Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
51 45
52 46
53 47
54 48
55 49
56 50
57 51
58 52
59 53
60 54
61 55
62 56
63 57
64 58
65 59
66 60
67 61
68 62
69 63
70 64
71 65
72 66
73 67
74 68
75 69
76 70
77 71
78 72
79 73
80 74
< >
page |< < (54) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div94" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2787" xml:space="preserve">
              <pb o="54" file="0060" n="60" rhead="ALHAZEN"/>
            partem terræ, eſt quantitas erectionis hominis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2788" xml:space="preserve"> & longitudines locorum terræ continuatorum
              <lb/>
            cum corpore hominis, ſunt intellectæ & perceptæ quantitates apud uirtutem diſtinctiuam, & for-
              <lb/>
            mæ eorum ſunt quietæ in anima.</s>
            <s xml:id="echoid-s2789" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus aſpexerit partem, quæ eſt apud pedes:</s>
            <s xml:id="echoid-s2790" xml:space="preserve"> ſtatim ſen
              <lb/>
            tiens comprehendet uerticationes peruenientes ad extremitates illius partis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2791" xml:space="preserve"> & imaginabitur uir-
              <lb/>
            tus diſtinctiua quantitates longitudinum uerticationum peruenientium ad extremitates earum,
              <lb/>
            & quantitates angulorum, quos continent illæ uerticationes.</s>
            <s xml:id="echoid-s2792" xml:space="preserve"> Et cum uirtus diſtinctiua imaginata
              <lb/>
            fuerit quantitates longitudinum uerticationnm, & quantitates angulorum, quos continent uerti-
              <lb/>
            cationes:</s>
            <s xml:id="echoid-s2793" xml:space="preserve"> comprehendet quantitatem ſpatij, quæ eſt inter extremitates illarum uerticationum, cer
              <lb/>
            ta comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2794" xml:space="preserve"> Secundum ergo hunc modum certificantur quantitates partium terræ per ſen
              <lb/>
            ſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2795" xml:space="preserve"> Deinde quantitates partium ſequentium iſtas partes in remotione, comprehenduntur
              <lb/>
            â uiſu ex comparatione quantitatum partium linearum radialium, quæ extenduntur ad extremita-
              <lb/>
            tes earum, ad quantitates radialium, quæ extenduntur ad primas partes, quæ ſequuntur homi-
              <lb/>
            nem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2796" xml:space="preserve"> & ſic comparat uirtus diſtinctiua lineas radiales tertio loco uenientes ad radios ſecundo ue-
              <lb/>
            nientes, communes primæ parti & ſecundæ, & percipit quantitatem augmentationis tertij radij ſu-
              <lb/>
            pra ſecundum, & cum ſenſerit, ſentiet quantitatem tertij radij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2797" xml:space="preserve"> & ipſe comprehendet quantitatem
              <lb/>
            ſecundi radij certa comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2798" xml:space="preserve"> Erunt ergo duo radij continentes ſecundam partem terræ no
              <lb/>
            tæ quantitatis apud uirtutem diſtinctiuam:</s>
            <s xml:id="echoid-s2799" xml:space="preserve"> & ſimiliter erit ſitus eorum notus apud ipſam.</s>
            <s xml:id="echoid-s2800" xml:space="preserve"> Et cum
              <lb/>
            comprehenderit longitudinem duorum radiorum, & ſitum eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2801" xml:space="preserve"> comprehendet ſpatium, quod
              <lb/>
            eſt inter extremitates eorum certa comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2802" xml:space="preserve"> Secundum ergo hunc modum comprehen-
              <lb/>
            det uirtus diſtinctiua etiam quantitates partium terræ, ſequentium partes continentes pedes.</s>
            <s xml:id="echoid-s2803" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            etiam partes ſequentes partes continentes pedes, ſemper menſurantur per corpus hominis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2804" xml:space="preserve"> quo-
              <lb/>
            niam quando homo ambulauerit ſuper terram:</s>
            <s xml:id="echoid-s2805" xml:space="preserve"> menſurabitur terra, ſuper quam ambulat, per pedes
              <lb/>
            eius & paſſus, & comprehendet uirtus diſtinctiua quantitatem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2806" xml:space="preserve"> Et cum homo pertranſierit lo
              <lb/>
            cum, in quo fuerit, & partes continuatas cum pedibus eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2807" xml:space="preserve"> & peruenerit ad illas partesſequen-
              <lb/>
            tes:</s>
            <s xml:id="echoid-s2808" xml:space="preserve"> menſurabuntur etiam illæ partes ſequentes, ſicut menſurabantur etiam priores, & compre-
              <lb/>
            hendet etiam ſequentes, ſicut comprehendebat priores.</s>
            <s xml:id="echoid-s2809" xml:space="preserve"> Et iſta comprehenſio erit certificata ſine
              <lb/>
            dubio:</s>
            <s xml:id="echoid-s2810" xml:space="preserve"> & ſic certificabitur ab eo per comprehenſionem iſtam ſecundam prima comprehenſio.</s>
            <s xml:id="echoid-s2811" xml:space="preserve"> Si er
              <lb/>
            go quantitas eius non fuerit certificata primò, certificabitur ſecundò.</s>
            <s xml:id="echoid-s2812" xml:space="preserve"> Et iſta commenſuratio com-
              <lb/>
            prehenditur à ſentiente ſemper, & utitur ipſa ſine intentione ſolicita.</s>
            <s xml:id="echoid-s2813" xml:space="preserve"> Sed aſpecta aliqua partiũ ter-
              <lb/>
            ræ à uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s2814" xml:space="preserve"> comprehendit ſentiens & uirtus diſtinctiua iſtam menſurationem per uiam accidentalẽ
