Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
43
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg409
"/>
<
lb
/>
Proinde ens & ſubſtantia mobilis & quantum, quia notiſsima nobis vt ſubiecta ponuntur, & eo
<
lb
/>
rum principia
<
expan
abbr
="
proprietatesq́
">proprietatesque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>veſtigantur. </
s
>
<
s
>Nec vlla methodus eſt, quæ non accipiat aut vnum ex
<
lb
/>
his, aut eius aliquam partem, aut ipſorum aliquid ſeu proprium, ſeu principium. </
s
>
<
s
>Neque verò ſic
<
lb
/>
nota eſſe oportet ea, quæ ſcientiarum ſubiecta facimus, vt ſingulæ illorum partes neceſſariò te
<
lb
/>
neantur: neque ſic totius ſcientiæ ſubiectum conſtituitur: verùm ſat eſt, ſi cognoſcatur eſſe ſim
<
lb
/>
pliciter, ita ſubſtantiam eſſe ſimpliciter nouimus, etiam ſi vna aut altera ſubſtantia cognoſcatur à
<
lb
/>
nobis quia demptis indiuidui conditionibus vniuerſalibus ſubſtantia remanet. </
s
>
<
s
>Itaque ex illo
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
quòd ſi non omnia; ſaltem aliqua moueantur; motum quoque eſſe colligitur. </
s
>
<
s
>item
<
expan
abbr
="
aſſecurandũ
">aſſecurandum</
expan
>
<
lb
/>
eſt de quanto, quod ſine actu cognitione partium poni poteſt, vt ſubiectum. </
s
>
<
s
>Ea poſtmodo quæ
<
lb
/>
ignota ſunt, ſiue partes, ſeu principia, ſiue proprietates in methodo ſuis viis & ingeniis exquirun
<
lb
/>
tur, de quibus mox agendum eſt. </
s
>
<
s
>Et de proprietatibus non eſt dubitandum, quin ipſarum
<
expan
abbr
="
demõ-ſtratio
">demon
<
lb
/>
ſtratio</
expan
>
ſit afferenda; quæ quidem fit vel propter quid ſolum, ſi ſenſui nota ſit, vel propter quid
<
lb
/>
& quòd fit, ſi fugiat ſenſum. </
s
>
<
s
>cauſſas enim habent, cur inſint in ſubiecto. </
s
>
<
s
>Partes ſanè multis mo
<
lb
/>
dis accipiuntur in methodis. </
s
>
<
s
>vel vt ſubiectum, ſicut animal ſubſtantiæ naturalis, vel vt pars eius
<
lb
/>
quod eſt ad vnum, velut accidens ad ens. </
s
>
<
s
>& cęlum ad reliqua corpora ſimplicia, vel vt pars me
<
lb
/>
thodi, quia ſcilicet in aliqua eius parte proponatur ad examinandum, velut ortus qui duobus li
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg410
"/>
<
lb
/>
bris ſeparatis explicatur, licet referatur ad ſubſtantiam quæ phyſicæ totius eſt ſubiectum. </
s
>
<
s
>huius
<
lb
/>
generis eſſe queunt ea quæ non ſunt, vt inane, lineæ in ſectiles, infinitum, & huiuſmodi. </
s
>
<
s
>Sed quo
<
lb
/>
modocunque pars accipiatur de illa controuerſia naſcitur inter Auerrois interpretes propter re
<
lb
/>
pugnantiam quæ in eius philoſophi verbis deprehenditur. </
s
>
<
s
>Nam
<
expan
abbr
="
quandoq́
">quandoque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>concedit Auerroës
<
lb
/>
pattes ſubiecti in eadem ſcientia poſſe demonſtrari. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Vnde etiam ſummus philoſophus ignem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg411
"/>
<
lb
/>
eſſe aliquando concludebat. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Tamen alibi negat in ſcientia demonſtrati poſſe ſubiectum, eiusúe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg412
"/>
<
lb
/>
partes. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Priorem ſententiam Zimara defendebat. </
s
>
<
s
>neque ipſi videbatur abſurdum, partes ſubie
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg413
"/>
<
lb
/>
cti vbi fuiſſent ignotę, cùm
<
expan
abbr
="
habeãt
">habeant</
expan
>
aliquid ſeipſis notius, aut proprium, aut cauſſam, vel ex cauſſa,
<
lb
/>
vel ex effectu demonſtrari. </
s
>
<
s
>Corroborarunt alij Zimaræ ſententiam nonnullis argumentis. </
s
>
<
s
>In
<
lb
/>
quiunt enim. </
s
>
<
s
>Siquis ſit ad quem perrineat oſtendere rem eſſe, ad eundem quoque ſpectare oſten
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg414
"/>
<
lb
/>
dere quid ſit. </
s
>
<
s
>Sed ad geometram verbig. </
s
>
<
s
>pertinet conſiderare, ſit'ne triangulus qui pars eſt, ſeu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg415
"/>
<
lb
/>
ſpecies ſubiecti. </
s
>
<
s
>Ergo etiam ipſe docebit quid ſit. </
s
>
<
s
>Si igitur illi ſciendum eſt, ſit'ne triangulus;
<
expan
abbr
="
idẽ
">idem</
expan
>
<
lb
/>
quoque ſciet quid ſit. </
s
>
<
s
>Atqui hæc cognitio eſt à priori & ex cauſſa. </
