61
mēta.
Sed pro maiori explanatione predi
cte opiniones. 11Cõtra ve
rã opini
onē obii-
citur. Cõtra eã arguit̄̄. Primo ſic alique
due ꝓportiones in caſu ſunt equales / et tamen ve-
locitates ex eis prouenientes nõ ſunt equales / igr̄
opinio falſa ꝓbatur antecedens / et volo / ſit vnū
pedale terre graue vt .8. / et vnū ſemipedale graue
vt .4. / et duo aeres quoꝝ vnus ſit duplus ad alterū
in magnitudine / et maior ſit reſiſtentie vt .4. / et mi-
nor vt .2. / et moueat̄̄ terra grauitatis vt .4. per
aerem reſiſtentie vt .2. / quo poſito ſic arguo: iſte ꝓ-
portiones ſunt equales / vt patet / q2 vtra dupla
et tamen velocitates ex eis ꝓuniētes ſunt īequa-
leꝝ / igitur ꝓpoſitū maior eſt nota / et minor ꝓbatur /
et quero an diuiſio maioris aeris ſit maior diuiſi
one minoris aut minor aut equalis: ſed nõ equa-
les q2 alias ſequeret̄̄ aerē maiorē et minorem eſſe
equales / vtra em̄ ꝓportio ſuū mediū diuidet to-
taliter / igitur erit maior aut minor / et per cõſequēs
tales diuiſiones erunt inequales / qḋ fuit ꝓbandū
cte opiniones. 11Cõtra ve
rã opini
onē obii-
citur. Cõtra eã arguit̄̄. Primo ſic alique
due ꝓportiones in caſu ſunt equales / et tamen ve-
locitates ex eis prouenientes nõ ſunt equales / igr̄
opinio falſa ꝓbatur antecedens / et volo / ſit vnū
pedale terre graue vt .8. / et vnū ſemipedale graue
vt .4. / et duo aeres quoꝝ vnus ſit duplus ad alterū
in magnitudine / et maior ſit reſiſtentie vt .4. / et mi-
nor vt .2. / et moueat̄̄ terra grauitatis vt .4. per
aerem reſiſtentie vt .2. / quo poſito ſic arguo: iſte ꝓ-
portiones ſunt equales / vt patet / q2 vtra dupla
et tamen velocitates ex eis ꝓuniētes ſunt īequa-
leꝝ / igitur ꝓpoſitū maior eſt nota / et minor ꝓbatur /
et quero an diuiſio maioris aeris ſit maior diuiſi
one minoris aut minor aut equalis: ſed nõ equa-
les q2 alias ſequeret̄̄ aerē maiorē et minorem eſſe
equales / vtra em̄ ꝓportio ſuū mediū diuidet to-
taliter / igitur erit maior aut minor / et per cõſequēs
tales diuiſiones erunt inequales / qḋ fuit ꝓbandū
Reſpõdeo negãdo añs.
Et ad ꝓbati
onē admiſſo caſu dico ad punctū argumēti / ille
diuiſiões totales erūt inequales / q2 forte vna erit
diuiſio vniꝰ leuce et alia dimidie leuce et cū infert̄̄ /
ergo velocitates erūt inequales / nego illã conſe-
quentiã / ſed bene ſequitur / velocitates erūt ine-
quales quãtitatiue. Dupliciter autē cõtingit et ve-
locitates et reſiſtentias eſſe inequales puta quãti
tatiue et qualitatiue. Tūc em̄ velocitates ſūt equa
les qualitatiue quãdo ab equalibus ꝓportionibꝰ
ꝓueniūt et reſiſtentie / tūc ſunt equales qualitatiue
quando equalē difficultatē faciūt potētie agenti:
ſed tūc ſunt equales quãtitatiue quãdo ſunt equa
lis quãtitatis. De hoc latius vide thomã brauar-
dīnū / qui hoc argumentum format in ſuo tractatu
proportionum penultimo capite.
