Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
621 319
622 320
623 321
624 322
625 323
626 324
627 325
628 326
629 327
630 328
631 329
632 330
633 331
634 332
635 333
636 334
637 335
638 336
639 337
640 338
641 339
642 340
643 341
644 342
645 343
646 344
647 345
648 346
649 347
650 348
< >
page |< < (336) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1657" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s41805" xml:space="preserve">
              <pb o="336" file="0638" n="638" rhead="VITELLONIS OPTICAE"/>
            ſemicirculũ minoris:</s>
            <s xml:id="echoid-s41806" xml:space="preserve"> linea enim t o cadit ſuper lineã k o, fitq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s41807" xml:space="preserve"> angulus t o k minor recto per 42 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s41808" xml:space="preserve"> 1
              <lb/>
            huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s41809" xml:space="preserve"> linea enim o k eſt pars diametri circuli minoris, propter hoc quòd angulus o k b eſt rectus:</s>
            <s xml:id="echoid-s41810" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & linea k o producta ſecat circulum minorẽ, tranſiens per eius centrũ per 1 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s41811" xml:space="preserve"> ideo quòd ipſa ſecãs
              <lb/>
            lineam b a orthogonaliter, & per æqualia ſecat ipſam neceſſariò:</s>
            <s xml:id="echoid-s41812" xml:space="preserve"> ergo illa perpendicularis produ-
              <lb/>
            cta concurret cum linea k o per 14 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s41813" xml:space="preserve"> 1 huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s41814" xml:space="preserve"> eritq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s41815" xml:space="preserve"> punctus concurſus in puncto termini diametri
              <lb/>
            circuli minoris per 31 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s41816" xml:space="preserve"> cum ille angulus in ſemicirculo ſit rectus, qui fit ſuper punctum t terminũ
              <lb/>
            lineæ g t:</s>
            <s xml:id="echoid-s41817" xml:space="preserve"> ſed linea t p eſt inferior illa perpendiculari ex parte puncti n.</s>
            <s xml:id="echoid-s41818" xml:space="preserve"> Igitur quæcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41819" xml:space="preserve"> linea duca-
              <lb/>
            tur à puncto g centro ſpeculi ad lineam t p, ſecans diametrum o k:</s>
            <s xml:id="echoid-s41820" xml:space="preserve"> illa cadet neceſſariò in aliquod
              <lb/>
            punctum lineæ t p citra perpendicularem.</s>
            <s xml:id="echoid-s41821" xml:space="preserve"> Cum igitur linea g p cadat in punctum p, & ſecet lineam
              <lb/>
            o k:</s>
            <s xml:id="echoid-s41822" xml:space="preserve"> erit punctus p citra illam perpendicularem, & infra arcum minoris circuli, cui ſubtenditur illa
              <lb/>
            perpendicularis.</s>
            <s xml:id="echoid-s41823" xml:space="preserve"> Facto igitur circulo trãſeunte per tria puncta, quę ſunt a, b, p, tranſibit quidem ille
              <lb/>
            circulus per punctum l:</s>
            <s xml:id="echoid-s41824" xml:space="preserve"> quoniam linea p l ſecabit illum circulum, ſicuti priorem circulum a b t ſeca
              <lb/>
            bat linea t o.</s>
            <s xml:id="echoid-s41825" xml:space="preserve"> Circulus itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41826" xml:space="preserve"> a b p ſecabit circulum a b t in duobus punctis a & b:</s>
            <s xml:id="echoid-s41827" xml:space="preserve"> & cum exeat à pun-
              <lb/>
            cto b, & iterum redeat in punctum p inferiorem puncto t (cum ſit citra illum circulum uerſus pun-
              <lb/>
            ctum t) neceſſariò ſecabit illum circulum in tertio puncto, quod eſt contra 10 p 3 & impoſsibile.</s>
            <s xml:id="echoid-s41828" xml:space="preserve"> Re
              <lb/>
            ſtat igitur, ut forma puncti rei uiſæ, qui eſt a, non reflectatur ad uiſum exiſtentẽ in puncto b à duo-
              <lb/>
            bus punctis arcus z n:</s>
            <s xml:id="echoid-s41829" xml:space="preserve"> ita ut quilibet angulorum illorum ſit minor angulo a g d.</s>
            <s xml:id="echoid-s41830" xml:space="preserve"> Palàm ergo, quòd
              <lb/>
            impoſsibile eſt, ut forma puncti a reflectatur ad uiſum b à duobus punctis arcus interiacentis eo-
              <lb/>
            rum diametros, qui eſt e z, ita ut uter q;</s>
            <s xml:id="echoid-s41831" xml:space="preserve"> angulorum conſtantium ex angulis incidentiæ & reflexio-
              <lb/>
