Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.002636">
                <pb pagenum="413" xlink:href="016/01/062.jpg"/>
              tendenti. </s>
              <s id="s.002637">Sit rurſus A oculus in aëre, B
                <lb/>
              res viſa in aqua, perpendicularis ad aë­
                <lb/>
              rem BE, rectà BFA, inflectatur à perpen­
                <lb/>
              diculari ad oculum ex, F, vt fiat BFC, pro­
                <lb/>
              ducatur CF, in D, & B, videbitur in
                <lb/>
              C, igitur aquæ altitudo videbitur ſolùm
                <lb/>
              DE, Rurſus ſtella in cœlo D cœlum quic­
                <lb/>
              quid eſt ſupra EF, perpendicularis DE, ra­
                <lb/>
              dius qui directè procedit DFC, cùm per­
                <lb/>
              uenit ad F, medium denſius, id eſt, ad
                <lb/>
              aërem, inflectitur verſus cathetum, ſitque
                <lb/>
              DFA, per quem oculus A, videt D, ſtel­
                <lb/>
              lam: producatur ergo AF, directè, & vi­
                <lb/>
              debitur D in B, vbi ſcilicet concurrunt ca­
                <lb/>
              thetus DE, ex re viſa ad medium, & li­
                <lb/>
              nea B F A, cùm dirigitur à parte illa quæ
                <lb/>
              ad oculum pertingit, id eſt, pars AF, ocu­
                <lb/>
              lum tangens.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg293"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002638">
                <margin.target id="marg292"/>
              Res quæ vi­
                <lb/>
              detur vbi
                <lb/>
              ſemper appa­
                <lb/>
              ret.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002639">
                <margin.target id="marg293"/>
              Cur ſtellæ
                <lb/>
              multò minus
                <lb/>
              ſublimes iu­
                <lb/>
              dicentur
                <lb/>
              quàm ſint.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002640">Sydera om­
                <lb/>
              nia cur in
                <lb/>
              oriente & oc­
                <lb/>
              cidente, ma­
                <lb/>
              iora videan­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002641">At dices, ſtellæ multò propriùs videntur
                <lb/>
              eſſe quàm ſint, ſi vera ſunt quæ Aſtrologi
                <lb/>
              de illarum referunt altitudine: non igitur
                <lb/>
              altiores eſſe videntur quàm ſint. </s>
              <s id="s.002642">Fateor lon­
                <lb/>
              gè eas propius exiſtimari: ſed alia cauſa, ea
                <lb/>
              ſcilicet quòd medium ſpatium inter nos &
                <lb/>
              illas non compræhenditur: ob id contra­
                <lb/>
              ria ratione aſtra omnia dum oriuntur &
                <lb/>
              occidunt, maiora videntur, quàm in cœ­
                <lb/>
              li medio, quoniam terræ magnitudo in­
                <lb/>
              termedia facit, vt oculus ea plus diſtare
                <lb/>
              exiſtimet, & ob id eſſe maiora: nam &
                <lb/>
              turris vlna maior iudicatur ab oculo illius
                <lb/>
              diſtantiam compræhendente, tametſi mino­
                <lb/>
              rem angulum in oculo faciat vlna ipſa. </s>
              <s id="s.002643">Ob
                <lb/>
              id igitur aſtra propinqua videntur quòd
                <lb/>
              nullum eſt medium corpus inter ipſa &
                <lb/>
              oculum, cuius longitudinem oculus depræ­
                <lb/>
              hendere poſſit, atque ob id ipſa exiſti­
                <lb/>
              mare procul abeſſe, quamvis ( vt dixi )
                <lb/>
              medij ratio ea altiora oſtendat. </s>
              <s id="s.002644">Sed quòd
                <lb/>
              ſtellæ in Oriente, & Occidente maiores
                <lb/>
              videantur, facit & denſitas aëris, non in
                <lb/>
              qua nos ſumus, ſed quæ procul à nobis
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.002645">Argumento id eſſe debet, quòd nebu­
                <lb/>
              loſo tempore aſtra etiam longè maiora vi­
                <lb/>
              dentur. </s>
              <s id="s.002646">Hoc autem eſſe non poſſet, ſi ob ſo­
                <lb/>
              lam diſtantiam id contingeret. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002647">Sed ad narrationem loci in quo res eſſe
                <lb/>
              videtur, exemplis peruenio. </s>
              <s id="s.002648">Sit oculus A,
                <lb/>
              res viſa B, ſpeculum CD, ducatur BF, per­
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.062.1.jpg" xlink:href="016/01/062/1.jpg" number="34"/>
                <lb/>
              pendicularis ad ſuperficiem ſpeculi intelli­
                <lb/>
              gendo extenſam, non enim neceſſarium
                <lb/>
              eſt, vt tangat, & ducatur BE, reflexa ad
                <lb/>
