Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="37"/>
                <arrow.to.target n="marg368"/>
                <lb/>
              tiſsimè & elegantiſsimè fuerit expoſitus à M. Tullio
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              in omni genere notitiæ, nihil nocebit
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg369"/>
                <lb/>
              (opinor) ſi in hunc locum aptiſsimè illius verba conferantur. </s>
              <s>Ipſe igitur primum de iis agens in
                <lb/>
              quibus appetitus exercetur, ea ſcribit quæ certè ex media philoſophia deprompta fuiſſe fatebe­
                <lb/>
              ris, & cum placitis Ariſtotelis maximè congruentia. </s>
              <s>De prima ergo hominis conſtitutione di­
                <lb/>
              ſputans ſic ait. </s>
              <s>“Hanc initio conſtitutionem confuſam habet & incertam, vt tantummodo ſe
                <lb/>
              tueatur, qualecunque ſit.” Iam enim accepimus, omne animal ſeipſum diligere, & ſimulac or­
                <lb/>
              tum eſt, id agere, vt ſe conſeruet, quòd hic primus ad omnem vitam tuendam appetitus à natu­
                <lb/>
              ra datur, ſe vt conſeruet, atque ita ſit affectum, vt optimè ſecundum naturam eſſe poſsit. </s>
              <s>ſe in­
                <lb/>
              quàm tantummodo tueatur, qualecunque ſit. </s>
              <s>“ſed nec quid fit, nec quid poſsit, nec quid ipſius
                <lb/>
              natura ſit, intelligit. </s>
              <s>Cùm autem proceſsit paullulum, & quatenus, quicquid ſe attingat, ad
                <expan abbr="ſeq́">ſeque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>pertineat, perſpicere cœpit. </s>
              <s>tùm ſenſim incipit progredi, ſe
                <expan abbr="ſeq́">ſeque</expan>
              . </s>
              <s>agnoſcere & intelligere, quam
                <lb/>
              ob cauſam habeat eum quem diximus, animi appetitum:
                <expan abbr="cœptatq́">cœptatque</expan>
              . </s>
              <s>& ea quæ naturæ apta ſen­
                <lb/>
              tit, appetere & propulſare contraria.” Sed illud prorſus diuinum quod ex Accio profitetur,
                <lb/>
              vnde contemplationis origo deducta eſt, qua ſeſe vſque ad Deum Optimum Maximum, ſolus
                <lb/>
              homo euexit ab ignorantiæ gradu per admirationem eorum quæ ſenſibus & confusè ſubiiceren­
                <lb/>
              tur, ad exquiſitam & diſtinctam notitiam rerum procedens, & ſummas eorum cauſſas attin­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg370"/>
                <lb/>
              gens. </s>
              <s>Ecce paſtores Heſperidum, Columbi nauem, panſis velis ad littus appellere conſpiciunt:
                <lb/>
              rem nouam procul admirantur; quid eſſe poſsit ignorant; inſulam moueri ſuſpicantur. </s>
              <s>aut con­
                <lb/>
              citari nimbum, propè Deos illam vehi cenſent. </s>
              <s>itaque ſecum fremunt, Quare, vt apud Accium
                <lb/>
              paſtor ille qui nauem nunquàm ante viderat, “vt procul diuinum & nouum vehiculum Argo­
                <lb/>
              nautarum è monte conſpexit, primò admirans & perterritus loquitur: ſic & ipſi murmurant
                <lb/>
              hoc modo.”</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg339"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg340"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg341"/>
              a 7. De hiſ.
                <lb/>
              </s>
              <s>anim. c. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg342"/>
              b 4. de Ge.
                <lb/>
              an. c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg343"/>
              c 2. De die.
                <lb/>
              </s>
              <s>crit. </s>
              <s>c. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg344"/>
              d 3. de cau.
                <lb/>
              </s>
              <s>p
                <gap/>
              c. 3.
                <lb/>
                <lb/>
              Pi. </s>
              <s>tibao 7.
                <lb/>
              de rep.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg345"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg346"/>
              e 5. de fin.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg347"/>
              f 1. ad Eu.
                <lb/>
              </s>
              <s>c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg348"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg349"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg350"/>
              a 1. ad Eu.
                <lb/>
              </s>
              <s>c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg351"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg352"/>
              b 1. ad Eu.
                <lb/>
              </s>
              <s>c. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg353"/>
              c 2. ad Eu.
                <lb/>
              </s>
              <s>c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg354"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg355"/>
              d 7. ad Eu.
                <lb/>
              </s>
              <s>c. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg356"/>
              e 1. de Au.
                <lb/>
              </s>
              <s>T. 19.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg357"/>
              f 1. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg358"/>
              a 2. Elen.
                <lb/>
              1. Rhet.
                <lb/>
                <lb/>
              2. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg359"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg360"/>
              b 2. Met.
