Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="44"/>
                <arrow.to.target n="marg424"/>
                <lb/>
              Siquis tamen illa neget, proteruiens potius quàm quòd iis fidem non habeat; dicimus eſſe mu­
                <lb/>
              nus artificis communis, ſeu dialecticus ſit, ſeu primus philoſophus; redarguere ſolùm ea negan­
                <lb/>
              tem, neque vllo modo demonſtrare, quippe quòd omnino ſint indemonſtrabilia. </s>
              <s>Qua vérò id ra­
                <lb/>
              tione efficiatur, hac facta partitione cognoſcemus. </s>
              <s>Scire enim licet, inter axiomata vnum eſſe,
                <lb/>
              quod eſt omnium primum & principium cęterorum pronuntiatorum,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              nec quidem, vt cauſſam;
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg425"/>
                <lb/>
              ſed vt per ſe notiſsimum. </s>
              <s>De quolibet verum eſſe aſſerere, aut negare. </s>
              <s>Ex hoc
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              reliqua axio­
                <lb/>
              mata fidem ſumere. </s>
              <s>Philoſopho igitur nulla via ſuccurrit qua primum illud confirmet. </s>
              <s>Itaque
                <lb/>
              ſubuenit philoſopho dialecticus, & ea ratione confirmat deducendo neganter in abſurda, repu­
                <lb/>
              gnantia, nugas,s&sconſimiles ſcopos qui ſunt dialectici. </s>
              <s>Hoc principio ſtabilito cęterorum proba­
                <lb/>
              tionem ſuſcipit. </s>
              <s>Primus philoſophus quæ ſic confirmat, vt eò deducat aduerſarium quod fieri
                <lb/>
              nequit, id verò eſt quod opponitur illi primo principio. </s>
              <s>Nam ſiquis ſiquis exempli g. neget. </s>
              <s>Quæ vni
                <lb/>
              tertiò ſimilia ſunt, inter ſe quoque eſſe ſimilia. </s>
              <s>dicet primus philoſophus. </s>
              <s>Si minus; ergo inter ſe
                <lb/>
              ſimilia non eſſent. </s>
              <s>quare nec illi eidem ſimilia erunt, ſed diſsimilia. </s>
              <s>Quapropter eadem eidem
                <lb/>
              ſimilia erunt & non ſimilia. </s>
              <s>Sic de quolibet non erit verum aſſerere & negare, quod & euiden­
                <lb/>
              tiſsimè falſum eſt, & nullo modo fieri poteſt. </s>
              <s>& hac ratione reliquarum ſcientiarum principia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg426"/>
                <lb/>
              probantur. </s>
              <s>Nec ob id te ſuſpicari velim,
                <expan abbr="primã">primam</expan>
              philoſophiam cęteras ſcientias ſibi ſubalternas ef­
                <lb/>
              ficere, ſi illarum principia probet. </s>
              <s>Neque enim omne genus probationis conſtituit gradum ſubal­
                <lb/>
              terni; ſed vbi procedat ex cauſsis, quod in noſtra hypotheſi non vſuuenit. </s>
              <s>Deinde moneo prin­
                <lb/>
              cipia notiſsima non ſic à philoſopho tractari, quia contracta ſint ad cuiuſpiam certę ſcientię ſub­
                <lb/>
              iectum, vt in quaque ſcientia ſumi debent, accipiuntur enim ſecundum analogiam,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              vt noſti; ſed
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg427"/>
                <lb/>
              quibus ineſt per accidens, vt contracta ad certa ſubiecta fiant principia cęterarum ſcientiarum.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ex his ſoluere licet Eudemi dubitationem qui ſic argumentabatur. </s>
              <s>Cùm probatio principiorum
                <lb/>
              ad nullam ſcientiam ſpectet, ſed aut ad ſuperiorem, aut ad communem quampiam. </s>
              <s>Si ponamus
                <lb/>
              illa in ſuperiore aut communi nota non eſſe. </s>
              <s>Nec igitur hæ ſcientiæ ſua principia confirmare po­
                <lb/>
              terunt. </s>
              <s>quare ad aliam illas confugere oportebit. </s>
              <s>Aut igitur in infinitum hoc fiet;
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>efficie­
                <lb/>
              tur, vt nullius rei ſcientia eſſe poſsit, aut aliqua ſcientia poterit ſua principia probare contrà
                <expan abbr="quã">quam</expan>
                <lb/>
              conſtituerit Ariſtoteles, inquiens. </s>
              <s>Nulli de principiis. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              Nanque, vt etiam teſtatur Simplicius re­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg428"/>
                <lb/>
