Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Table of contents

< >
[1.] Capitulum primum de proportione et eius diuiſione.
[2.] Cpitulum ſecundum / in quo agitur de ſpe­ciebus horum quin generum proportionū et de ipſarum generatione.
[3.] Capitulū tertiū / in quo oſtenditur: et de­mõſtratur: proportionem irrationalem eſſe ponendam.
[4.] Capitulum quartum / in quo agitur de infinitis ſpeciebus proportionis irratio­nalis: et de earum procreatione.
[5.] Capitulū quintū / in quo agit̄̄ de diuiſione corporis in partes proportionales qua pro­portione rationali quis voluerit.
[6.] Capitulū ſextū / ī quo datur modus di­uidendi corpus in partes proportiona-les proportione irrationali.
[7.] Capitulum ſeptimum / in quo agi­tur de proportione ordinum par- tium proportionalium interſcala-riter ſe habentium.
[8.] Capitulum octauum / in quo agi-tur de inuentione proportionis mi-noris inequalitatis et etiam maio-ris reſpectu cuiuſcū numeri ex re-bus diuiſibilibus compoſiti.
[1.] Capitulum primum in quo a: gitur de diffinitione et diuiſione proportionalitatum.
[2.] Capitulum ſecundum / in quo ꝓbantur alique proprietates predictarum ꝓpor-tionalitatem ſiue medietatum.
[3.] Capitulum tertium / in quo agitur de quibuſdam propor­tionalitatibus et modis argu­endi in eis.
[4.] Capitulum quartum / in quo agitur de ex-ceſſu cõpoſitione et diuiſione ꝓportionū.
[5.] Capitulum quintum / in quo reci-tatur paucis et impugnatur opinio baſani politi de proportione ſiue cõmenſurabilitate proportionum.
[6.] Capitulū ſextū / in quo agitur de pro-portionū proportione: cõmenſurabilita­te earūdem, et incõmenſurabilitate.
[7.] Capitum ſeptimū / in quo agitur de medie rei inuentione et proportione proportionuꝫ rationalis et irrationalis.
[8.] Capitulum octauū / in quo agitur decre-mento et decremento ꝓportionū.
[1.] Capitulum primum / in quo ponitur et improbatur vna opinio: de cauſa velocitatis motus.
[2.] Capitulum ſecundū / in quo recitantur et improbantur ſecunda et tertia opinio-nes. de cauſa velocitatis motuum.
[3.] Capitulum tertium / in quo ponitur alia opinio et vera.
[4.] Quartum capitulum / in quo ponunt̄̄ ſeptē regule de propor­tionalitate motus quas ponit philoſophus ſeptimo phiſico-rum quas etiam in preſenti ca-pite examinandas duxi.
[5.] Capitulum quintum / in quo ponuntur regule ſiue concluſiones velocitatis et tar­ditatis motus penes proportionem pro­portionum conformiter ad intentionem calculatoris.
[6.] Sextum capitulum / in quo ponūtur alique obiectiones contra aliquas concluſiones ſuperioris capitis.
[7.] Septimum capitulum / in quo inquiri­tur: vtrum aliqua potentia non varia-riata per medium vniforme aut diffor-me, vniformiter ad non gradum vel ad gradum ſuum motum remittere aut in­tendere valeat.
[8.] Capitulū octauū / in quo inquiritur an due potentie īequales idē mediū īuariatū tran-ſeūtes valeãt vniformiter remittere aut intē­dere motum ſuum per ambarū vel alterius earum variationem.
[9.] Capitulum nonum / quod obiicit cõcluſioni­bus duoꝝ p̄cedentium capitum.
[10.] Capitulum decimum / in quo oſten-ditur, et traditur noticia velocitatis motus penes cauſam in medio vni-formiter difformi quieſcente: poten-tia continuo variata.
[11.] Capitulum vndecimum / in quo pulchre admodum comparantur motus diuerſa-rum potentiarum in eodem medio vnifor­miter difformi inuariato mouentium per earum potentiarum vniforme crementum
[12.] Capitulum duodecimum: aliqui-bus predictarum concluſionum pre-cedentium capitum obiiciens.
[13.] Capitulum tridecimum / in quo ponū­tur alique concluſiones velocitatē mo­tus penes cauſam declarãtes in medio non reſiſtente in quo eſt progreſſio la-titudinis reſiſtentie vniformiter diffor­mis: gradu intenſiori quieſcente.
[14.] Quartumdecimum capitulum: in quo ponuntur concluſiones de velo-citate motus in medio non reſiſtente, in quo eſt progreſſio ſiue extenſio la-titudinis reſiſtentie nõ gradu aut ex­tremo remiſſiori quieſcente inſequē-do ordinem et modum calculatoris.
< >
page |< < of 290 > >|
62 magnes ſufficiat ſibi ſuppoſitum ferrum altera-
re / vbi multa de virtute motiua magnetis ſubtili-
ter et calculatorie inquirit.
Non tamen pretereū­
da cenſeo duo correlaria que thomas brauardi-
nus in hac materia perpulchre infert. 111. correl.
¶ Quorum
primum eſt /  ſi ſortes habeat in manu magneteꝫ
que ſufficiat alterare ferrum vnius libre: et eleue-
tur illud ferrum ad magnetem et coniungatur ei:
ita  tã magnes ꝙ̄ ferrū pendeat a manu ſortis:
non plus ponderat magnes ꝙ̄ magnes et ferrum
ſimul nec econtra.
Huius ratio eſt quoniam ma-
gnes non attrahit ferrū ſed ferrū alteratū ſuapte
natura magnetem expedit. 222. correl.
¶ Secundum correla­
riū /  ſi in aliqua equilibra ſiue ſtatera ex vno la-
tere ponatur ſcutum: et ex alio ponatur pondꝰ ſcu­
ti factum ex magnete: et ſimul cum pondere pona­
tur aliquod ferrum quod magnes ille ſufficit alte­
rare / non plus ponderabit ferrum et pondus ſcu-
ti ꝙ̄ pondus ſcuti preciſe.
Cuius ratio eſt quoniaꝫ
ſtatera non ſuſtinet ferrū ſed magnes.
Iſta tamen
correlaria vulgo afferunt admirationem.
Quartum capitulum / in quo
ponunt̄̄ ſeptē regule de propor­
tionalitate motus quas ponit
philoſophus ſeptimo phiſico-
rum quas etiam in preſenti ca-
pite examinandas duxi.
QUoniam philoſophi regulas
de comparabilitate motuum facile dã-
nãt: ideo nõ inconcinue hoc in loco eas
examinare decreuimus
Prima regula / ſi aliqua virtus ſiue
aliqua potentia moueat aliquod mobile per ali-
quod ſpacium in aliquo tempore: eadem potentia
mouebit medietatem illius mobilis per duplum
ſpacium in eodem tempore.
Secunda regula / ſi aliqua potentia
moueat aliquod mobile per aliquod ſpaciuꝫ ī ali
aliquo tempore eadem virtus mouebit medieta-
tem illius mobilis per idem ſpacium in ſubduplo
tempore.
¶ Ex quibus regulis infertur talis regu­
la.
Si aliqua potentia moueat aliquod mobile ꝑ
aliquod ſpacium in aliquo tempore: dupla virtꝰ
mouebit idem mobile per duplum ſpacium in eo­
dem tempore.
Tertia regula / ſi aliqua potentia mo­
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: eadem potentia mouebit idem mo-
bile per medietatem illius ſpacii in ſubduplo tem­
pore.
Quarta regula / ſi aliqua potētia mo­
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: medietas talis potētie mouebit me­
dtetatem mobilis per idem ſpacium in eodem tē-
pore.
Quinta regula / ſi aliqua potētia mo­
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: non eſt neceſſe eandem potentiã mo­
uere duplum mobile per idem ſpacium in duplo
tempore.
Sexta regula / ſi aliqua potētia mo-
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: non eſt neceſſe medietatem talis vir­
tutis mouere idem mobile in duplo tempore.

Septima regule / ſi aliqua potentie
moueant aliqua mobilia per aliquod ſpacium in
aliquo tempore diuiſim: et eedem potentie coniun­
ctim mouebunt illa mobilia coniuncta per idem
ſpacium in aliquo eodem tempore.
¶ Sed ꝓ cla-
riori intelligentia harum regularum.