              <lb/>
            ſine intentione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2815" xml:space="preserve"> deinde propter frequentationem iſtius intentionis ſunt iam certificatæ quantita-
              <lb/>
            tes partium terræ ſequentium pedes, & quantitates earum, quæ ſequuntur ipſas.</s>
            <s xml:id="echoid-s2816" xml:space="preserve"> Secundum ergo
              <lb/>
            hunc modum acquirit ſentiens & uirtus diſtinctiua quantitates partium terræ continentium homi
              <lb/>
            nem, interiacentium inter uiſum & uiſibilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s2817" xml:space="preserve"> Et iſta acquiſitio eſt in principio quieſcentiæ hominis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2818" xml:space="preserve">
              <lb/>
            deinde acquieſcunt quantitates remotionum uiſibilium aſſuetorum, quæ ſunt ſuper faciem terræ
              <lb/>
            apud ſentientem & apud uirtutem diſtinctiuam.</s>
            <s xml:id="echoid-s2819" xml:space="preserve"> Erit ergo comprehenſio remotionum uiſibilium
              <lb/>
            aſſuetorum, quæ ſunt ſuper faciem terræ, per cognitionem & aſsimilationem eorum adinuicem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2820" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            eſt dicere, comprehenſionem quantitatum remotionũ uiſibilium eſſe per acquiſitionem à ſentien-
              <lb/>
            te, & à uirtute diſtinctiua:</s>
            <s xml:id="echoid-s2821" xml:space="preserve"> non quòd per iſta comprehendat aſpiciens quot cubiti ſint in qualibet re
              <lb/>
            motione, ſed acquirit ex qualibet remotione, & ex qualibet parte terræ quantitatem determinatã,
              <lb/>
            & ad illas quantitates determinatas comparat quantitates remotionum uiſibilium, quas compre-
              <lb/>
            hendit poſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s2822" xml:space="preserve"> Et ſimiliter acquirit ex cubito & palmo, & à qualibet quantitate menſurata quantita-
              <lb/>
            tem determinatam.</s>
            <s xml:id="echoid-s2823" xml:space="preserve"> Quando ergo aſpiciens comprehenderit aliquod ſpatium, & uoluerit ſcire,
              <lb/>
            quot cubiti fuerint in eo:</s>
            <s xml:id="echoid-s2824" xml:space="preserve"> comparabit formam acquiſitam ex imaginatione ex illo ſpatio, ad formã
              <lb/>
            acquiſitam in imaginatione ex cubito, & comprehendet per iſtam comparationem ſpatij quantita-
              <lb/>
            tem reſpectu cubiti.</s>
            <s xml:id="echoid-s2825" xml:space="preserve"> Et etiam ex aſſuetudine hominis eſt, quòd quãdo uoluerit certificare aliquam
              <lb/>
            intentionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2826" xml:space="preserve"> iterabit aſpectum ſuum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2827" xml:space="preserve"> & diſtinguet intentiones eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2828" xml:space="preserve"> & conſiderabit tempus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2829" xml:space="preserve"> & per
              <lb/>
            illud comprehendet illam intentionem ſecun dum ueritatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2830" xml:space="preserve"> Aſpiciens ergo quando comprehen-
              <lb/>
            derit aliquam rem uiſam ſuper faciem terræ, & uoluerit certificare remotionem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2831" xml:space="preserve"> intuebitur
              <lb/>
            partem terræ continuatam, interiacentem inter ipſum & rem uiſam, & mouebitur uiſus in longitu-
              <lb/>
            dine ipſius, & ſic mouebitur axis radialis ſuper illam partem, & menſurabit ipſam, & comprehen-
              <lb/>
            det ipſam ſecundum ſingulas partes, & ſentiet partes eius paruas, quando remotio illius ultimi ſpa
              <lb/>
            tij fuerit mediocris.</s>
            <s xml:id="echoid-s2832" xml:space="preserve"> Et quando uiſus comprehenderit partes terræ, & comprehenderit partes par-
              <lb/>
            uas:</s>
            <s xml:id="echoid-s2833" xml:space="preserve"> comprehendet uirtus diſtinctiua quantitatem totius ſpatij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2834" xml:space="preserve"> quoniam per motum axis ra-
              <lb/>
            dialis ſuper ſpatium, certificabit uirtus diſtinctiua quantitatem partis uiſus, in quam peruenit for-
              <lb/>
            ma illius ſpatij, & quantitatem anguli, quem reſpicit illud ſpatium, & quantitatem longitudi-
              <lb/>
            nis radij, qui extenditur ad ultimum ſpatij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2835" xml:space="preserve"> & cum iſtæ duæ intentiones certificabuntur à uirtu-
              <lb/>
            te diſtinctiua, certificabitur quantitas partis terræ uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2836" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quantitates longitudinum
              <lb/>
            corporum eleuatorum à terra extenſorum in parte remota (ſicut parietum & montium) com-
              <lb/>
            prehenduntur à uiſu, ſicut comprehenduntur quantitates partium terræ, & comprehendun-
              <lb/>
            tur remotiones uiſibilium reſpicientium ipſas, ex comprehenſione quantitatum longitudinum
              <lb/>
            earum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2837" xml:space="preserve"> Secundum ergo hunc modum certificat uiſus quantitates remotionum uiſibilium, quan-
              <lb/>
            do fuerint ex remotionibus mediocribus, & fuerint reſpicientia corpora ordinata continua-
              <lb/>
            ta.</s>
            <s xml:id="echoid-s2838" xml:space="preserve"> Quædam autem uiſibilia, quæ ſunt ſuper faciem terræ, habent remotionem mediocrem,
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum