Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
Table of contents
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 536
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 536
[out of range]
>
page
|<
<
(574)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1878
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
481
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s37741
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
574
"
file
="
0590
"
n
="
590
"
rhead
="
GNOMONICES
"/>
centrũ ducta ſecare poſſit hanc perpendicularem, vt in exemplis fac@um eſſe cernis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37742
"
xml:space
="
preserve
">Illæ porrò ſolę horę
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0590-01
"
xlink:href
="
note-0590-01a
"
xml:space
="
preserve
">Quomodo co-
<
lb
/>
gnoſcatur ex cir
<
lb
/>
cunferentiis ho
<
lb
/>
rizõtalibus, quæ
<
lb
/>
horæ in propo-
<
lb
/>
ſito horologio
<
lb
/>
deſcribi poſſint.</
note
>
in horologio australi deſcribi poſſunt, quarum circunferentiæ horizontales talem ſitum in Horizonte ha-
<
lb
/>
bent, vt rectæ ab earũ extremis vltra centrũ E, productę horizontalẽ lineã H K, ſecent, alię vero non.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37743
"
xml:space
="
preserve
">Idem{q́ue} dicendum eſt de boreali horologio. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37744
"
xml:space
="
preserve
">Hinc factũ eſt, vt horæ 24. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37745
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37746
"
xml:space
="
preserve
">22. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37747
"
xml:space
="
preserve
">♋, ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37748
"
xml:space
="
preserve
">in horeali horolo
<
lb
/>
gio deſcriptę ſint, non autem in auſtrali: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37749
"
xml:space
="
preserve
">Itẽ horę 24. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37750
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37751
"
xml:space
="
preserve
">22. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37752
"
xml:space
="
preserve
">♑, ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37753
"
xml:space
="
preserve
">in auſtrali, nõ autẽ in boreali, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37754
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37755
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Vt autem exemplum habeas alicuius lineæ horariæ, quæ punctum habeat & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37756
"
xml:space
="
preserve
">in tropico ♋, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37757
"
xml:space
="
preserve
">in tropico
<
lb
/>
♑, inuenimus punctum g, pro hora 16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37758
"
xml:space
="
preserve
">ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37759
"
xml:space
="
preserve
">in tropico ♋, ex circunferentia horizontali eiuſdem ho-
<
lb
/>
re 16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37760
"
xml:space
="
preserve
">Bh, quę auſtralis eſt, orientalis{q́ue}, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37761
"
xml:space
="
preserve
">ex deſcenſiuę circunferentiæ complemento h l. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37762
"
xml:space
="
preserve
">quamuis enim
<
lb
/>
recta l E, producta in exemplo non ſecet perpendicularem, quæ ad h m, ducta eſt, punctum tamen, vbi
<
lb
/>
eam ſecaret, tranſtulimus in perpendicularem m g, vſque ad g. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37763
"
xml:space
="
preserve
">Item ex B p, circunferentia horizonta-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0590-02
"
xlink:href
="
note-0590-02a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
li eiuſdem horę 16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37764
"
xml:space
="
preserve
">♑, ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37765
"
xml:space
="
preserve
">quæ etiam auſtralis eſt, oriẽtalis{q́ue}, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37766
"
xml:space
="
preserve
">ex deſcenſiuæ circunferentiæ comple
<
lb
/>
mento p q, reperim{us} punctum r, pro hora 16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37767
"
xml:space
="
preserve
">ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37768
"
xml:space
="
preserve
">in tropico ♑, ita vt r g, ſit linea horæ 16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37769
"
xml:space
="
preserve
">ab
<
lb
/>
occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37770
"
xml:space
="
preserve
">Poſtremo vt linea æquinoctialis ducatur, inueſtiganda erunt duo, aut tria, aut plura puncta pro dua-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0590-03
"
xlink:href
="
note-0590-03a
"
xml:space
="
preserve
">Aequinoctialis
<
lb
/>
linea quo pacto
<
lb
/>
ducatur,</
note
>
b{us}, aut tribus, aut pluribus horis, Sole existente in Aequatore. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37771
"
xml:space
="
preserve
">Per ea enim ducenda erit æquinoctia-
<
lb
/>
lis linea. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37772
"
xml:space
="
preserve
">Ita vides, inuentum eſſepunctum ſ, in linea r g, horę 16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37773
"
xml:space
="
preserve
">pro hora 16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37774
"
xml:space
="
preserve
">ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37775
"
xml:space
="
preserve
">Sole exiſtente in
<
lb
/>
Aequatore, ex circunferentia horizontali B t, eiuſdem horę, quæ orientalis eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37776
"
xml:space
="
preserve
">auſtralis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37777
"
xml:space
="
preserve
">ex comple
<
lb
/>
mento t u, circunferentię deſcenſiuę. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37778
"
xml:space
="
preserve
">Ad rectam enim t E α, ducta eſt perpendicularis α β, quam in
<
lb
/>
β, ſecat rectau E β, punctum{q́ue} β, translatum eſt in α ſ, perpendicularem ad H K; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37779
"
xml:space
="
preserve
">quod quidem pun-
<
lb
/>
ctum ſ, neceſſario in rectam r g, cadet, ſi erratum non eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37780
"
xml:space
="
preserve
">Hoc artificio totum horologium abſoluetur,
<
lb
/>
quod ad hor{as}, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37781
"
xml:space
="
preserve
