Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
< >
page |< < (50) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2623" xml:space="preserve">
              <pb o="50" file="0056" n="56" rhead="ALHAZEN"/>
            henſione ſituum ſuperficierum earum inter ſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s2624" xml:space="preserve"> Et ſormæ ſuperficierum uiſibilium, quarum par-
              <lb/>
            tes ſunt diuerſi ſitus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2625" xml:space="preserve"> comprehenduntur à uiſu ex comprehenſione conuexitatis & concauitatis, &
              <lb/>
            planitiei partium ſuperficierum in uiſibilibus, & prominentiæ, & profunditatis partium ſuperfi-
              <lb/>
            ciei.</s>
            <s xml:id="echoid-s2626" xml:space="preserve"> Secundum ergo hunc modum erit comprehenſio ſuperficierum formarum uiſibilium, & fi-
              <lb/>
            gurarum earum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2627" xml:space="preserve"> Et cum ſentiens uoluerit certificare formam ſuperficiei rei uiſæ, aut formam ali-
              <lb/>
            cuius partis rei uiſæ, mouebit uiſum in oppoſitionem eius, & faciet tranſire axem radialem ſuper
              <lb/>
            omnes partes eius, donec ſentiat remotiones partium eius, & ſitus cuiuslibet illarum a pud uiſum,
              <lb/>
            & ſitum earum inter ſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s2628" xml:space="preserve"> Et cum ſentiens comprehenderit remotionem partium ſuperficierum, &
              <lb/>
            ſitus earum, & comprehenderit prominentiam & profunditatem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2629" xml:space="preserve"> comprehendet formam illius
              <lb/>
            ſuperficiei rei uiſæ, & certificabit figuram eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2630" xml:space="preserve"> Et multoties errat uiſus in eo, quod comprehen-
              <lb/>
            dit ex formis ſuperficierum uiſibilium, & formis figurarum uiſibilium, & non percipit errorem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2631" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniam conuexitas parua & concauitas parua, & prominentia, & profunditas parua non com-
              <lb/>
            prehenduntur ſecundum acceſſum ad uiſum, quamuis earum remotio ſit mediocris, niſi ſit propin-
              <lb/>
            qua ualde uiſui.</s>
            <s xml:id="echoid-s2632" xml:space="preserve"> Viſibilia ergo, quorum formæ comprehenduntur à uiſu, ſunt illa, quorum quan-
              <lb/>
            titates partium ſuperficierum comprehenduntur à uiſu, & quorum exceſſus & æqualitates remo-
              <lb/>
            tionum partium comprehenduntur à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2633" xml:space="preserve"> Et uiſibilia, quorum formæ certificantur à uiſu, ſunt il-
              <lb/>
            la, quorum quantitates remotionum partium, & quorum quantitates exceſſus remotionis par-
              <lb/>
            tium certificantur à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2634" xml:space="preserve"> Et ſimiliter figuræ circumferentiarum ſuperficierum uiſibilium, & figu-
              <lb/>
            ræ circumferentiarum partium ſuperficierum uiſibilium non certificantur à uiſu, niſi ſint in re-
              <lb/>
            motionibus mediocribus, & certificauerit uiſus ordinationem terminorum earum, & ſitum par-
              <lb/>
            tium terminorum earum inter ſe, & certificauerit angulos earum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2635" xml:space="preserve"> Et in quibus ſitus terminorum
              <lb/>
            non certificãtur à uiſu, neque anguli, ſi habuerint angulos:</s>
            <s xml:id="echoid-s2636" xml:space="preserve"> in ijs non certificabit uiſus figuras.</s>
            <s xml:id="echoid-s2637" xml:space="preserve"> O-
              <lb/>
            mnes ergo figuræ uiſibilium comprehenduntur à uiſu, ſecundum modos, quos declarauimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2638" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div90" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head114" xml:space="preserve" style="it">36. Magnitudo nec ex angulo pyramidis opticæ tantum: nec ex anguli & diſtantiæ compa-
            <lb/>
          ratione percipitur. 27 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2639" xml:space="preserve">MAgnitudo uerò & quantitas rei uiſæ comprehenduntur à uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s2640" xml:space="preserve"> ſed qualitas comprehenſio-