            nis ſit minor angulo a g d.</s>
            <s xml:id="echoid-s41832" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s41833" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1659" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head1245" xml:space="preserve" style="it">35. In ſpeculis ſphæricis cõcauis duos pũctos, qui in diuerſis diametris, & inæqualis diſtantiæ
            <lb/>
          à centro ſpeculi exiſtentes à duobus punctis ſpeculi arcus ſcilicet interiacentis ſemidiametros,
            <lb/>
          in quibus illi puncti conſiſtunt, ad ſe mutuò reflectantur, poßibile eſt inueniri. Alhazen 81 n 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s41834" xml:space="preserve">Sit circulus (qui eſt communis ſectio ſuperficiei reflexionis, & ſuperficiei ſpeculi ſphærici con-
              <lb/>
            caui) cuius centrum d:</s>
            <s xml:id="echoid-s41835" xml:space="preserve"> & ſumantur in ipſo duæ diametri, quæ ſint g a & b h, ſecantes ſe in centro d:</s>
            <s xml:id="echoid-s41836" xml:space="preserve">
              <lb/>
            dico quòd poſsibile eſt fieri, quod proponitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s41837" xml:space="preserve"> Diuidatur enim angulus g d b per æqualia per ſemi
              <lb/>
            diametrum d e:</s>
            <s xml:id="echoid-s41838" xml:space="preserve"> & in ſemidiametro b d ſumatur punctus m ultra punctũ, in quem cadit perpendicu
              <lb/>
            laris ducta à puncto e ſuper diametrũ b d:</s>
            <s xml:id="echoid-s41839" xml:space="preserve"> & ſumatur linea n d in diametro d g æqualis lineæ m d:</s>
            <s xml:id="echoid-s41840" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            fiat per 5 p 4 circulus tranſiens per tria puncta m, d, n:</s>
            <s xml:id="echoid-s41841" xml:space="preserve"> hic ergo neceſſariò tranſibit ultra punctum e.</s>
            <s xml:id="echoid-s41842" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Si enim detur, quòd ille circulus tranſeat punctum e, ducantur lineæ m e & n e:</s>
            <s xml:id="echoid-s41843" xml:space="preserve"> fietq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s41844" xml:space="preserve"> quadrangulũ
              <lb/>
            d m e n intra circulũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s41845" xml:space="preserve"> ergo per 22 p 3 duo anguli iſtius quadranguli ex aduerſo collocati, ut qui ſunt
              <lb/>
            ad punctos m & n, ſunt æquales duobus rectis:</s>
            <s xml:id="echoid-s41846" xml:space="preserve"> quod eſt impoſsibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s41847" xml:space="preserve"> quoniam duo anguli e m d &
              <lb/>
            e n d ambo ſunt acuti, minores duobus rectis:</s>
            <s xml:id="echoid-s41848" xml:space="preserve"> ideo quòd lineæ e m & e n cadunt ultra perpendicu-
              <lb/>
            lares ductas à pũcto e ſuper ſemidiametros b d & g d.</s>
            <s xml:id="echoid-s41849" xml:space="preserve"> Similis quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41850" xml:space="preserve"> fiet deductio, ſi circulus trãſeat
              <lb/>
            citra punctum e:</s>
            <s xml:id="echoid-s41851" xml:space="preserve"> tunc enim anguli illius quadranguli cadentes ſuper punctum m & n, erũt iterum
              <lb/>
            minores duobus rectis.</s>
            <s xml:id="echoid-s41852" xml:space="preserve"> Tranſit igitur circulus d m n extra punctum e:</s>
            <s xml:id="echoid-s41853" xml:space="preserve"> ſecabit ergo circulum pro-
              <lb/>
            poſitum ipſius ſpeculi in duo bus punctis per 10 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s41854" xml:space="preserve"> ſint illa duo puncta t & l:</s>
            <s xml:id="echoid-s41855" xml:space="preserve"> & ducantur lineæ n t,
              <lb/>
            m t, n l, d l, m l:</s>
            <s xml:id="echoid-s41856" xml:space="preserve"> & ducatur linea m n ſecans lineã t d in puncto f, & lineam e d in puncto p.</s>
            <s xml:id="echoid-s41857" xml:space="preserve"> Cum itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41858" xml:space="preserve">,
              <lb/>
            ut patet ex præmiſsis, linea m d ſit æqualis lineæ n d, & li-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0638-01" xlink:href="fig-0638-01a" number="762">
                <variables xml:id="echoid-variables739" xml:space="preserve">k e l t r o z i g x b n p f m q d s n a</variables>
              </figure>
            nea p d cómunis ambobus trigonis p d m & p d n, & an-
              <lb/>
            gulus p d m æqualis angulo p d n:</s>
            <s xml:id="echoid-s41859" xml:space="preserve"> palàm per 4 p 1 quoniã
