Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N15C22" level="3" n="1" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N16116" level="4" n="4" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N16253">
                  <s xml:id="N16254" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Primi tractatus" file="0063" n="63"/>
                  tiam vt .2. aliquanta velocitate neceſſe eſt eandem
                    <lb/>
                  potentiam vt octo natam eſſe mouere duplam re-
                    <lb/>
                  ſiſtentiaꝫ in ſubdupla velocitate. </s>
                  <s xml:id="N16262" xml:space="preserve">et potentia vt .8
                    <lb/>
                  eſt aliqua potentia: et reſiſtentia vt duo aliqua re­
                    <lb/>
                  ſiſtentia: igitur. </s>
                  <s xml:id="N16269" xml:space="preserve">Si aliqua potētia moueat aliquã
                    <lb/>
                  reſiſtentiã in aliquo tempore ali̄ta velocitate: ea­
                    <lb/>
                  dem mouebit duplam reſiſtentiã in ſubdupla ve-
                    <lb/>
                  locitate / quod eſt oppoſitum regule. </s>
                  <s xml:id="N16272" xml:space="preserve">Patet hec cõ­
                    <lb/>
                  ſequentia ab inferiori ad ſuuꝫ ſuperius.</s>
                </p>
                <p xml:id="N16277">
                  <s xml:id="N16278" xml:space="preserve">Quarto contra ſeptimam arguitur
                    <lb/>
                  ſic / quoniã ſi potētia vt ſex moueat reſiſtentiaꝫ vt
                    <lb/>
                  quatuor et potentia vt .8. moueat reſiſtentiã etiaꝫ
                    <lb/>
                  vt .4. diuiſim ille potentie coniuncte non mouebūt
                    <lb/>
                  eaſdem potentias coniunctas in duplo velocius.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N16284" xml:space="preserve">igitur regula falſa. </s>
                  <s xml:id="N16287" xml:space="preserve">Probatur antecendens / quoni­
                    <lb/>
                  am proportio reſultans ex illis duabus potētiis
                    <lb/>
                  ſimul ſumptis et duabus reſiſtentiis etiam ſimul
                    <lb/>
                  ſumptis eſt proportio .14. ad .8. que eſt minor du-
                    <lb/>
                  pla. eſt enim proportio ſupertripartiēs quartas.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N16293" xml:space="preserve">Modo illa eſt minor dupla / vt ptꝫ ex tertia ſuppo­
                    <lb/>
                  ſitiõe ſuperiꝰ allegati q̈rti capitis / g̊ ſequit̄̄ /  nõ
                    <lb/>
                  eque velociter manebit talis proportio ſicut ãtea
                    <lb/>
                  mouebat dupla que eſt .8. ad .4.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1629C">
                  <s xml:id="N1629D" xml:space="preserve">Ad iſta reſpondetur ꝑ ordinē ad pri-
                    <lb/>
                  ma duo argumenta reſpondet paulus venetus et
                    <lb/>
                  brauardinus  ille regule philoſophi intelligun­
                    <lb/>
                  tur preciſe de proportione dupla: modo inſtantie
                    <lb/>
                  fuerunt adducte in alia ſpecie proportionis </s>
                  <s xml:id="N162A8" xml:space="preserve">¶ Ad
                    <lb/>
                  tertium reſpondeo /  non eſt ad propoſitum ma-
                    <lb/>
                  terie non valet eni3 conſequentia ab inferiori ad
                    <lb/>
                  ſuum ſuperius cum dictione illatiua. </s>
                  <s xml:id="N162B1" xml:space="preserve">Adduxi ta-
                    <lb/>
                  men illud argumentum / qm̄ ſemper tenet in pro-
                    <lb/>
                  portione quadrupla. </s>
                  <s xml:id="N162B8" xml:space="preserve">¶ Ad quartuꝫ reſpondeo / 
                    <lb/>
                  regula philoſophi ſeptima intelligitur dūmodo
                    <lb/>
                  ille proportiões ſint equales. </s>
                  <s xml:id="N162BF" xml:space="preserve">Que aūt ſunt equa­
                    <lb/>
                  les patet ex tertia ſuppoſitione quarti capitis ſe­
                    <lb/>
                  cunde partis. </s>
                  <s xml:id="N162C6" xml:space="preserve">Sed quia ex ſolutione quã dat bra-
                    <lb/>
                  uardinus ad primū argumentū / ſequitur philoſo­
                    <lb/>
                  phum poſuiſſe regulas ſatis inſufficientes: que p̄­
                    <lb/>
                  ciſe in vna ſpecie proportionis tenerent.