              A, ita quòd angulus BEC ſit æqualis AED,
                <lb/>
              hoc enim neceſſarium eſt in omni radij re­
                <lb/>
              flexione à ſpeculo cuiuſcunque generis: du­
                <lb/>
              cta igitur parte reflexa AE, concurrat in
                <lb/>
              F, & ibi videbitur eſſe B, cui conſentit
                <lb/>
              experimentum. </s>
              <s id="s.002649">In cauo etiam ſpeculo CD,
                <lb/>
              cuius centrum E, res quæ videtur primò
                <arrow.to.target n="marg294"/>
                <lb/>
              ponatur B, per radium reflexum BCA ad
                <lb/>
              oculum, & manifeſtum eſt, quòd perpen­
                <lb/>
              dicularis erit BF, cui occurrat AC, reflexa
                <lb/>
              in puncto F, & hîc erit locus vbi videbi­
                <lb/>
              tur ab oculo A eſſe B, res quæ videtur, quò
                <lb/>
              fit vt non quemadmodum in priore figura
                <lb/>
              B appareat in F, in directo ſui. </s>
              <s id="s.002650">Hîc enim
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.062.2.jpg" xlink:href="016/01/062/2.jpg" number="35"/>
                <lb/>
              plerunque videbitur non in directo F, ip­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg295"/>
                <lb/>
              ſius B, eò quòd oculus iudicat ad compa­
                <lb/>
              rationem plani cuiuſdam D K, ſuperiacen­
                <lb/>
              tis ſpeculo, & tamen punctus F, & ca­
                <lb/>
              thetus ſumitur à puncto E, quem oculus
                <lb/>
              nec videt, nec comprehendit. </s>
              <s id="s.002651">Sit rurſus
                <lb/>
              G, quod videtur in cauo ſpeculo, & per­
                <lb/>
              pendicularis GEF, neceſſariò erit, & per
                <lb/>
              GDA, reflexum radium videatur ab A ocu­
                <lb/>
              lo, igitur radius A D, occurret catheto in
                <lb/>
              H: igitur res videbitur in H, & ita in aëre
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.062.3.jpg" xlink:href="016/01/062/3.jpg" number="36"/>
                <lb/>
              extra ſpeculum: & eſt mirabile, ſed con­
                <lb/>
              ſentit tamen experimento. </s>
              <s id="s.002652">Verùm longè
                <lb/>
              meliùs in magnis ſpeculis hæc fieri vidi­
                <lb/>
              mus, vt prorſus ſit res miraculo ſimilis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002653">Sed fit etiam in aliis ſpeculorum ſpeciebus
                <lb/>
              velut conuexis, rotundis, ac columnari­
                <lb/>
              bus. </s>
              <s id="s.002654">Additur miraculo maius miraculum,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg296"/>
                <lb/>
              cùm res quæ non eſt in aëre videtur, dæ­
                <lb/>
              monum imitatione propoſita, vt Vi­
                <lb/>
              tellio docuit: cuius rationem inferius,
                <lb/>
              dum de luce & lumine loquemur, expo­
                <lb/>
              nemus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002655">
                <margin.target id="marg294"/>
              In cauis ſpe­
                <lb/>
              culis res ma­
                <lb/>
              gis latere
                <lb/>
              videntur,
                <lb/>
              quàm ſint
                <lb/>
              plerumque.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002656">
                <margin.target id="marg295"/>
              Quomodo re
                <lb/>
              imago è ſpe­
                <lb/>
              culo in aëre
                <lb/>
              videatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002657">
                <margin.target id="marg296"/>
              Lib. 7. cap.
                <lb/>
              vlt.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002658">Igitur vt ad vltimum genus perueniam,
                <lb/>
              poſito rurſus conuexo ſpeculo CD, & ocu­
                <lb/>
              lo A, & B, re viſa, cathetus ad centrum ſpe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg297"/>
                <lb/>
              culi BD GE, & illi occurrit radius refle­
                <lb/>
              xus AFC, in G, videbitur B. </s>
              <s id="s.002659">Eadem ratio
                <lb/>
              in colùmnaribus & conicis locum rei viſæ
                <lb/>
              oſtendit. </s>
              <s id="s.002660">Iam ergo tria ſunt, quæ neceſſa­
                <lb/>
              ria ſunt ad viſum: locus rei viſæ, & vt res
                <lb/>
              non ſit minor ea quæ minima eſt, quæ ſub
                <lb/>
              ea diſtantia videre poteſt: eam enim in qua­
                <lb/>
              cunque diſtantia inueniri eſt neceſſarium,
                <lb/>
              ſcilicet minimam, & quòd omnis res mini­
                <lb/>
              ma minor, eſt ac ſi non eſſet. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>