s
>
<
s
>Prætereà definitio poteſt eſſe
<
lb
/>
nota aliqua ex parte, quamuis definitum ſit ignotum. </
s
>
<
s
>Ergo definitum ex definitione demonſtra
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg416
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg417
"/>
<
lb
/>
bitur. </
s
>
<
s
>& ex cauſſa igitur. </
s
>
<
s
>Quòd item ex effectu partem ſubiecti demonſtrare liceat, Ariſtotelis au
<
lb
/>
ctoritate confirmatur qui docet nos poſſe noſcere rem eſſe, vel per ſe, vel per accidens, ideſt quan
<
lb
/>
do fuerint nota nobis euentu rei propoſitæ. </
s
>
<
s
>permulta verò huiuſce progreſſus exempla ſubiicere
<
lb
/>
poſſem. </
s
>
<
s
>vt cùm ignem eſſe probatur ex eo quòd terra ſit & eſſe mentem agentem, quia ſit pote
<
lb
/>
ſtate mens. </
s
>
<
s
>Sed opponam ego huic ſententiæ rationem Ariſtotelis ita concludentis. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Si demon
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg418
"/>
<
lb
/>
ſtraretur eſſe ſubiectum; ergo & quid eſt ſubiectum demonſtrari poſſet. </
s
>
<
s
>Sed quid eſt demonſtra
<
lb
/>
tioni non eſt obnoxium. </
s
>
<
s
>Nec quòd fit igitur. </
s
>
<
s
>Quapropter, vt cum Ariſtotele conſentiamus &
<
lb
/>
Auerroëm purgare poſsimus; accipiemus primùm nullum eſſe genus demonſtrationis quo ſim
<
lb
/>
pliciter aliquid eſſe probari poſsit. </
s
>
<
s
>Et quamuis à definitione progrediamur ad definitum; nec id
<
lb
/>
etiam vel auctore Auerroë genus eſt argumentationis, ſed numeratur in admonitionibus. </
s
>
<
s
>ſiqui
<
lb
/>
dem in ipſa definitione rei definiendæ natura ſtatim appareat: cùm idem ſint definitio & defini
<
lb
/>
tum, ſed in definito natura ipſius
<
expan
abbr
="
cõfuſa
">confuſa</
expan
>
ſpectetur, in definitione verò diſtincta & euoluta in ſuas
<
lb
/>
partes. </
s
>
<
s
>Ac ſiquis eſt proceſſus rationis in definitione, is eſt à parte definitionis ad partem, vt à ge
<
lb
/>
nere ad differentias & à partibus ad totam definitionem. </
s
>
<
s
>& ſi rectè animaduertas, eſt via ſeu me
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg419
"/>
<
lb
/>
thodus, non inſtrumentum cognitionis. </
s
>
<
s
>Demum omni genere ſyllogiſmi ſimpliciter excluditur
<
lb
/>
definitio, per ſe. </
s
>
<
s
>Sed neque demonſtratione ab effectu concludi poteſt quæſtio ſimplex. </
s
>
<
s
>ſiquidem
<
lb
/>
id quod demonſtratione concluditur, vt in alio concluditur, & efficit quæſtionem complexam.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Reſtat igitur, vt quæſtio ſimplex abſoluatur ſyllogiſmo quem diximus hypotheticum per natu
<
lb
/>
ram. </
s
>
<
s
>Quapropter ad ea quæ aduerſarij dicebant, ita reſpondemus. </
s
>
<
s
>Primùm notantes accipi falsò
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg420
"/>
<
lb
/>
vbi procedimus à definitione ad definitum, eſſe genus argumentandi; ſed euolutionem ſolam &
<
lb
/>
diſtinctionem definiti in ſuas partes. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
e
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Similiter quòd à parte definitionis ad definitum ſyllogi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg421
"/>
<
lb
/>
ſticè progrediamur. </
s
>
<
s
>id quoque nego. </
s
>
<
s
>Et noſcimus quidem eſſe rem, vel per ſe vel per accidens;
<
lb
/>
nec tamen per ſyllogiſmum ſimpliciter. </
s
>
<
s
>Quod verò ad repugnantiam pertinet quæ ex verbis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg422
"/>
<
lb
/>
Auerrois exoritur, eam facilè tollo; quoniam 4. de cęlo probationem non ſimpliciter accipit,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg423
"/>
<
lb
/>
ſed quemcunque rationis progreſſum quem nos tum eſſe dicimus ſyllogiſmum hypotheticum
<
lb
/>
per naturam; 6. verò Met. dicimus ipſum ſyllogiſmum ſimpliciter ei denegare. </
s
>
<
s
>Succedunt his
<
lb
/>
principia cognitionis quæ dicimus axiomata. </
s
>
<
s
>Hæc ſanè nullum genus demonſtrationis admit
<
lb
/>
tunt, quia nihil habent neque prius ſeipſis, neque notius, neque natura, neque nobis Habent
<
expan
abbr
="
qui-dẽ
">qui
<
lb
/>
dem</
expan
>
axiomata principia
<
expan
abbr
="
quędã
">quędam</
expan
>
inuentionis, ipſa ſcilicet ſenſilia & ſingularia è quibus colliguntur. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>