              ſpondens ad Eudemum, hęc ſcientia perueniet ad ea quæ per ſe nota ſunt, quæ nemo fanę mentis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg429"/>
                <lb/>
              vnquàm negaret niſi proteruiens, in quem ſic inuehetur, vt paullò antè docuimus. </s>
              <s>Secundum ab
                <lb/>
              axiomate locum hypotheſes obtinent, quas ab axiomate differre nouimus, quòd axioma de do­
                <lb/>
              mo affertur, hę tantiſper illi cedentes præmonſtratorem deſiderant, ſed tamen vt primùm decla­
                <lb/>
              rantur, credit auditor eas aut communes eſſe accepimus in vniuerſa ſcientia, cuiuſmodi illa eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Statuatur omnia aut quędam moueri; aut ſpeciales, & ad probationem cuiuſpiam certæ conclu­
                <lb/>
              ſionis in ea facultate ſumi, attamen ipſas per ſe demonſtrari poſſe; vt ſi infinitum non eſſe pona­
                <lb/>
              mus cum Anaxagora diſſerentes de naturæ principiis, quod poſteà pluribus tranſigendum ſit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Cęterùm ſi communes fuerint, per ſenſum noteſcunt, quemadmodum reliqua principia de qui­
                <lb/>
              bus ſuprà dictum eſt. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              Quòd ſi non ſufficiat ſenſus, aut quoquo pacto negentur, earum proba­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg430"/>
                <lb/>
              tio pertinet ad aliam methodum, ſiue ea communis ſit, ſiue habeat illam, ſubalterna. </s>
              <s>vtputa ma­
                <lb/>
              thematicus accipit à phyſico in infinitum diuidi poſſe continuum. </s>
              <s>Si verò fuerint ſpeciales &
                <lb/>
              ſcientiæ partem reſpiciant; non video, cur in eadem ſcientia probari non poſsint. </s>
              <s>Nam prius ali­
                <lb/>
              quid habent in illa ſcientia ex quo demonſtrari queant. </s>
              <s>Itaque non de illis ad aliam facultatem
                <lb/>
              quæſtio reuocari debet, ſed de principiis illius primis, ſi fortè negentur, iis poſitis reliqua ex illis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg431"/>
                <lb/>
              neceſſariò conſequuntur. </s>
              <s>Ad hoc tamen dialecticen valere non nego. </s>
              <s>nullis enim cancellis coër­
                <lb/>
              cetur; ſed ex datis procedens, aditum habet ad quodlibet problema; atque ita latè patet, vt ſiquis
                <lb/>
              principia primo philoſopho negaret, facultas illa probandi ſuppeteret dialectico. </s>
              <s>Neque enim
                <lb/>
              illos audiendos eſſe puto qui æqualem ambitum dialectico & primo philoſopho concedunt,
                <lb/>
              quòd vtrique de ente ſpeculentur. </s>
              <s>ſiquidem non ſeruant eandem proportionem vtriuſque me­
                <lb/>
              thodi vires. </s>
              <s>cùm tametſi primus philoſophus de ente diſſerit, accipiat tamen ipſum terminis qui­
                <lb/>
              buſdam & certa conſiderandi ratione definitum, itaque definitus habet quæſtiones. </s>
              <s>contrà dia­
                <lb/>
              lecticus omne ens peruagatur, nullis certis quæſtionibus adſtringitur. </s>
              <s>idcirco non minus diſtat
                <lb/>
              dialectica à prima philoſophia, quàm à reliquis ſcientiis. </s>
              <s>ſed ſi id præſtare poteſt eadem ſcientia,
                <lb/>
              cur opem dialectici implorare debemus? </s>
              <s>Quod igitur ad cognitionis principia pertinet, ita
                <expan abbr="cõ-ſtitutum">con­
                  <lb/>
                ſtitutum</expan>
              ſit. </s>
              <s>Reliquum modò eſt, vt principia rei conficiamus. </s>
              <s>Porrò principia rei cauſſas
                <expan abbr="defi-nitionesq́">defi­
                  <lb/>
                nitionesque</expan>
              . </s>
              <s>complectuntur. </s>
              <s>
                <expan abbr="easq́">easque</expan>
              . </s>
              <s>cùm generales, tùm item ſpeciales. </s>
              <s>De generalibus diſſerens
                <lb/>
              Auerroës
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              eas diſtribuit in primas, & prorſus in demonſtrabiles, & illas quarum aliæ cauſſæ prio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg432"/>
                <lb/>
              res extent. </s>
              <s>Si primæ fuerint, putat eas ex effectibus oſtendi poſſe; nos agamus communius, &
                <lb/>
              dicamus ex notis nobis, quòd ſi in alias ſuperiores cauſſas reſoluantur; propter quid ipſæ ſint, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>