                    <note position="left" xlink:href="note-0063-01a" xlink:label="note-0063-01" xml:id="N1630F" xml:space="preserve">Qūo in-
                      <lb/>
                    telligunt̄̄
                      <lb/>
                    regule
                      <lb/>
                    phī.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N162D4" xml:space="preserve">Ideo di­
                    <lb/>
                  co aliter /  philoſophus capit potentiaꝫ pro pro­
                    <lb/>
                  portione maioris inequalitatis. </s>
                  <s xml:id="N162DB" xml:space="preserve">Et iſto modo ca-
                    <lb/>
                  piendo regule habēt veritatem in omni genere ꝓ­
                    <lb/>
                  protionum. </s>
                  <s xml:id="N162E2" xml:space="preserve">Et argumentum nichil concludit / qm̄
                    <lb/>
                  oportet quando duplatur potentia duplare pro-
                    <lb/>
                  portionem: et non curare de potentia: ita  ſit ſen­
                    <lb/>
                  ſus prime regule ſi aliqua potētia moueat aliquã
                    <lb/>
                  reſiſtentiã per aliquod ſpacium in aliquo tempo-
                    <lb/>
                  re etc. eadem mouebit ſubduplam reſiſtentiam etc.
                    <lb/>
                  id eſt ſi aliqua virtus moueat aliquã reſiſtentiam
                    <lb/>
                  ab aliqua proportione eadem virtus mouebit re-
                    <lb/>
                  ſiſtentiam ad quam habet proportionem duplaꝫ
                    <lb/>
                  ad aliam proportionem .i. ad quam habet ꝓpor-
                    <lb/>
                  tionē duplicatã in duplo velocius. </s>
                  <s xml:id="N162F9" xml:space="preserve">Et ſenſus huiꝰ
                    <lb/>
                  regule eſt ſi aliqua potentia moueat aliquam reſi­
                    <lb/>
                  ſtentiam in aliquo tempore etc. dupla virtus mo-
                    <lb/>
                  uebit eandem reſiſtentiam in duplo velocius hoc ē
                    <lb/>
                  ſi aliqua virtus moueat aliquam reſiſtentiam ab
                    <lb/>
                  aliqua proportione: dupla proportio mouebit in
                    <lb/>
                  duplo velocius. </s>
                  <s xml:id="N16308" xml:space="preserve">Et ſic intelliguntur alie regule.</s>
                </p>
                <note position="left" xml:id="N1631B" xml:space="preserve">1. correl.</note>
                <p xml:id="N1631F">
                  <s xml:id="N16320" xml:space="preserve">¶ Ex quo ſequitur /  ſi virtus ſe habens ad aliquã
                    <lb/>
                  reſiſtentiam in proportione irrationali diametri
                    <lb/>
                  ad coſtam moueat ali̄tum velociter: proportio
                    <lb/>
                  dupla ad eandē reſiſtentiã mouebit in duplo velo­
                    <lb/>
                  cius.
                    <note position="left" xlink:href="note-0063-02a" xlink:label="note-0063-02" xml:id="N16343" xml:space="preserve">2. correl.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16330" xml:space="preserve">¶ Secundo igitur /  non oportet q̄rere in q̈-
                    <lb/>
                  libet proportione proportionem rationalem ī du­
                    <lb/>
                  plo tardius mouentem eam reſiſtentiam: ſed ſa-
                    <lb/>
                  tis eſt /  detur ꝓportio rationalis vel irrationa-
                    <cb chead="Capitulum quintum"/>
                  lis. </s>
                  <s xml:id="N1633C" xml:space="preserve">et hec de regulis philoſophi.</s>
                </p>
              </div>
              <div xml:id="N16349" level="4" n="5" type="chapter" type-free="capitulum">
                <head xml:id="N1634E" xml:space="preserve">Capitulum quintum / in quo ponuntur
                  <lb/>
                regule ſiue concluſiones velocitatis et tar­
                  <lb/>
                ditatis motus penes proportionem pro­
                  <lb/>
                portionum conformiter ad intentionem
                  <lb/>
                calculatoris.</head>
                <p xml:id="N16359">
                  <s xml:id="N1635A" xml:space="preserve">AD inducendas ſeriatim ma­
                    <lb/>
                  thematico more concluſiones docētes
                    <lb/>
                  velocitatem et tarditatē motus penes
                    <lb/>
                  cauſam iuxta opinionem quartam ſit.</s>
                </p>
                <p xml:id="N16363">
                  <s xml:id="N16364" xml:space="preserve">Prima ſuppoſitio / ab equalibus pro­
                    <lb/>
                  portionibus equales velocitates proueniunt: et ab
                    <lb/>
                  inequalibus inequales. </s>
                  <s xml:id="N1636B" xml:space="preserve">et a rationalibus rationa­
                    <lb/>
                  les: et ab incõmēſurabilibus īcõmēſurabiles </s>
                  <s xml:id="N16370" xml:space="preserve">Pa­
                    <lb/>
                  tet hec ſuppoſitio ex opinione que ponit velocita­
                    <lb/>
                  tem ſequi proportionem ꝓproportionum.</s>
                </p>
