564136Diſſertatio Quarta.
riæ, ſive utriuſque conformationem, referentes:
Mentis notio-
nes magis expreſsæ, ex phantaſmatum perſpicuitate ac celeri
explicatione pendent, ſicut & voluntatis propenſiones majores
ſæpè vehementem appetitûs commotionem ſequuntur. Si igi-
tur in homine interiorum phantaſiæ, ac memoriæ organorum
temperationi, at que ſpirituum tenuitati, facultatem diſcendi,
expeditam in ratiocinando celeritatem, ingenii acumen, expli-
candi perſpicuitatem adſcribimus, attribuimuſque; quid incre-
dibile aut abſurdum loquatur, qui, demptâ mente hominis
propriâ, ſimilem ferè organorum atque phantaſmatum comple-
xionem aliquibus animalibus concedat? Nonne valde diſparem
equorum docilitatem experiuntur eorum domitores? nec tamen
animarum inæqualitati, ſed diverſæ organorum atque ſpiri-
tuum Animalium temperationi tribuendam eſſe cenſebunt ii
ipſi, qui animam ſuperaddunt. Quandoquidem ſi animum,
attentè advertamus, utique deprehendimus catellos aut equos
ad certos motus inſtitui atque erudiri vi phantaſmatum com-
plexorum alicujus ſoni, aut flexionis habenarum, unà cum,
aliquo jucundo conjuncto cum tali illorum motu, quem nos
volumus, aut cum aliquo moleſto conjuncto cum motu, quem
nolumus: ex memoriâ autem jucundi aut moleſti, quod ex-
perti ſunt, excitatur appetitus, quem deinde conſequitur motus
quaſi ex arte. In aliquibus cum naturæ inſtinctu jungitur ex-
perientia, atque adeò memoria, alicujus delectabilis, & hinc
oritur appetitus ejuſdem, atque apparet calliditas: Sic vulpes
jam tum ab ipſo vitæ exordio, cæco impetu, appetens pullos,
quos videt, recordata illos avolâſſe & fugiſſe inſequentem, con-
tra verò ad quieſcentem ſecuros appropinquâſſe, proſternit ſe,
& jacet; accedentes autem devorat: ſatis hoc eſt, ut ſuo expe-
rimento ſemel edocta eaſdem technas iterum ſtruat, ſi com-
plexa quietis & paſtûs phantaſmata in memoriâ commovean-
tur. Simile quid dicendum de iis animalibus, quæ naturæ ductu
imitantur aut voces, aut motus: cum enim experta fuerint
aliquid delectabile ſe percepiſſe cum imitatione conjunctum,
excitantur ad ſimiles voces edendas, aut motiones.
nes magis expreſsæ, ex phantaſmatum perſpicuitate ac celeri
explicatione pendent, ſicut & voluntatis propenſiones majores
ſæpè vehementem appetitûs commotionem ſequuntur. Si igi-
tur in homine interiorum phantaſiæ, ac memoriæ organorum
temperationi, at que ſpirituum tenuitati, facultatem diſcendi,
expeditam in ratiocinando celeritatem, ingenii acumen, expli-
candi perſpicuitatem adſcribimus, attribuimuſque; quid incre-
dibile aut abſurdum loquatur, qui, demptâ mente hominis
propriâ, ſimilem ferè organorum atque phantaſmatum comple-
xionem aliquibus animalibus concedat? Nonne valde diſparem
equorum docilitatem experiuntur eorum domitores? nec tamen
animarum inæqualitati, ſed diverſæ organorum atque ſpiri-
tuum Animalium temperationi tribuendam eſſe cenſebunt ii
ipſi, qui animam ſuperaddunt. Quandoquidem ſi animum,
attentè advertamus, utique deprehendimus catellos aut equos
ad certos motus inſtitui atque erudiri vi phantaſmatum com-
plexorum alicujus ſoni, aut flexionis habenarum, unà cum,
aliquo jucundo conjuncto cum tali illorum motu, quem nos
volumus, aut cum aliquo moleſto conjuncto cum motu, quem
nolumus: ex memoriâ autem jucundi aut moleſti, quod ex-
perti ſunt, excitatur appetitus, quem deinde conſequitur motus
quaſi ex arte. In aliquibus cum naturæ inſtinctu jungitur ex-
perientia, atque adeò memoria, alicujus delectabilis, & hinc
oritur appetitus ejuſdem, atque apparet calliditas: Sic vulpes
jam tum ab ipſo vitæ exordio, cæco impetu, appetens pullos,
quos videt, recordata illos avolâſſe & fugiſſe inſequentem, con-
tra verò ad quieſcentem ſecuros appropinquâſſe, proſternit ſe,
& jacet; accedentes autem devorat: ſatis hoc eſt, ut ſuo expe-
rimento ſemel edocta eaſdem technas iterum ſtruat, ſi com-
plexa quietis & paſtûs phantaſmata in memoriâ commovean-
tur. Simile quid dicendum de iis animalibus, quæ naturæ ductu
imitantur aut voces, aut motus: cum enim experta fuerint
aliquid delectabile ſe percepiſſe cum imitatione conjunctum,
excitantur ad ſimiles voces edendas, aut motiones.
Grad.
Equidem ſemel imbutus ſententiâ opinantium præ-
ter ſpiritus, de quibus hactenus diſſervimus, ſuam cuique ſen-
tienti animam tribuendam eſſe, ferè analogam humanæ ani-
mæ, & corpori perfecto ſuperadditam, in eâ diu manſi, exiſti-
mans Animæ notionem reſpondere ſimplici cujdam naturæ,
non autem complexioni eorum omnium, ex quibus
ter ſpiritus, de quibus hactenus diſſervimus, ſuam cuique ſen-
tienti animam tribuendam eſſe, ferè analogam humanæ ani-
mæ, & corpori perfecto ſuperadditam, in eâ diu manſi, exiſti-
mans Animæ notionem reſpondere ſimplici cujdam naturæ,
non autem complexioni eorum omnium, ex quibus
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib