598170Diſſertatio Quinta.
morant, non conſentire, niſi fortuitò, manifeſtum eſt.
Maur.
Satis commodâ fortunâ uteremur, ſi timendę non
eſſent calamitates, niſi quas Cometa præmonſtrat. Quot Prin-
cipes extincti ſunt? quot urbibus graſſata lues vaſtitatem ac
ſolitudinem invexit? quoties difficultas annonæ ſumma, &
inopia rei frumentariæ vexavit provincias? quoties vehementi
ventorum impetu proſtratæ ſunt arbores, dirutæ domus,
confracta navigia? nullo tamen prævio Cometâ: ſed alias ha-
buere à Naturâ Cauſas; & quidem ſæpiùs hæc evenere, quin
Cœlum accensâ face minas intentaret. Cum igitur in aliis plu-
ribus ſatis ſit cauſę, quamobrem adverſa iſta accidant, non eſt
cur ea Cometis potiùs tribuantur, quàm illis; fortaſſis enim
contigiſſent, etiamſi Cometa nullus arſiſſet. At, inquiunt,
Cometa pręceſſit, ſubſecuta eſt calamitas. Eſto: an continuò
id, quod effectum eſt, Cometa effecit? Nihil - ne proſperi cui-
quam aut Principi, aut regioni accidit, poſtquam Cometa ful-
ſit? nemo ex lethali morbo convaluit? nullus ager ubertate
meſſis coloni ſudoribus reſpondit? Quin & iſti res ſecundas
Cometę acceptas referunt? eadem nimirùm fuit rerum even-
torumque conſequentia. Verùm (ne faſtidioſiores videamur)
ut vulgus, ita nos hoc loco loquamur: ipſa exarſio Cometæ
conſecutionem afferat calamitatis: demus hoc: modòea ſit cala-
mitas, quę rerum corporearum terminos non tranſgrediatur,
nihilque prorſus habeat cum humanâ libertate commercii. Ita
tamen ad Cometam conſequentes ærumnas ſterilitatis, peſti-
lentiæ, ac ſimilium pertinere puto, ut non illas efficiat, quandiù
Cometa eſt, ſed ubi conſumptus extabuerit (ſic bonam corporis
habitudinem pullis & avibus, quibus exquiſitè paratis alitur,
tribuit amicus ille noſter, non tamen quandiu pulli & aves
ſunt) quatenus magna illa vis terrenarum omnis generis expi-
rationum, quæ in unum coacta exardeſcebat, diſſoluta in ter-
ram redit permiſta ſidereis halitibus pariter diſſipatis. Pro variâ
autem hujuſmodi ſidereorum halituum, & terrenarum exha-
lationum naturâ, atque complexione aliquando aër ita corrum-
pitur, ut exceptus per aſperam arteriam in pulmones ſangui-
nem hominum aut animalium inficiat, ac morbos creet: ali-
quando tanto impetu agitantur interiores terræ mariſque par-
tes, ut multa vis ſive exhalationum ſive vaporum extruſa aut
ventos & procellas excitet, aut imbres: aliquando ſeminibus
quaſi aduſtis vis procreandi adimitur, unde ſterilitas atque
fames: aliquando ex illis Cometæ reliquiis incidentibus in
eſſent calamitates, niſi quas Cometa præmonſtrat. Quot Prin-
cipes extincti ſunt? quot urbibus graſſata lues vaſtitatem ac
ſolitudinem invexit? quoties difficultas annonæ ſumma, &
inopia rei frumentariæ vexavit provincias? quoties vehementi
ventorum impetu proſtratæ ſunt arbores, dirutæ domus,
confracta navigia? nullo tamen prævio Cometâ: ſed alias ha-
buere à Naturâ Cauſas; & quidem ſæpiùs hæc evenere, quin
Cœlum accensâ face minas intentaret. Cum igitur in aliis plu-
ribus ſatis ſit cauſę, quamobrem adverſa iſta accidant, non eſt
cur ea Cometis potiùs tribuantur, quàm illis; fortaſſis enim
contigiſſent, etiamſi Cometa nullus arſiſſet. At, inquiunt,
Cometa pręceſſit, ſubſecuta eſt calamitas. Eſto: an continuò
id, quod effectum eſt, Cometa effecit? Nihil - ne proſperi cui-
quam aut Principi, aut regioni accidit, poſtquam Cometa ful-
ſit? nemo ex lethali morbo convaluit? nullus ager ubertate
meſſis coloni ſudoribus reſpondit? Quin & iſti res ſecundas
Cometę acceptas referunt? eadem nimirùm fuit rerum even-
torumque conſequentia. Verùm (ne faſtidioſiores videamur)
ut vulgus, ita nos hoc loco loquamur: ipſa exarſio Cometæ
conſecutionem afferat calamitatis: demus hoc: modòea ſit cala-
mitas, quę rerum corporearum terminos non tranſgrediatur,
nihilque prorſus habeat cum humanâ libertate commercii. Ita
tamen ad Cometam conſequentes ærumnas ſterilitatis, peſti-
lentiæ, ac ſimilium pertinere puto, ut non illas efficiat, quandiù
Cometa eſt, ſed ubi conſumptus extabuerit (ſic bonam corporis
habitudinem pullis & avibus, quibus exquiſitè paratis alitur,
tribuit amicus ille noſter, non tamen quandiu pulli & aves
ſunt) quatenus magna illa vis terrenarum omnis generis expi-
rationum, quæ in unum coacta exardeſcebat, diſſoluta in ter-
ram redit permiſta ſidereis halitibus pariter diſſipatis. Pro variâ
autem hujuſmodi ſidereorum halituum, & terrenarum exha-
lationum naturâ, atque complexione aliquando aër ita corrum-
pitur, ut exceptus per aſperam arteriam in pulmones ſangui-
nem hominum aut animalium inficiat, ac morbos creet: ali-
quando tanto impetu agitantur interiores terræ mariſque par-
tes, ut multa vis ſive exhalationum ſive vaporum extruſa aut
ventos & procellas excitet, aut imbres: aliquando ſeminibus
quaſi aduſtis vis procreandi adimitur, unde ſterilitas atque
fames: aliquando ex illis Cometæ reliquiis incidentibus in