Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius
page |< < (28) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div96" type="section" level="1" n="47">
          <pb o="28" file="064" n="65" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1305" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">In</emph>
            priori fign
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-064-01" xlink:href="fig-064-01a" number="8">
                <image file="064-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/064-01"/>
              </figure>
            ra hic appoſita e
              <unsure/>
            -
              <lb/>
            xemplum habes
              <lb/>
            ſphæræ rectę: </s>
            <s xml:id="echoid-s1306" xml:space="preserve">In
              <lb/>
            poſteriori uero
              <lb/>
            ſphęræ obliquæ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1307" xml:space="preserve">Manifeſte autem
              <lb/>
            uides in ſphæra
              <lb/>
            recta axem mun-
              <lb/>
            di coĩcidere cum
              <lb/>
            Horizonte, cum
              <lb/>
            ab eo non diffe-
              <lb/>
            rat; </s>
            <s xml:id="echoid-s1308" xml:space="preserve">ac proinde utrumque polum in Horizonte iacere. </s>
            <s xml:id="echoid-s1309" xml:space="preserve">In obliqua uero axem
              <lb/>
            mundi ab Horizonte differre, ac propterea unum polum ſupra Horizontem eſ
              <lb/>
            ſe exaltatum, alterum vero ſub eodem depreſſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1310" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s1311" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Vniversalis</emph>
            autem mundi machina in duo diuidit ur, in æthe-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-064-01" xlink:href="note-064-01a" xml:space="preserve">Diuiſio mũ
                <lb/>
              di in ærhe-
                <lb/>
              ream, & ele
                <lb/>
              mentarem
                <lb/>
              z
                <unsure/>
              egionem.</note>
            ream ſcilicet, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1312" xml:space="preserve">elementarem regionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1313" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div118" type="section" level="1" n="48">
          <head xml:id="echoid-head52" xml:space="preserve">COMMENTARIVS.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1314" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Traditvrvs</emph>
            iam auctor in hac tertia capitis parte formam totius
              <lb/>
            mundi, diuidit prius vniueiſam mundi machinam in duo, Videlicet in regio-
              <lb/>
            nem elementarem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1315" xml:space="preserve">ætheream, ex quibus tanquam partibus tota mundi ma-
              <lb/>
            china conflatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1316" xml:space="preserve">In qua diuiſione Mundi machina capitur pro congerie, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1317" xml:space="preserve">co-
              <lb/>
            agmentatione omnium corporum ſuperiorum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1318" xml:space="preserve">inferiorum. </s>
            <s xml:id="echoid-s1319" xml:space="preserve">Eſt enim mun-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-064-02" xlink:href="note-064-02a" xml:space="preserve">Mundus
                <lb/>
              quid.</note>
            dus perfecta & </s>
            <s xml:id="echoid-s1320" xml:space="preserve">abſoluta omnium rerum congeries, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1321" xml:space="preserve">ornamentum. </s>
            <s xml:id="echoid-s1322" xml:space="preserve">Vnde a
              <lb/>
            Græcis κόσμος dicitur ab ornatu. </s>
            <s xml:id="echoid-s1323" xml:space="preserve">Quem duabus definitionibus Ariſtoteles in
              <lb/>
            libello de mundo cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s1324" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s1325" xml:space="preserve">(ſi tamen Ariſtotelis eſt libellus) deſcribit, quarum
              <lb/>
            prior hæc eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1326" xml:space="preserve">Mundus eſt compages conſtans ex cœlo, terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1327" xml:space="preserve">reliq uis naturis,
              <lb/>
            quæ in his contiuentur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1328" xml:space="preserve">poſterior autem ita habet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1329" xml:space="preserve">Mundus eſt corporum or-
              <lb/>
            dinatio, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1330" xml:space="preserve">diſtributio, quæ a Deo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1331" xml:space="preserve">propter Deum conſeruatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1332" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Mundusſe
            <lb/>
          cundũ mul
            <lb/>
          tos philoſo
            <lb/>
          phos æter-
            <lb/>
          nus puta@.
            <lb/>
          Mundus ſe
            <lb/>
          cundum fi
            <lb/>
          dem Catho
            <lb/>
          licã factus
            <lb/>
          e
            <unsure/>
          ſt.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1333" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Mvndvm</emph>
            quidam philoſophi æternum putauerunt, ſine principio, ac
              <lb/>
            fine, vt Ariſtoteles, eiusq́ue ſectatores non pauci. </s>
            <s xml:id="echoid-s1334" xml:space="preserve">Plinius quoque li. </s>
            <s xml:id="echoid-s1335" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s1336" xml:space="preserve">natura-
              <lb/>
            lis hiſtoriæ cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s1337" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s1338" xml:space="preserve">idem ſentit, cum dicit, [Mundum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1339" xml:space="preserve">hoc, quod nomine alio
              <lb/>
            cælum appellare libuit, cuius circumflexu teguntur cuncta, numen eſſe credi par eſt,
              <lb/>
            æternum, immenſum, neque genitum, neque interiturum vnquam.</s>
            <s xml:id="echoid-s1340" xml:space="preserve">] Fides tamen ca-
              <lb/>
            tholica docet mũdum incepiſſe, creatumq́. </s>
            <s xml:id="echoid-s1341" xml:space="preserve">fuiſſe, atque conditum a Deo Opt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1342" xml:space="preserve">Max. </s>
            <s xml:id="echoid-s1343" xml:space="preserve">ex nihilo, ſolo uerbo, vt eſſet domicilium humanæ naturæ, in qua ipſe
              <lb/>
            innoteſcere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1344" xml:space="preserve">conſpici voluit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1345" xml:space="preserve">Vt legimus cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s1346" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s1347" xml:space="preserve">Geneſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1348" xml:space="preserve">Immo & </s>
            <s xml:id="echoid-s1349" xml:space="preserve">Plato in Ty-
              <lb/>
            mæo tradit, Deum eſſe mundi opificem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1350" xml:space="preserve">Rurſus nonnulli philoſophi, inter
              <lb/>
            quos fuit Democritus, innumerabiles eſſe mundos cenſebant, alios extra a-
              <lb/>
            lios, quaſi pilas, ſeu globos. </s>
            <s xml:id="echoid-s1351" xml:space="preserve">Eſt enim forma mundi rotunda, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1352" xml:space="preserve">globoſa, ut po-
              <lb/>
            ſtea dicetur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1353" xml:space="preserve">Quod cum Anaxarchus Democriti diſeipulus Alexandro Ma-
              <lb/>
            gnoretuliſſet, ingemuiſſe fertur Alexander dicens: </s>
            <s xml:id="echoid-s1354" xml:space="preserve">Heu me miſerum, qui ne
              <lb/>
            uno quidem adhuc potius ſum. </s>
            <s xml:id="echoid-s1355" xml:space="preserve">Ariſtoteles tamen, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1356" xml:space="preserve">Theologi noſtri ſen-
              <lb/>
            tiunt, vnum duntaxat eſſe mundum, quamuis Deus Opt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1357" xml:space="preserve">Max. </s>
            <s xml:id="echoid-s1358" xml:space="preserve">infinitos mun-
              <lb/>
            dos ſua potentia abſoluta ſecundum Theologos poſſit producere.</s>
            <s xml:id="echoid-s1359" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>