onē admiſſo caſu dico ad punctū argumēti / ille
diuiſiões totales erūt inequales / q2 forte vna erit
diuiſio vniꝰ leuce et alia dimidie leuce et cū infert̄̄ /
ergo velocitates erūt inequales / nego illã conſe-
quentiã / ſed bene ſequitur / velocitates erūt ine-
quales quãtitatiue. Dupliciter autē cõtingit et ve-
locitates et reſiſtentias eſſe inequales puta quãti
tatiue et qualitatiue. Tūc em̄ velocitates ſūt equa
les qualitatiue quãdo ab equalibus ꝓportionibꝰ
ꝓueniūt et reſiſtentie / tūc ſunt equales qualitatiue
quando equalē difficultatē faciūt potētie agenti:
ſed tūc ſunt equales quãtitatiue quãdo ſunt equa
lis quãtitatis. De hoc latius vide thomã brauar-
dīnū / qui hoc argumentum format in ſuo tractatu
proportionum penultimo capite.
Secūdo contra eandē opinionē ar-
guitur ſic / magnes eque velociter trahit ad ſe ma
gnū ferrū et paruū ferrū et tamen ad magnū et ad
paruū / nõ habet equales ꝓportiões / igitur ab ine-
qualibꝰ ꝓportionibus equales effectus ꝓueniunt /
quod eſt cõtra opinionē antecedēs / ꝓbatur ꝑ expe
rientiã nã capto magnete / et poſito prope illū fer-
ro alicuiꝰ quãtitatis ita ferrū cõiungatur ei: et
poſtea moueatur magnes eque cito mouebit̄̄ fer-
rum ſicut magnes etiã ſi apponatur aliquod fer-
rum maius illo / quod tunc magnes ſufficiat attra
here / et moueatur magnes eque velociter mouebi-
tur ferrū cum magnete / igitur propoſitū. Omnia
iſta ex experientia haurire oportet.
guitur ſic / magnes eque velociter trahit ad ſe ma
gnū ferrū et paruū ferrū et tamen ad magnū et ad
paruū / nõ habet equales ꝓportiões / igitur ab ine-
qualibꝰ ꝓportionibus equales effectus ꝓueniunt /
quod eſt cõtra opinionē antecedēs / ꝓbatur ꝑ expe
rientiã nã capto magnete / et poſito prope illū fer-
ro alicuiꝰ quãtitatis ita ferrū cõiungatur ei: et
poſtea moueatur magnes eque cito mouebit̄̄ fer-
rum ſicut magnes etiã ſi apponatur aliquod fer-
rum maius illo / quod tunc magnes ſufficiat attra
here / et moueatur magnes eque velociter mouebi-
tur ferrū cum magnete / igitur propoſitū. Omnia
iſta ex experientia haurire oportet.
¶ Et confirmatur / quia ſi in horolohio ſolarī .etc̈.
lari ponatur magnes taliter / ſi circūgeretur in
circuitu: horologii eque cito acus ſiue ferrum exi-
ſtens intus / quo demonſtratur polus articus ſicut
magnes. Et ſi maioretur ferrū dū tamen ſufficiet
moueri a magnete eque velociter mouebitur ſicut
magnes et ſicut mouebitur minus ferrū / igitur ꝓ-
poſitum videlicet / eque velociter magnes mouet
magnū ferrū et paruū. 22Cõmēta-
tor ſepti-
mo phi. ¶ Reſpondet cõmentator
ſeptimo phiſicorū / cõmento quarto ad punctū ar-
gumentatiõis / in argumento falſum ſupponit̄̄
videlicet / magnes moueat et attrahat ad ſe fer-
rum / ſed dicit ferrū mouere ad magnetem ex natu
rali inclinatione ſicut mouetur ad locū naturalē /
hoc tñ ſit mediãte qualitate quadã ꝓducta ab ip̄o
gnete in iṗo ferro / et ſic negat̄̄ maior argumēti.
lari ponatur magnes taliter / ſi circūgeretur in
circuitu: horologii eque cito acus ſiue ferrum exi-
ſtens intus / quo demonſtratur polus articus ſicut
magnes. Et ſi maioretur ferrū dū tamen ſufficiet
moueri a magnete eque velociter mouebitur ſicut
magnes et ſicut mouebitur minus ferrū / igitur ꝓ-
poſitum videlicet / eque velociter magnes mouet
magnū ferrū et paruū. 22Cõmēta-
tor ſepti-
mo phi. ¶ Reſpondet cõmentator
ſeptimo phiſicorū / cõmento quarto ad punctū ar-
gumentatiõis / in argumento falſum ſupponit̄̄
videlicet / magnes moueat et attrahat ad ſe fer-
rum / ſed dicit ferrū mouere ad magnetem ex natu
rali inclinatione ſicut mouetur ad locū naturalē /
hoc tñ ſit mediãte qualitate quadã ꝓducta ab ip̄o
gnete in iṗo ferro / et ſic negat̄̄ maior argumēti.
Sed cõtra hanc ſolutionem replicat
brauardinus / quia ſi illud eſſet verum ſequeretur /
nõ ita velociter moueretur magnum ferrum ad
magnetem ſicut paruū, quod tamē eſt falſum: ſal-
tem vt ipſi opinantur. Sequela tamen probatur /
quoniam citius valet magnes alterare magnum
ferrum ꝙ̄ paruum: igitur citius mouebitur fer-
rum paruum / magnū ad magnete. 33Brauar-
dinus. Huic reſpõ-
det brauardinus negando conſequentiam ſed ra-
tionē non aſſignat vel ſi cauſam aſſignat eam nõ
capio: et ideo reſpõdeo negando ſimiliter ſequelã
Et ad probationem nego illud quod aſſumis vide
licet / velocius magnes alterat paruum ferrum:
̄ magnum qm̄ in tali alteratione nulla eſt cõtra
rietas nec magis reſiſtit magnum ferrum ꝙ̄ par-
uum / quare eque cito alterantur.
brauardinus / quia ſi illud eſſet verum ſequeretur /
nõ ita velociter moueretur magnum ferrum ad
magnetem ſicut paruū, quod tamē eſt falſum: ſal-
tem vt ipſi opinantur. Sequela tamen probatur /
quoniam citius valet magnes alterare magnum
ferrum ꝙ̄ paruum: igitur citius mouebitur fer-
rum paruum / magnū ad magnete. 33Brauar-
dinus. Huic reſpõ-
det brauardinus negando conſequentiam ſed ra-
tionē non aſſignat vel ſi cauſam aſſignat eam nõ
capio: et ideo reſpõdeo negando ſimiliter ſequelã
Et ad probationem nego illud quod aſſumis vide
licet / velocius magnes alterat paruum ferrum:
̄ magnum qm̄ in tali alteratione nulla eſt cõtra
rietas nec magis reſiſtit magnum ferrum ꝙ̄ par-
uum / quare eque cito alterantur.
Sed contra / quia ſi ea que dicta ſunt
eſſent vera / ſequeretur / quantūcun ferrum mo
ueretur ad magnetem. Item maius ferrum al-
teratū a magnete velocius moueretur paruo fer-
ro: ſed vtrum iſtorum eſt falſum vt ratio et expe-
rientia docet igitur ſolutio nulla. Sequela tamē
quo ad primam partem deducitur quoniã ſi ma-
gnes non attrahat ferrum: et moueat ferrum: ſed
ipſum ferrum alteratum ad magnetem mouetur:
ſequitur / ita bene mouebitur magnū ferrum ſi-
cut paruum cum tam paruū ꝙ̄ magnum habeant
naturales inclinationes: vt moueãtur ad magne-
tem. Sed ſequelū quo ad ſecundaꝫ partem probo
quoniã maior virtus eſt motiua in maiori ferro ̄
in minori: ergo ſequitur / ceteris paribus velo-
cius ex natura a propria mouetur vel ſaltem natuꝫ
eſt moueri ad quēcū locū ad quē naturaliṫ moue
t̄̄: ſed ad magnetē mouet̄̄ naturaliṫ / igit̄̄ ꝓpoſitum
eſſent vera / ſequeretur / quantūcun ferrum mo
ueretur ad magnetem. Item maius ferrum al-
teratū a magnete velocius moueretur paruo fer-
ro: ſed vtrum iſtorum eſt falſum vt ratio et expe-
rientia docet igitur ſolutio nulla. Sequela tamē
quo ad primam partem deducitur quoniã ſi ma-
gnes non attrahat ferrum: et moueat ferrum: ſed
ipſum ferrum alteratum ad magnetem mouetur:
ſequitur / ita bene mouebitur magnū ferrum ſi-
cut paruum cum tam paruū ꝙ̄ magnum habeant
naturales inclinationes: vt moueãtur ad magne-
tem. Sed ſequelū quo ad ſecundaꝫ partem probo
