Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N15C22" level="3" n="1" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N15E89" level="4" n="3" type="chapter" type-free="capitulum">
                <pb chead="Primi partis" file="0061" n="61"/>
                <p xml:id="N15F22">
                  <s xml:id="N15F23" xml:space="preserve">Sed pro maiori explanatione predi­
                    <lb/>
                  cte opiniones.
                    <note position="left" xlink:href="note-0061-01a" xlink:label="note-0061-01" xml:id="N15F59" xml:space="preserve">Cõtra ve­
                      <lb/>
                    rã opini­
                      <lb/>
                    onē obii-
                      <lb/>
                    citur.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N15F2D" xml:space="preserve">Cõtra eã arguit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N15F30" xml:space="preserve">Primo ſic alique
                    <lb/>
                  due ꝓportiones in caſu ſunt equales / et tamen ve-
                    <lb/>
                  locitates ex eis prouenientes nõ ſunt equales / igr̄
                    <lb/>
                  opinio falſa ꝓbatur antecedens / et volo /  ſit vnū
                    <lb/>
                  pedale terre graue vt .8. / et vnū ſemipedale graue
                    <lb/>
                  vt .4. / et duo aeres quoꝝ vnus ſit duplus ad alterū
                    <lb/>
                  in magnitudine / et maior ſit reſiſtentie vt .4. / et mi-
                    <lb/>
                  nor vt .2. / et moueat̄̄ terra grauitatis vt .4. per
                    <lb/>
                  aerem reſiſtentie vt .2. / quo poſito ſic arguo: iſte ꝓ-
                    <lb/>
                  portiones ſunt equales / vt patet / q2 vtra dupla
                    <lb/>
                  et tamen velocitates ex eis ꝓuniētes ſunt īequa-
                    <lb/>
                  leꝝ / igitur ꝓpoſitū maior eſt nota / et minor ꝓbatur /
                    <lb/>
                  et quero an diuiſio maioris aeris ſit maior diuiſi­
                    <lb/>
                  one minoris aut minor aut equalis: ſed nõ equa-
                    <lb/>
                  les q2 alias ſequeret̄̄ aerē maiorē et minorem eſſe
                    <lb/>
                  equales / vtra em̄ ꝓportio ſuū mediū diuidet to-
                    <lb/>
                  taliter / igitur erit maior aut minor / et per cõſequēs
                    <lb/>
                  tales diuiſiones erunt inequales / qḋ fuit ꝓbandū</s>
                </p>
                <p xml:id="N15F65">
                  <s xml:id="N15F66" xml:space="preserve">Reſpõdeo negãdo añs. </s>
                  <s xml:id="N15F69" xml:space="preserve">Et ad ꝓbati­
                    <lb/>
                  onē admiſſo caſu dico ad punctū argumēti /  ille
                    <lb/>
                  diuiſiões totales erūt inequales / q2 forte vna erit
                    <lb/>
                  diuiſio vniꝰ leuce et alia dimidie leuce et cū infert̄̄ /
                    <lb/>
                  ergo velocitates erūt inequales / nego illã conſe-
                    <lb/>
                  quentiã / ſed bene ſequitur /  velocitates erūt ine-
                    <lb/>
                  quales quãtitatiue. </s>
                  <s xml:id="N15F78" xml:space="preserve">Dupliciter autē cõtingit et ve-
                    <lb/>
                  locitates et reſiſtentias eſſe inequales puta quãti­
                    <lb/>
                  tatiue et qualitatiue. </s>
                  <s xml:id="N15F7F" xml:space="preserve">Tūc em̄ velocitates ſūt equa­
                    <lb/>
                  les qualitatiue quãdo ab equalibus ꝓportionibꝰ
                    <lb/>
                  ꝓueniūt et reſiſtentie / tūc ſunt equales qualitatiue
                    <lb/>
                  quando equalē difficultatē faciūt potētie agenti:
                    <lb/>
                  ſed tūc ſunt equales quãtitatiue quãdo ſunt equa­
                    <lb/>
                  lis quãtitatis. </s>
                  <s xml:id="N15F8C" xml:space="preserve">De hoc latius vide thomã brauar-
                    <lb/>
                  dīnū / qui hoc argumentum format in ſuo tractatu
                    <lb/>
                  proportionum penultimo capite.</s>
                </p>
                <p xml:id="N15F93">
                  <s xml:id="N15F94" xml:space="preserve">Secūdo contra eandē opinionē ar-
                    <lb/>
                  guitur ſic / magnes eque velociter trahit ad ſe ma­
                    <lb/>
                  gnū ferrū et paruū ferrū et tamen ad magnū et ad
                    <lb/>
                  paruū / nõ habet equales ꝓportiões / igitur ab ine-
                    <lb/>
                  qualibꝰ ꝓportionibus equales effectus ꝓueniunt /
                    <lb/>
                  quod eſt cõtra opinionē antecedēs / ꝓbatur ꝑ expe­
                    <lb/>
                  rientiã nã capto magnete / et poſito prope illū fer-
                    <lb/>
                  ro alicuiꝰ quãtitatis ita  ferrū cõiungatur ei: et
                    <lb/>
                  poſtea moueatur magnes eque cito mouebit̄̄ fer-
                    <lb/>
                  rum ſicut magnes etiã ſi apponatur aliquod fer-
                    <lb/>
                  rum maius illo / quod tunc magnes ſufficiat attra­
                    <lb/>
                  here / et moueatur magnes eque velociter mouebi-
                    <lb/>
                  tur ferrū cum magnete / igitur propoſitū. </s>
                  <s xml:id="N15FAF" xml:space="preserve">Omnia
                    <lb/>
                  iſta ex experientia haurire oportet.</s>
                </p>
                <p xml:id="N15FB4">
                  <s xml:id="N15FB5" xml:space="preserve">¶ Et confirmatur / quia ſi in horolohio ſolarī .etc̈.