              <lb/>
            nis eius eſt ex intentionibus dubitabilibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2641" xml:space="preserve"> Et plures opinantur, quòd quantitas magni-
              <lb/>
            tudinis rei uiſæ non comprehenditur à uiſu, niſi ex quantitate anguli, qui fit apud centrum
              <lb/>
            uiſus, quem continet ſuperficies pyramidis radialis, cuius baſis continet rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s2642" xml:space="preserve"> & quòd uiſus
              <lb/>
            comparat quantitates rerum uiſarum ad quantitates angulorum, qui fiunt à radijs, qui continent
              <lb/>
            res uiſas apud centrum uiſus, & non ſuſtentatur in comprehenſione magnitudinis, niſi ſuper an-
              <lb/>
            gulos tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s2643" xml:space="preserve"> Et quidam illorum opinantur, quòd comprehenſio magnitudinis non completur
              <lb/>
            in comparatione ad angulos tantùm, ſed per conſiderationem remotionis rei uiſæ, & ſitus eius
              <lb/>
            cum comparatione ad angulos.</s>
            <s xml:id="echoid-s2644" xml:space="preserve"> Et ueritas eſt, quòd non eſt poſsibile, ut ſit comprehenſio quanti-
              <lb/>
            tatum rerum uiſarum à uiſu ex comparatione ad angulos, quos res uiſæ reſpiciunt apud centrum
              <lb/>
            uiſus tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s2645" xml:space="preserve"> Quoniam eadem res uiſa non diuerſatur in quantitate apud uiſum, quamuis remo-
              <lb/>
            tiones eius diuerſentur diuerſitate non magna.</s>
            <s xml:id="echoid-s2646" xml:space="preserve"> Quoniam quãdo res fuerit prope uiſum, & ipſe cõ-
              <lb/>
            prehenderit quantitatem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2647" xml:space="preserve"> & poſtea fuerit elongata à uiſu non multum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2648" xml:space="preserve"> non diminuetur eius
              <lb/>
            quantitas apud uiſum, quando eius remotio fuerit mediocris.</s>
            <s xml:id="echoid-s2649" xml:space="preserve"> Et nunquam diuerſatur quantitas
              <lb/>
            alicuius rei uiſæ aſſuetæ apud uiſum, quando remotiones eius diuerſantur, & fuerint ex remotioni
              <lb/>
            bus mediocribus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2650" xml:space="preserve"> Et ſimiliter corpora æqualia diuerſarum remotionum, quando remotio illo-
              <lb/>
            rum fuerit mediocris, cõ-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0056-01" xlink:href="fig-0056-01a" number="10">
                <variables xml:id="echoid-variables3" xml:space="preserve">e b a d c</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0056-02" xlink:href="fig-0056-02a" number="11">
                <variables xml:id="echoid-variables4" xml:space="preserve">b e g a h d k f z</variables>
              </figure>
            prehenduntur à uiſu æ-
              <lb/>
            qualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s2651" xml:space="preserve"> Sed anguli, quos
              <lb/>
            reſpicit una & eadem res
              <lb/>
            uiſa in remotionibus di-
              <lb/>
            uerſis mediocribus, diuer
              <lb/>
            ſantur diuerſitate alicu-
              <lb/>
            ius quantitatis, [ut patet
              <lb/>
            per 21 p 1] Quoniam
              <lb/>
            quando res uiſa fuerit re-
              <lb/>
            mota à uiſu per unum cu-
              <lb/>
            bitum, deinde ſi elonge-
              <lb/>
            tur à uiſu, donec fuerit e-
              <lb/>
            ius remotio per duos cu-
              <lb/>
            bitos:</s>
            <s xml:id="echoid-s2652" xml:space="preserve"> erit inter duos an-
              <lb/>
            gulos, qui fiunt apud ui-
              <lb/>
            ſum ab illa re uiſa, ma-
              <lb/>
            gnus exceſſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2653" xml:space="preserve"> & tamen
              <lb/>
            non comprehendit uiſus
              <lb/>
            rem uiſam in remotione
              <lb/>
            duorum cubitorum, mi-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>