quoniã maior virtus eſt motiua in maiori ferro ̄
in minori: ergo ſequitur / ceteris paribus velo-
cius ex natura a propria mouetur vel ſaltem natuꝫ
eſt moueri ad quēcū locū ad quē naturaliṫ moue
t̄̄: ſed ad magnetē mouet̄̄ naturaliṫ / igit̄̄ ꝓpoſitum
Reſpondeo negando ſequelaꝫ quo ad
vtram partem. Et ad probationem dico / ideo
quantūcun magnū ferrum non mouetur ad ma
gnetem / quia ſemper in tali motu eſt aliqua reſiſtē
tia ex parte grauitatis: et hoc dummodo magnes
non ſit deorſum et ferrum ſurſum: quoniã tunc mo
ueret grauitas. Quare in iſto loco tali vtendum
cenſeo diſtinctione et ſuppoſitione. Suppono em̄ /
ferrum non mouetur ad magnetē niſi mediante
qualitate producta a magnete inferro: et quanto
illa eſt intenſior tanto velocius ferrum mouet ſe-
met ipſum ad magnetem. Deinde ſit talis diſtin-
ctio: quia vel qualitas producta a magnete eſt e-
qualis in intenſione ipſi grauitati ipſius ferri:
aut eſt maioris intentionis aut minoris. Si mino
ris vel equalis: cum grauitas reſiſtat / vt dictuꝫ eſt
nulla tenus fiet motus cum equalitatis vel mino-
ris inequalitatis obſtet proportio: ſi vero eſt ma-
ioris intenſiõis ipſa qualitas qua a magnete fer
rum alteratur ꝙ̄ ipſa grauitas ferri: impune fa-
tendum eſt ferrum ad magnetem moueri a ſeipſo
vtram partem. Et ad probationem dico / ideo
quantūcun magnū ferrum non mouetur ad ma
gnetem / quia ſemper in tali motu eſt aliqua reſiſtē
tia ex parte grauitatis: et hoc dummodo magnes
non ſit deorſum et ferrum ſurſum: quoniã tunc mo
ueret grauitas. Quare in iſto loco tali vtendum
cenſeo diſtinctione et ſuppoſitione. Suppono em̄ /
ferrum non mouetur ad magnetē niſi mediante
qualitate producta a magnete inferro: et quanto
illa eſt intenſior tanto velocius ferrum mouet ſe-
met ipſum ad magnetem. Deinde ſit talis diſtin-
ctio: quia vel qualitas producta a magnete eſt e-
qualis in intenſione ipſi grauitati ipſius ferri:
aut eſt maioris intentionis aut minoris. Si mino
ris vel equalis: cum grauitas reſiſtat / vt dictuꝫ eſt
nulla tenus fiet motus cum equalitatis vel mino-
ris inequalitatis obſtet proportio: ſi vero eſt ma-
ioris intenſiõis ipſa qualitas qua a magnete fer
rum alteratur ꝙ̄ ipſa grauitas ferri: impune fa-
tendum eſt ferrum ad magnetem moueri a ſeipſo
Sed contra quoniam iam ex hoc ſe-
quitur ferrum paruum / quod minoris grauitatis
eſt velocius ad magnetem moueri maiori ferro ce
teris eque libratis / qnoniam proportio actiuita-
tis ad reſiſtentiam minoris ferri erit maior ꝓpor
tione eiuſdem actiuitatis ad maiorem reſiſtentiã
eiuſdam ferri / ſed hoc eſt falſum igitur.
44Cõtra cõquitur ferrum paruum / quod minoris grauitatis
eſt velocius ad magnetem moueri maiori ferro ce
teris eque libratis / qnoniam proportio actiuita-
tis ad reſiſtentiam minoris ferri erit maior ꝓpor
tione eiuſdem actiuitatis ad maiorem reſiſtentiã
eiuſdam ferri / ſed hoc eſt falſum igitur.
mēta.