                    <lb/>
                  lari ponatur magnes taliter /  ſi circūgeretur in
                    <lb/>
                  circuitu: horologii eque cito acus ſiue ferrum exi-
                    <lb/>
                  ſtens intus / quo demonſtratur polus articus ſicut
                    <lb/>
                  magnes. </s>
                  <s xml:id="N15FC0" xml:space="preserve">Et ſi maioretur ferrū dū tamen ſufficiet
                    <lb/>
                  moueri a magnete eque velociter mouebitur ſicut
                    <lb/>
                  magnes et ſicut mouebitur minus ferrū / igitur ꝓ-
                    <lb/>
                  poſitum videlicet /  eque velociter magnes mouet
                    <lb/>
                  magnū ferrū et paruū.
                    <note position="left" xlink:href="note-0061-02a" xlink:label="note-0061-02" xml:id="N15FE5" xml:space="preserve">Cõmēta-
                      <lb/>
                    tor ſepti-
                      <lb/>
                    mo phi.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N15FD0" xml:space="preserve">¶ Reſpondet cõmentator
                    <lb/>
                  ſeptimo phiſicorū / cõmento quarto ad punctū ar-
                    <lb/>
                  gumentatiõis /  in argumento falſum ſupponit̄̄
                    <lb/>
                  videlicet /  magnes moueat et attrahat ad ſe fer-
                    <lb/>
                  rum / ſed dicit ferrū mouere ad magnetem ex natu­
                    <lb/>
                  rali inclinatione ſicut mouetur ad locū naturalē /
                    <lb/>
                  hoc tñ ſit mediãte qualitate quadã ꝓducta ab ip̄o
                    <lb/>
                  gnete in iṗo ferro / et ſic negat̄̄ maior argumēti.</s>
                </p>
                <p xml:id="N15FEF">
                  <s xml:id="N15FF0" xml:space="preserve">Sed cõtra hanc ſolutionem replicat
                    <cb chead="Capitulum tertiū."/>
                  brauardinus / quia ſi illud eſſet verum ſequeretur /
                    <lb/>
                   nõ ita velociter moueretur magnum ferrum ad
                    <lb/>
                  magnetem ſicut paruū, quod tamē eſt falſum: ſal-
                    <lb/>
                  tem vt ipſi opinantur. </s>
                  <s xml:id="N15FFC" xml:space="preserve">Sequela tamen probatur /
                    <lb/>
                  quoniam citius valet magnes alterare magnum
                    <lb/>
                  ferrum ꝙ̄ paruum: igitur citius mouebitur fer-
                    <lb/>
                  rum paruum /  magnū ad magnete.
                    <note position="right" xlink:href="note-0061-03a" xlink:label="note-0061-03" xml:id="N16023" xml:space="preserve">Brauar-
                      <lb/>
                    dinus.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1600A" xml:space="preserve">Huic reſpõ-
                    <lb/>
                  det brauardinus negando conſequentiam ſed ra-
                    <lb/>
                  tionē non aſſignat vel ſi cauſam aſſignat eam nõ
                    <lb/>
                  capio: et ideo reſpõdeo negando ſimiliter ſequelã
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N16014" xml:space="preserve">Et ad probationem nego illud quod aſſumis vide­
                    <lb/>
                  licet /  velocius magnes alterat paruum ferrum:
                    <lb/>
                  ̄ magnum qm̄ in tali alteratione nulla eſt cõtra­
                    <lb/>
                  rietas nec magis reſiſtit magnum ferrum ꝙ̄ par-
                    <lb/>
                  uum / quare eque cito alterantur.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1602B">
                  <s xml:id="N1602C" xml:space="preserve">Sed contra / quia ſi ea que dicta ſunt
                    <lb/>
                  eſſent vera / ſequeretur /  quantūcun ferrum mo­
                    <lb/>
                  ueretur ad magnetem. </s>
                  <s xml:id="N16033" xml:space="preserve">Item  maius ferrum al-
                    <lb/>
                  teratū a magnete velocius moueretur paruo fer-
                    <lb/>
                  ro: ſed vtrum iſtorum eſt falſum vt ratio et expe-
                    <lb/>
                  rientia docet igitur ſolutio nulla. </s>
                  <s xml:id="N1603C" xml:space="preserve">Sequela tamē
                    <lb/>
                  quo ad primam partem deducitur quoniã ſi ma-
                    <lb/>
                  gnes non attrahat ferrum: et moueat ferrum: ſed
                    <lb/>
                  ipſum ferrum alteratum ad magnetem mouetur:
                    <lb/>
