Biancani, Giuseppe, Aristotelis loca mathematica, 1615

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 355 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001059">
                <pb pagenum="58" xlink:href="009/01/058.jpg"/>
              diſciplinis, idem tamen apud græcos
                <foreign lang="grc">μαθηματα</foreign>
              ſunt, ac apud latinos diſci­
                <lb/>
              plinæ; verbum autem
                <foreign lang="grc">μαθηματα</foreign>
              vſurpat hoc loco Ariſtoteles. </s>
              <s id="s.001060">Porrò non
                <lb/>
              eſt in mathematicis, ſicut in alijs paralogiſmus, quia in omni demonſtra­
                <lb/>
              tione maius extremum dicitur de omni medio, & rurſus medium dicitur de
                <lb/>
              omni minori extremo, ac ſi diceret mathematicæ demonſtrationes ſunt in
                <lb/>
              primo modo, qui barbarè à latinis recentioribus Barbara appellatur. </s>
              <s id="s.001061">Hæc
                <lb/>
              eſt autem pulcherrima mathematicarum commendatio, quippe præclarum
                <lb/>
              eſt à laudato laudari. </s>
              <s id="s.001062">In mathematicis, inquit, non accidit ſimiliter para­
                <lb/>
              logiſmus, ideſt, tam frequenter, quemadmodum in ſyllogiſmis dialecticis,
                <lb/>
              quia modus argumentandi mathematicarum eſt perfectiſſimus, quippe in
                <lb/>
              primo modo primæ figuræ.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001063">
                <arrow.to.target n="marg46"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001064">
                <margin.target id="marg46"/>
              46</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001065">Eodem tex.
                <emph type="italics"/>
              (Contingit autem quoſdam non ſyllogiſticè dicere, & quod ex vtriſ­
                <lb/>
              que conſequentia accipiunt, quemadmodum & Cæneus facit, quod ignis in multi­
                <lb/>
              plici proportione: etenim ignis celeriter gignitur, vt ait: & hæc est proportio. </s>
              <s id="s.001066">ſic
                <lb/>
              autem non eſt ſyllogiſmus, niſi celerrimam proportio ſequatur multiplex: & ignem
                <lb/>
              celerrima in motu proportio)
                <emph.end type="italics"/>
              verba illa (in multiplici proportione) græcè ſic
                <lb/>
              ſe habent,
                <foreign lang="grc">εν τῃ πολλαπλασιονι αναλογιᾳ,</foreign>
              quod melius redditur latinè in mul­
                <lb/>
              tiplici proportione, quemadmodum fecimus, quam in multiplicata, quem­
                <lb/>
              admodum in vulgata editione. </s>
              <s id="s.001067">porrò quid inter multiplicem, & multipli­
                <lb/>
              catam rationem interſit, optimè declarat noſter Clauius ad 4. definit. </s>
              <s id="s.001068">lib. 5.
                <lb/>
              Elem. ex quo etiam loco pauca decerpam, quæ huic loco declarando con­
                <lb/>
              ducunt. </s>
              <s id="s.001069">Proportio igitur multiplex eſt habitudo inter duas quantitates in­
                <lb/>
              æquales, quarum maior continet minorem, bis, vel ter, vel quater, &c. </s>
              <s id="s.001070">vn­
                <lb/>
              de proportio multiplex habet ſub ſe genera infinita, quando enim maior
                <lb/>
              continet minorem bis, dicitur Dupla: quando ter, Tripla: quando quater,
                <lb/>
              Quadrupla: & ſic in infinitum: v. g. 2. ad 1. eſt proportio dupla; 3. ad 1. tri­
                <lb/>
              pla; 4. ad 1. quadrupla, &c. </s>
              <s id="s.001071">omnes tamen continentur ſub genere multipli­
                <lb/>
              cis rationis. </s>
              <s id="s.001072">porrò ſi quępiam proportio ex genere multiplici progrediatur
                <lb/>
              per plures terminos, v. g. proportio quadrupla progrediatur hoc modo,
                <lb/>
              1. 4. 16. 64. 256. &c. </s>
              <s id="s.001073">fit, vt ſubſequentes termini mirum in modum augean­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.001074">hic vides primum ipſam quadruplam rationem in diſpoſitis terminis
                <lb/>
              progredi, quia quilibet ſequens terminus ad præcedentem eſt quadruplus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001075">cernis etiam in paucis terminis, quinque ſcilicet magnum factum eſſe incre­
                <lb/>
              mentum, cum
                <expan abbr="vſq;">vſque</expan>
              ad 256. excreuerint. </s>
              <s id="s.001076">Cæneus igitur dicens ignem augeri
                <lb/>
              ſecundum multiplicem rationem, vnam ex prædictis intelligebat aliquam,
                <lb/>
              quia quælibet illarum magnopere creſcit, ſi propagetur, vt ad 10. quinti
                <lb/>
              definit. </s>
              <s id="s.001077">traditur: & vt paulo ante exemplo licuit perſpicere. </s>
              <s id="s.001078">argumentaba­
                <lb/>
              tur igitur Cæneus in hunc modum; quod in multiplici ratione augetur, ce­
                <lb/>
              lerrimè augetur: ignis celerrimè augetur, ergo ignis in multiplici ratione
                <lb/>
              augetur, quæ argumentatio vitioſa eſt, ex duabus quippe affirmatiuis in ſe­
                <lb/>
              cunda figura procedens, vt colligitur ex verbis illis tex.
                <emph type="italics"/>
              (Ex viriſque conſe­
                <lb/>
              quentia accipiunt
                <emph.end type="italics"/>
              ) ex his mathematica huius locis patere ſatis poſſunt.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001079">
                <arrow.to.target n="marg47"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001080">
                <margin.target id="marg47"/>
              47</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001081">Ibidem (
                <emph type="italics"/>
              Conuertuntur autem magis, quæſunt in mathematicis, quoniam nul­
                <lb/>
              lum accidens accipiunt (in quo quidem ijs præſtăt, quæ diſputationibus traduntur)
                <lb/>
              ſed definitiones
                <emph.end type="italics"/>
              ) Hæc eſt altera mathematicarum laus, vnde earum quoque
                <lb/>
              præſtantia elucet, quia ſcilicet mathematicæ pro medijs vtuntur </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>