1admodum virtute moueri, aliaquè id genus huiuſmodi ſpe
ctanda proponit. vt tum imperitis ex ipſorummet effectuum
intuitu, tum eruditis in cauſarum varia contemplatione ad
mirationem pariat. veluti ſi ea ſpectemus, quę neruis, vel ali
quo mouétur inſtrumento; vel quę ſpiritibus concinnuntur, &
fiunt; de quibus Heron, & alij pertractarunt; vel deni〈que〉 alijs
modis. quamquam nos in ijs, quæ dicenda ſunt, de ea mecha
nicæ facultatis parte, quæ ad pondera, diſtantiaſ〈que〉 inter ipſa exi
ſtentes pertinet, quorum ſtatus ad ęquilibrium reduci poteſt, ver
ba faciemus. quæ quidem pars totius mechanicę facultatis prin
ceps exiſtit. ea enim eſt, in qua artem ſuperare naturam aper
tiùs conſpicitur: quod quidem, qua ratione contingat, hinc pla
num euadet.
ctanda proponit. vt tum imperitis ex ipſorummet effectuum
intuitu, tum eruditis in cauſarum varia contemplatione ad
mirationem pariat. veluti ſi ea ſpectemus, quę neruis, vel ali
quo mouétur inſtrumento; vel quę ſpiritibus concinnuntur, &
fiunt; de quibus Heron, & alij pertractarunt; vel deni〈que〉 alijs
modis. quamquam nos in ijs, quæ dicenda ſunt, de ea mecha
nicæ facultatis parte, quæ ad pondera, diſtantiaſ〈que〉 inter ipſa exi
ſtentes pertinet, quorum ſtatus ad ęquilibrium reduci poteſt, ver
ba faciemus. quæ quidem pars totius mechanicę facultatis prin
ceps exiſtit. ea enim eſt, in qua artem ſuperare naturam aper
tiùs conſpicitur: quod quidem, qua ratione contingat, hinc pla
num euadet.
Ars quippe ex Ariſtotele phiſicorum ſecundo, & ex proæ
mio quæſtionum mechanicarum triplici modo in ſuis opifi
cijs ſeſe habere videtur. Nam vel immitatur naturam; vel ea
perficit, quæ natura perficere non poteſt; vel deni〈que〉 ea, quæ
pręter naturam fiunt, operatur; in quibus tamen omnibus o
perandi rationibus, ſi diligenter eas conſideremus, artem ſem
per immitari naturam perſpiciemus. Primùm quidem multas
artes naturam immitari aperte videmus, vt ſculpturam, & hu
iuſmodi alias. Quando autem ars ea perficit, quæ ſola natu
ra perficere non poteſt, vt in arte medica euenire ſolet; naturam
ipſam pariter emulatur, & naturæ aſſociata, velut inſtrumen
tum eius, naturalem effectum perficere dicitur: tuncquè eodem
modo operatur, ac ſi natura rem ipſam abſ〈que〉 artis ope perfice
repoſſet, quod planè artis præſtantiam manifeſtat: quippè
cùm niſi ars ipſi naturæ manum porrigat, natura ipſa proprios
effectus perficere ex ſeſe minimè poſſit. At verò ſi ars naturam
immitando ipſam ſuperauerit; vt ea, quæ ab arte fiunt, præter
naturam eueniant, longè adhuc præſtantiùs artis ingenium
apparebit. ſiquidem immitando naturam (paradoxum id for
tè videbitur, cùm tamen veriſſimum ſit) præter naturæ ordi
nem operari dicatur. Ars. enim mirabili artificio naturam ipsa na
tura ſuperat; ita nimirum res diſponendo, vt ipſa efficeret na
tura, ſi eiuſmodi ſibi producendos ſtatueret effectus. quod qui
dem ſubiecto exemplo magis perſpicuum fiet.
mio quæſtionum mechanicarum triplici modo in ſuis opifi
cijs ſeſe habere videtur. Nam vel immitatur naturam; vel ea
perficit, quæ natura perficere non poteſt; vel deni〈que〉 ea, quæ
pręter naturam fiunt, operatur; in quibus tamen omnibus o
perandi rationibus, ſi diligenter eas conſideremus, artem ſem
per immitari naturam perſpiciemus. Primùm quidem multas
artes naturam immitari aperte videmus, vt ſculpturam, & hu
iuſmodi alias. Quando autem ars ea perficit, quæ ſola natu
ra perficere non poteſt, vt in arte medica euenire ſolet; naturam
ipſam pariter emulatur, & naturæ aſſociata, velut inſtrumen
tum eius, naturalem effectum perficere dicitur: tuncquè eodem
modo operatur, ac ſi natura rem ipſam abſ〈que〉 artis ope perfice
repoſſet, quod planè artis præſtantiam manifeſtat: quippè
cùm niſi ars ipſi naturæ manum porrigat, natura ipſa proprios
effectus perficere ex ſeſe minimè poſſit. At verò ſi ars naturam
immitando ipſam ſuperauerit; vt ea, quæ ab arte fiunt, præter
naturam eueniant, longè adhuc præſtantiùs artis ingenium
apparebit. ſiquidem immitando naturam (paradoxum id for
tè videbitur, cùm tamen veriſſimum ſit) præter naturæ ordi
nem operari dicatur. Ars. enim mirabili artificio naturam ipsa na
tura ſuperat; ita nimirum res diſponendo, vt ipſa efficeret na
tura, ſi eiuſmodi ſibi producendos ſtatueret effectus. quod qui
dem ſubiecto exemplo magis perſpicuum fiet.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib