteles, cùm admonuit
definitionem diuidere in ſingularia. Ab his igitur quæ rudia ſunt & inchoata natura perpetuò
progreditur, & dum rerum productioni vacat, & dum dirigit nos ad ſcientiam. Nam primùm in
vtero certus ſanguis concreſcit; inde quædam carnis moles exiſtit; mox paullatim incipit deli
neari; ad extremum abſoluitur, vt nihil addi prætereà poſsit. Hic autem progreſſus cum