                <p xml:id="N16377">
                  <s xml:id="N16378" xml:space="preserve">Secundua ſuppoſitio ab equalibꝰ pro­
                    <lb/>
                  portionibus que ſunt partes aliarum proportio­
                    <lb/>
                  num ſiue equalium ſiue inequalium equales velo­
                    <lb/>
                  citates proueniunt. </s>
                  <s xml:id="N16381" xml:space="preserve">Declaro hanc ſuppoſitionem
                    <lb/>
                  et capio proportionem triplam et duplam: et ma­
                    <lb/>
                  nifeſtum eſt:  vtriuſ proportio ſexquialtera eſt
                    <lb/>
                  pars. </s>
                  <s xml:id="N1638A" xml:space="preserve">dico tunc /  quãtam velocitatē producit ſex­
                    <lb/>
                  quialtera que eſt pars duple tantam velocitatem
                    <lb/>
                  ꝓducit ſexquialtera que eſt pars triple. </s>
                  <s xml:id="N16391" xml:space="preserve">Proba-
                    <lb/>
                  tur ex priori ſuppoſitione / quia ſexquialtera que
                    <lb/>
                  eſt pars duple et ſexquialtera que eſt pars triple
                    <lb/>
                  ſunt equales proportiones.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1639A">
                  <s xml:id="N1639B" xml:space="preserve">Tertia ſuppoſitio / ꝑ additionē equa­
                    <lb/>
                  lium proportionum ſuper proportiones equales
                    <lb/>
                  vel inequales: velocitates equaliter intenduntur
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N163A3" xml:space="preserve">Declaro hoc in terminis et capio proportionem
                    <lb/>
                  duplam et quadruplam / et volo /  vtri addatur
                    <lb/>
                  proportio ſexquialtera: qua addita dico /  equa­
                    <lb/>
                  liter intendunt proportiones ille ſiue ille potentie
                    <lb/>
                  motū ſuum intendunt / et tantam velocitatem acq̇-
                    <lb/>
                  rit proportio maior ſicut et minor ſupra velocita­
                    <lb/>
                  tem habitam ante additionem proportionis ſexq̇­
                    <lb/>
                  altere. </s>
                  <s xml:id="N163B4" xml:space="preserve">Probatur hec ſuppoſitio ex ſecūda / quia il­
                    <lb/>
                  la proportio ſexquialtera efficitur pars duaꝝ ꝓ-
                    <lb/>
                  portionum inequalium / igitur cum vtra equalē
                    <lb/>
                  velocitatem producet.</s>
                </p>
                <p xml:id="N163BD">
                  <s xml:id="N163BE" xml:space="preserve">Quarta ſuppoſitio / ꝑ decremētū dua­
                    <lb/>
                  rum proportionū equalium que ſunt partes dua­
                    <lb/>
                  rum proportionū ſiue equalium ſiue inequalium:
                    <lb/>
                  equales velocitates perdētur. </s>
                  <s xml:id="N163C7" xml:space="preserve">¶ Declarat̄̄ hec ſup­
                    <lb/>
                  poſitio et capio proportionem duplam et triplaꝫ /
                    <lb/>
                  et volo /  vtra deperdat proportionem ſexqui-
                    <lb/>
                  alterã / tunc dico /  ſi proportio dupla ꝑdat duos
                    <lb/>
                  gradus velocitatis etiam duos adequate perdit
                    <lb/>
                  proportio tripla. </s>
                  <s xml:id="N163D4" xml:space="preserve">Patet hec ſuppoſitio ex priori /
                    <lb/>
                  quoniam ille due proportiones deperdite cū eēnt
                    <lb/>
                  equales: equalē velocitatem producebant: igitur
                    <lb/>
                  per decrementum illarum equales velocitates ꝑ-
                    <lb/>
                  duntur / quia perduntur ipſemet quas ipſe produ­
                    <lb/>
                  cebant.</s>
                </p>
                <p xml:id="N163E1">
                  <s xml:id="N163E2" xml:space="preserve">Quinta ſpupoſitio / ꝑ additionē equa­
                    <lb/>
                  lis ̄titatis maiori et minori ̄titati maior ꝓpor­
                    <lb/>
                  tio acquiritur minori ̄titati ꝙ̄ maiori. </s>
                  <s xml:id="N163E9" xml:space="preserve">¶ Hec eſt
                    <lb/>
                  octaua ſuppoſitio quarti capitis ſecunde partis.</s>
                </p>
                <p xml:id="N163EE">
                  <s xml:id="N163EF" xml:space="preserve">Sexta ſuppoſitio eq̄ velociṫ intēde­
                    <lb/>
                  re motum: eſt in equali tempore equales ꝑtes ade­
                    <lb/>
                  quate acquirere: et eque proportionabiliter intē-
                    <lb/>
                  dere eſt in equali tempore equales proportiones
                    <lb/>
                  acquirere: </s>
                  <s xml:id="N163FA" xml:space="preserve">Et ſimiliter dicendum eſt de eque velo-
                    <lb/>
                  citer remittere et eque proportionabiliter / vt ſi nu­ </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>