">arcus ſignorum attinet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37782
"
xml:space
="
preserve
">Alia enim, quæ in horologijs lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37783
"
xml:space
="
preserve
">2. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37784
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37785
"
xml:space
="
preserve
">3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37786
"
xml:space
="
preserve
">deſcripſimus, hac
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0590-04
"
xlink:href
="
note-0590-04a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
ratione delineari non poſſunt, niſi quis circunferenti{as} horizontales, deſcẽſiuas{q́ue} pro illis alijs etiam de-
<
lb
/>
ſcriptionibus in horologio horizontali prius inueniret: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37787
"
xml:space
="
preserve
">quod neq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37788
"
xml:space
="
preserve
">à Ptolemęo, neque à quouis alio factum
<
lb
/>
eſt; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37789
"
xml:space
="
preserve
">propterea quòd prius inueſtigandum eſſet, quo pacto paralleli Solis à Verticalibus circulis, paralle-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0590-05
"
xlink:href
="
note-0590-05a
"
xml:space
="
preserve
">Comparatio in
<
lb
/>
ter duos modos
<
lb
/>
quibus in hoc
<
lb
/>
ſcholio horolo-
<
lb
/>
gia declinantia
<
lb
/>
conſtructa ſunt.</
note
>
lis Horizontis, circulis domorum cęleſtium, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37790
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37791
"
xml:space
="
preserve
">diuidantur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37792
"
xml:space
="
preserve
">quod arduũ nimis eſt, ac difficile. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37793
"
xml:space
="
preserve
">Vt enim
<
lb
/>
pro ſingulis horis huiuſmodi circunferentiæ inueſtigentur, neceſſe eſt prius noſſe, vbi horę parallelos So-
<
lb
/>
lis interſecent, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37794
"
xml:space
="
preserve
">quantum à meridie, vel ab ortu, occaſuve Solis abſint in propriis parallelis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37795
"
xml:space
="
preserve
">Etenim
<
lb
/>
ob hanc cauſam parallelos in horas ſecare in præcedentibus docuimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37796
"
xml:space
="
preserve
">Quę cum ita ſint, perſpicuum eſt,
<
lb
/>
inuentum noſtrum, quo ex horologio horizontali declinans horologium deſcribitur, multo vniuerſalius
<
lb
/>
eſſe hoc artificio, quo ex circunferentiis horizontalibus, deſcenſiuis{q́ue} horologium declinans depingitur,
<
lb
/>
cùm per illud omnia puncta horologii horizontalis, etiamſi ad hor{as} non pertineant, in horologium de-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0590-06
"
xlink:href
="
note-0590-06a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
clinans transferantur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37797
"
xml:space
="
preserve
">quod per hoc aliud artificium efficere nonlicet, propterea quòd, quaratione pro
<
lb
/>
omnibus punctis ad hor{as} non pertinentibus circunferentię horizontales, ac deſcenſiuę inquirendę ſint,
<
lb
/>
à nemine traditum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37798
"
xml:space
="
preserve
">Immo hoc etiam nomine priorem rationem à nobis explicatam anteponendam
<
lb
/>
poſteriori cenſeo, quòd omnes line{as} horarias, vel etiam alias quaſcunque ex horologio horizontali in ho-
<
lb
/>
rologium declinans transfert, etiamſi pro ipſis puncta, per quę paralleli ſignorum ducendi ſunt, inuenta
<
lb
/>
non ſint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37799
"
xml:space
="
preserve
">Vnde ibi duci poteſt linea horę 22. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37800
"
xml:space
="
preserve
">ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37801
"
xml:space
="
preserve
">per. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37802
"
xml:space
="
preserve
">punctum l, in tropico ♑, inuentum, hic au-
<
lb
/>
tem per punctum d, eiuſdem horę inuentum in eodem tropico ♑, non poteſt, niſi prius aliud punctum
<
lb
/>
eiuſdem horæ, Sole exiſtente in alio ſigno, vt in principio ♐, vel ♒, reperiatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37803
"
xml:space
="
preserve
">Hac tamen vnare poste-
<
lb
/>
rior ratio priori pręſtare videtur, quòd ex circunferentiis horizontalibus, deſcenſiuis{q́ue} deſcribi poſſint
<
lb
/>
in horologio declinante illę etiam horæ, quę parum ab ortu, vel occaſu Solis diſtant, puta hora 23 {1/4}.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37804
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0590-07
"
xlink:href
="
note-0590-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
23 {1/2}. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37805
"
xml:space
="
preserve
">23 {3/4}. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37806
"
xml:space
="
preserve
">9. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37807
"
xml:space
="
preserve
">9 {1/4}. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37808
"
xml:space
="
preserve
">9 {1/2}. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37809
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37810
"
xml:space
="
preserve
">9 {3/4}. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37811
"
xml:space
="
preserve
">ab occ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37812
"
xml:space
="
preserve
">&</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37813
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37814
"
xml:space
="
preserve
">quod priori nostra via vix fieri poteſt, propterea quòd hu-
<
lb
/>
iuſmodi horæ, cum in illis vmbra gnomonis in horologio horizontali nimis longa ſit, difficile
<
lb
/>
admodum in horologio horizontali poſſint deſcribi: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37815
"
xml:space
="
preserve
">adeo vt ad abſolutam
<
lb
/>
atque perfectam horarum deſcriptionem in horologiis
<
lb
/>
declinantibus vtraque via ac ratio adbi-
<
lb
/>
benda eſſe videatur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s37816
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div1886
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
482
">
<
head
xml:id
="
echoid-head511
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">FINIS SEXTI LIBRI.</
head
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>