              <lb/>
            triangulus p m d æqualis eſt triangulo p n d:</s>
            <s xml:id="echoid-s41860" xml:space="preserve"> erit quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41861" xml:space="preserve"> an
              <lb/>
            gulus f p d æqualis angulo n p d, & uterq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41862" xml:space="preserve"> rectus:</s>
            <s xml:id="echoid-s41863" xml:space="preserve"> angulus
              <lb/>
            itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41864" xml:space="preserve"> p f d eſt acutus per 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s41865" xml:space="preserve"> Ducatur ergo à puncto ſ li-
              <lb/>
            nea perpendicularis ſuper lineam d t per 11 p 1, quæ produ
              <lb/>
            cta ad circunferentiam minoris circuli ſit linea f k.</s>
            <s xml:id="echoid-s41866" xml:space="preserve"> Hæc
              <lb/>
            itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41867" xml:space="preserve"> ſecabit lineam l n:</s>
            <s xml:id="echoid-s41868" xml:space="preserve"> uel non ſecabit.</s>
            <s xml:id="echoid-s41869" xml:space="preserve"> Si non ſecet:</s>
            <s xml:id="echoid-s41870" xml:space="preserve"> erit
              <lb/>
            quilibet punctus lineę l n propinquior puncto n, quàm
              <lb/>
            punctus k.</s>
            <s xml:id="echoid-s41871" xml:space="preserve"> Si ſecet:</s>
            <s xml:id="echoid-s41872" xml:space="preserve"> palàm itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41873" xml:space="preserve"> quoniam aliquis punctus
              <lb/>
            lineæ l n erit inſerior puncto k, plus approximans ad pun
              <lb/>
            ctum n quàm punctũ k:</s>
            <s xml:id="echoid-s41874" xml:space="preserve"> ſit ille punctus z:</s>
            <s xml:id="echoid-s41875" xml:space="preserve"> & ducatur linea
              <lb/>
            t z:</s>
            <s xml:id="echoid-s41876" xml:space="preserve"> quæ producatur uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41877" xml:space="preserve"> ad circunferentiam circuli mino
              <lb/>
            ris, cadatq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s41878" xml:space="preserve"> in punctum o.</s>
            <s xml:id="echoid-s41879" xml:space="preserve"> Arcus itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41880" xml:space="preserve"> n o aut eſt minor ar
              <lb/>
            cu t l:</s>
            <s xml:id="echoid-s41881" xml:space="preserve"> aut non.</s>
            <s xml:id="echoid-s41882" xml:space="preserve"> si non fuerit minor, abſcindatur ex eo ar-
              <lb/>
            cus minor arcul t, & ducatur ad terminum illius arcus li-
              <lb/>
            nea à puncto t, & erit idem, ſicuti ſi arcus n o ſit min or ar-
              <lb/>
            cu l t.</s>
            <s xml:id="echoid-s41883" xml:space="preserve"> Sit ergo arcus n o minor quàm ſit arcus t l:</s>
            <s xml:id="echoid-s41884" xml:space="preserve"> ergo per 33 p 6 angulus t n l eſt maior angulo o t n.</s>
            <s xml:id="echoid-s41885" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Secetur ergo ex angulo t n l angulus æqualis angulo o t n, qui ſit i n z:</s>
            <s xml:id="echoid-s41886" xml:space="preserve"> cadetq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s41887" xml:space="preserve"> punctum i in lineam
              <lb/>
            t z per 29 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s41888" xml:space="preserve"> 1 huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s41889" xml:space="preserve"> & ſuper punctum t lineæ m t per 23 p 1 fiat angulus æqualis angulo o t n, qui ſit
              <lb/>
            angulus q t m.</s>
            <s xml:id="echoid-s41890" xml:space="preserve"> Cum itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41891" xml:space="preserve"> angulus t m l ſit maior angulo m t q:</s>
            <s xml:id="echoid-s41892" xml:space="preserve"> quia arcus t l eſt maior arcu n o, ut pa-
              <lb/>
            tet ex præmiſsis:</s>
            <s xml:id="echoid-s41893" xml:space="preserve"> arcus uerò n o determinat quantitatem anguli m t q, qui eſt æqualis angulo o t n:</s>
            <s xml:id="echoid-s41894" xml:space="preserve">
              <lb/>
            palàm ergo per 14 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s41895" xml:space="preserve"> 1 huius quoniá concurret linea t q cum linea l m:</s>
            <s xml:id="echoid-s41896" xml:space="preserve"> ſit itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s41897" xml:space="preserve"> concurſus in puncto
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>