                  ſequitur /  ita bene mouebitur magnū ferrum ſi-
                    <lb/>
                  cut paruum cum tam paruū ꝙ̄ magnum habeant
                    <lb/>
                  naturales inclinationes: vt moueãtur ad magne-
                    <lb/>
                  tem. </s>
                  <s xml:id="N1604D" xml:space="preserve">Sed ſequelū quo ad ſecundaꝫ partem probo
                    <lb/>
                  quoniã maior virtus eſt motiua in maiori ferro ̄
                    <lb/>
                  in minori: ergo ſequitur /  ceteris paribus velo-
                    <lb/>
                  cius ex natura a propria mouetur vel ſaltem natuꝫ
                    <lb/>
                  eſt moueri ad quēcū locū ad quē naturaliṫ moue­
                    <lb/>
                  t̄̄: ſed ad magnetē mouet̄̄ naturaliṫ / igit̄̄ ꝓpoſitum</s>
                </p>
                <p xml:id="N1605A">
                  <s xml:id="N1605B" xml:space="preserve">Reſpondeo negando ſequelaꝫ quo ad
                    <lb/>
                  vtram partem. </s>
                  <s xml:id="N16060" xml:space="preserve">Et ad probationem dico /  ideo
                    <lb/>
                  quantūcun magnū ferrum non mouetur ad ma­
                    <lb/>
                  gnetem / quia ſemper in tali motu eſt aliqua reſiſtē­
                    <lb/>
                  tia ex parte grauitatis: et hoc dummodo magnes
                    <lb/>
                  non ſit deorſum et ferrum ſurſum: quoniã tunc mo­
                    <lb/>
                  ueret grauitas. </s>
                  <s xml:id="N1606D" xml:space="preserve">Quare in iſto loco tali vtendum
                    <lb/>
                  cenſeo diſtinctione et ſuppoſitione. </s>
                  <s xml:id="N16072" xml:space="preserve">Suppono em̄ /
                    <lb/>
                   ferrum non mouetur ad magnetē niſi mediante
                    <lb/>
                  qualitate producta a magnete inferro: et quanto
                    <lb/>
                  illa eſt intenſior tanto velocius ferrum mouet ſe-
                    <lb/>
                  met ipſum ad magnetem. </s>
                  <s xml:id="N1607D" xml:space="preserve">Deinde ſit talis diſtin-
                    <lb/>
                  ctio: quia vel qualitas producta a magnete eſt e-
                    <lb/>
                  qualis in intenſione ipſi grauitati ipſius ferri:
                    <lb/>
                  aut eſt maioris intentionis aut minoris. </s>
                  <s xml:id="N16086" xml:space="preserve">Si mino­
                    <lb/>
                  ris vel equalis: cum grauitas reſiſtat / vt dictuꝫ eſt
                    <lb/>
                  nulla tenus fiet motus cum equalitatis vel mino-
                    <lb/>
                  ris inequalitatis obſtet proportio: ſi vero eſt ma-
                    <lb/>
                  ioris intenſiõis ipſa qualitas qua a magnete fer­
                    <lb/>
                  rum alteratur ꝙ̄ ipſa grauitas ferri: impune fa-
                    <lb/>
                  tendum eſt ferrum ad magnetem moueri a ſeipſo</s>
                </p>
                <p xml:id="N16095">
                  <s xml:id="N16096" xml:space="preserve">Sed contra quoniam iam ex hoc ſe-
                    <lb/>
                  quitur ferrum paruum / quod minoris grauitatis
                    <lb/>
                  eſt velocius ad magnetem moueri maiori ferro ce­
                    <lb/>
                  teris eque libratis / qnoniam proportio actiuita-
                    <lb/>
                  tis ad reſiſtentiam minoris ferri erit maior ꝓpor­
                    <lb/>
                  tione eiuſdem actiuitatis ad maiorem reſiſtentiã
                    <lb/>
                  eiuſdam ferri / ſed hoc eſt falſum igitur.</s>
                </p>
                <note position="right" xml:id="N160A5" xml:space="preserve">Cõtra cõ­
                  <lb/>
                mēta.</note>
                <p xml:id="N160AB">
                  <s xml:id="N160AC" xml:space="preserve">Rñdeo ↄ̨̨cedēdo / qḋ infert̄̄ q̇cq̇d dicat
                    <lb/>
                  mentator et alii </s>
                  <s xml:id="N160B1" xml:space="preserve">Non enim occurit mihi aliꝰ ſol-
                    <lb/>
                  uendi modus. </s>
                  <s xml:id="N160B6" xml:space="preserve">De hac materia vide brauardinuꝫ
                    <lb/>
                  preallegato loco et auctoreꝫ .6. inconuenientium
                    <lb/>
                  queſtione .3. in illo articulo / in quo dubitat nunq̇d </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>