                <lb/>
              c. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg361"/>
              c 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg362"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg363"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg364"/>
              d Auer. 1.
                <lb/>
              Phyſ. T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg365"/>
              e 1. de par.
                <lb/>
              </s>
              <s>anim. c. 3.
                <lb/>
                <lb/>
              12. Met.
                <lb/>
              T. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg366"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg367"/>
              f 3. de An.
                <lb/>
              c. 33.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg368"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg369"/>
              a 5. De fin.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg370"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>-Tanta moles labitur</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>“Fremebunda ex alto ingenti ſonitu & ſpiritu:</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Præ ſe vndas voluit: vertices vi ſuſcitat:</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Ruit prolapſa: pelagus reſpergit: reflat:</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Ita dum interruptum credas nimbum voluier,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Dum quod ſublime ventis expulſum rapi</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Saxum aut procellis, vel globoſos turbines</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Exiſtere ictos vndis concurſantibus,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Niſi quas terreſtres pontus ſtrages conciet:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg371"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg371"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Aut fortè Triton fuſcina euertens ſpecus,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Subter radices penitus vndanti in freto</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Molem ex profundo ſaxeam ad cœlum vomit.”</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Dubitat primo, quæ ſit ea natura, quam cernit ignotam:
                <expan abbr="idemq́ue">idemque</expan>
              iuuenibus viſis,
                <expan abbr="auditoq́ue">auditoque</expan>
                <lb/>
              nautico cantu,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Sicuti inciti atque alacres roſtris perfremunt</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Delphini -Item alia multa.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>“-Syluani melo</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Conſimilem ad aures cantum & auditum refert.” Ergo vt hîc primo aſpectu inanimum
                <lb/>
              quiddam
                <expan abbr="ſenſuq́ue">ſenſuque</expan>
              vacuum ſe putat cernere,; pòſt autem ſignis certioribus quale ſit id de quo
                <lb/>
              dubitauerat incipit ſuſpicari: ſic philoſophi & vniuersè omnes qui ex ignorantia traducuntur
                <lb/>
              ad ſcientiam, primo aſpectu mundi conturbati, cùm poſteà vidiſſent motus eius finitos & æqua­
                <lb/>
              biles,
                <expan abbr="omniaq́ue">omniaque</expan>
              ratis ordinibus moderata,
                <expan abbr="immutabiliq́">immutabilique</expan>
              . </s>
              <s>conſtantia, intellexere ineſſe aliquem,
                <lb/>
              non ſolum habitatorem in hac cœleſti ac diuina domo, ſed etiam rectorem & gubernatorem,
                <arrow.to.target n="marg372"/>
                <lb/>
              & tanquàm architectum tanti operis & tanti muneris. </s>
              <s>Hæc M. Tullius præceptorem Platonem
                <lb/>
              imitatus qui oculos ex tam admirabilium rerum conſpectu nobis ad Dei cognitionem duces
                <lb/>
              optimos extitiſſe prædicauit. </s>
              <s>Ita ergo peruenitur ad ea quæ ſunt nota natura, ſiue ſimpliciter,
                <lb/>
              & per ſe nota, fortè etiam ſecundum naturam quæ dici ſolent maximè vniuerſalia; quòd per
                <lb/>
              plura pertinere ſolent. </s>
              <s>Quanquam vereor, ne quod diſcrimen inter hæc exiſtat: neque ſolum
                <lb/>
              in eo quòd ita propter varias cauſſas appellentur; “verum etiam quòd reipſa diſtinguantur.”
                <lb/>
              Etenim natura nota & per ſe, illa dicere conſueuimus, quæ ex aliis tanquam ex fidem facienti­
                <lb/>
              bus ſolum; non vt explicantibus quid, aut cur ſint, colligantur. </s>
              <s>immò cùm primum ex notis
                <lb/>
              nobis indicata ſunt, in ſeipſis ſuæ lucis & veritatis cauſſas habent, atque illas quidem ita effica­
                <lb/>
              ces, vt lucem
                <expan abbr="veritatemq́ue">veritatemque</expan>
              afferant iis quæ naſcuntur ex ipſis; quapropter ex ipſis illa noteſce­
                <lb/>
              re opus eſt: & planè non hæc ex notis nobis, vt nota nobis ex ipſis apta ſunt. </s>
              <s>Cùm enim cognitio
                <lb/>
              noſtra à ſenſu neceſſariò ducat
                <expan abbr="originẽ">originem</expan>
              , per ſenſilia quæ poſteriora ſunt,
                <expan abbr="tranſeundũ">tranſeundum</expan>
              eſt. </s>
              <s>at ſi
                <expan abbr="mẽs">mens</expan>
                <lb/>
              aut ſpecies obiecta libera foret à materia, progreſſus hic vtique neceſſarius non eſſet. </s>
              <s>Signo illud </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>