Contra primã arguitur / ſi b. moueat
reſiſtentiam / vt quatuor medietas talis reſiſten-
tie non mouebitur a tali virtute per duplū ſpaciū
in eodem tempore: igitur.
Añs probatur / quoniaꝫ
virtus vt ſex mouebit reſiſtentiam vt duo magis ̄
ī duplo velocius / igitur nõ mouebit in eodē tēpore
per duplū ſpaciū adequate.
Probatur ãtecedēs /
qm̄ ꝓportio .6. ad duo que eſt tripla excedit ꝓpor­
tionē ſexquialterã que eſt .6. ad .4. pluſ̄ in duplo /
igitur velocitas ab ea ꝓueniens eſt maior ꝙ̄ du-
pla reſpectu velocitatis ꝓuenientis a ꝓportione
ſexquialtera.
Patet cõſequētia ex opinione quar­
ta quã ſuſtentamus.
Sed antecedens ꝓbatur / quia
ꝓportio tripla adequate ex proportione dupla / et
ꝓportione ſexquialtera cõponitur / vt ptꝫ ex quar-
to capite ſecūde partis / et ille due ſunt inequales /
vt ptꝫ ex eodē quarto capite / ergo ad minorē illaꝝ
que eſt ſexquialtera ipſa proportio tripla eſt ma-
ior ꝙ̄ dupla / patet hec conſequentia ex ſexta ſup-
poſitione quarti capitis ſecunde partis. 33Dicitur
¶ Dices
forte /  argumentū nõ concludit contra regulam.
quoniã in regula non ponitur /  preciſe illa potē-
tia mouebit medietatem in duplo velocius: ſed di­
cit /  mouebit in duplo velociꝰ.
Sed hoc nichil eſt
dicere quoniam eodē modo dixiſſet in ſexquialte-
ro velocius vel in ſexquitertio.
Et ideo non ſatiſ-
cit.
Item nec ſic intellecta regula eſt vera quoniaꝫ
ſi virtus / vt .12. moueat reſiſtentiaꝫ / vt quatuor ali­
qua velocitate eadeꝫ potentia non poterit medie­
tatem reſiſtentie / que eſt vt duo dupla velocitate
immo mouebit minus ꝙ̄ dupla velocitate / igit̄̄ re-
gula ſic intellecta falſa.
Probatur antecedens /
quoniã virtus / vt .12. mouet reſiſtentiam / vt quatu-
or a proportione tripla et reſiſtentiam / vt duo a ꝓ­
pprtione ſextupla modo proportio ſextupla ē mi­
nor ꝙ̄ dupla reſpectu triple / igitur non mouet ī du­
plo velocius.
Patet conſequentia ex opinione / et
arguitur antecedens quoniã ſextupla cõponitur
ex tripla et dupla adequate / vt patet ex quarto ca­
pite preallegato / et tripla eſt maior dupla: vt pa-
tet ex eodem capite / igitur ipſa ſextupla eſt minor
̄ dupla reſpectu triple.
patet conſequentia ex ſex­
ta ſuppoſitione eiuſdem capitis
Sed contra illam regulam quam in­
tuli ex duabus primis arguitur ſic.
Aliqua poten­
tia mouet aliquam reſiſtentiam aliquanta velo-
citate: et tamen ipſa duplicata non mouet in du-
plo velocius eandem reſiſtentiam: igit̄̄ regula fal­
ſa.
Probatur antedens et volo /  aliqua poten-
tia moueat reſiſtentiam a proportione ſexquial-
tera qualis eſt .6. ad .4. aliquanta velocitate.
quo
poſito ipſa potentia duplata / que erit vt .12. mo-
uebit reſiſtentiam vt .4. pluſ̄ in duplo velocius.
igitur aſſumptum verum. Probatur antecendens /
quoniã .12. ad .4. eſt proportio tripla modo tripla
maior ꝙ̄ dupla eſt ad ſexquialteram / vt probatuꝫ
eſt in primo argumento / igitur velocitas ab ea ꝓ-
ueniens maior ꝙ̄ dupla eſt ad proportionem ſex-
quialteram.
Tertio arguitur contra quintam re­
gulam / quoniã ſi potentia vt octo moueat reſiſten­

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index