Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
101 49
102 50
103 51
104 52
105 53
106 54
107 55
108 56
109 57
110 58
111 59
112 60
113 61
114 62
115 63
116 64
117 65
118 66
119 67
120 68
121 69
122 70
123 71
124 72
125 73
126 74
127 75
128 76
129 77
130 78
< >
page |< < (14) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="14" file="0066" n="66" rhead="THEORIÆ"/>
            rum magnum, & </s>
            <s xml:space="preserve">parvum ſint tantummodo reſpectiva: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            jure quidem id cenſuit; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi nomine graduum incrementa
              <lb/>
            magnitudinis cujuſcunque momentanea intelligerentur. </s>
            <s xml:space="preserve">Ve-
              <lb/>
            rum id ita intelligendum eſt; </s>
            <s xml:space="preserve">ut ſingulis momentis ſinguli ſta-
              <lb/>
            tus reſpondeant: </s>
            <s xml:space="preserve">incrementa, vel decrementa non niſi conti-
              <lb/>
            nuis tempuſculis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">33. </s>
            <s xml:space="preserve">Id ſane admodum facile concipitur ope Geometriæ. </s>
            <s xml:space="preserve">Sit
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0066-01" xlink:href="note-0066-01a" xml:space="preserve">Geometriæ uſus
                <lb/>
              ad eam expo-
                <lb/>
              nendam: mo-
                <lb/>
              menta punctis,
                <lb/>
              tempora conti-
                <lb/>
              nua lineis ex-
                <lb/>
              preſſa.</note>
            recta quædam AB in ſig. </s>
            <s xml:space="preserve">3, ad quam referatur quædam alia
              <lb/>
            linea C D E. </s>
            <s xml:space="preserve">Exprimat prior ex iis tempus, uti ſolet uti-
              <lb/>
            que in ipſis horologiis circularis peripheria ab indicis cuſpide
              <lb/>
            denotata tempus definire. </s>
            <s xml:space="preserve">Quemadmodum in Geometria in
              <lb/>
            lineis puncta ſunt indiviſibiles limites continuarum lineæ par-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0066-02" xlink:href="note-0066-02a" xml:space="preserve">Fig. 3.</note>
            tium, non vero partes lineæ ipſius; </s>
            <s xml:space="preserve">ita in tempore diſtinguen-
              <lb/>
            dæ erunt partes continui temporis reſpondentes ipſis lineæ
              <lb/>
            partibus, continuæ itidem & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſæ, a momentis, quæ ſunt in-
              <lb/>
            diviſibiles earum partium limites, & </s>
            <s xml:space="preserve">punctis reſpondent; </s>
            <s xml:space="preserve">nec
              <lb/>
            inpoſterum alio ſenſu agens de tempore momenti nomen adhi-
              <lb/>
            bebo, quam eo indiviſibilis limitis; </s>
            <s xml:space="preserve">particulam vero temporis
              <lb/>
            utcunque exiguam, & </s>
            <s xml:space="preserve">habitam etiam pro inſiniteſima, tem-
              <lb/>
            puſculum appellabo.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">34. </s>
            <s xml:space="preserve">Si jam a quovis puncto rectæ AB, ut F, H, erigatur
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0066-03" xlink:href="note-0066-03a" xml:space="preserve">Fluxus ordina-
                <lb/>
              tæ tranſeuntis
                <lb/>
              per magnitudi-
                <lb/>
              nes omnes in-
                <lb/>
              termedias.</note>
            ordinata perpendicularis F G, H I, uſque ad lineam C D; </s>
            <s xml:space="preserve">ea
              <lb/>
            poterit repræſentare quantitatem quampiam continuo variabi-
              <lb/>
            lem. </s>
            <s xml:space="preserve">Cuicunque momento temporis F, H, reſpondebit ſua
              <lb/>
            ejus quantitatis magnitudo F G, H I; </s>
            <s xml:space="preserve">momentis autem inter-
              <lb/>
            mediis aliis K, M, aliæ magnitudines, K L, M N, reſpon-
              <lb/>
            debunt; </s>
            <s xml:space="preserve">ac ſi a puncto G ad I continua, & </s>
            <s xml:space="preserve">finita abeat pars
              <lb/>
            lineæ C D E, facile patet, & </s>
            <s xml:space="preserve">accurate demonſtrari poteſt, ut-
              <lb/>
            cunque eadem contorqueatur, nullum fore punctum K inter-
              <lb/>
            medium, cui aliqua ordinata KL non reſpondeat; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">e conver-
              <lb/>
            ſo nullam fore ordinatam magnitudinis intermediæ inter F G,
              <lb/>
            HI, quæ alicui puncto inter F, H intermedio non reſpondeat.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">35. </s>
            <s xml:space="preserve">Quantitas illa variabilis per hanc variabilem ordinatam
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0066-04" xlink:href="note-0066-04a" xml:space="preserve">Idem in quan-
                <lb/>
              titate variabili
                <lb/>
              expreſſa: æqui-
                <lb/>
              vocatio in voce
                <lb/>
              gradus.</note>
            expreſſa mutatur juxta continuitatis legem, quia a magnitu-
              <lb/>
            dine F G, quam habet momento temporis F, ad magnitudi-
              <lb/>
            nem H I, quæ reſpondet momento temporis H, tranſit per
              <lb/>
            omnes intermedias magnitudines K L, M N, reſpondentes in-
              <lb/>
            termediis momentis K, M, & </s>
            <s xml:space="preserve">momento cuivis reſpondet de-
              <lb/>
            terminata magnitudo. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi aſſumatur tempuſculum quod-
              <lb/>
            dam continuum K M utcunque exiguum ita, ut inter puncta
              <lb/>
            L, N arcus ipſe L N non mutet receſſum a recta A B in acceſ-
              <lb/>
            ſum; </s>
            <s xml:space="preserve">ducta L O ipſi parallela, habebitur quantitas N O, quæ
              <lb/>
            in ſchemate exhibito eſt incrementum magnitudinis ejus quan-
              <lb/>
            titatis continuo variatæ. </s>
            <s xml:space="preserve">Quo minor eſt ibi temporis parti-
              <lb/>
            cula K M, eo minus eſt id incrementum N O, & </s>
            <s xml:space="preserve">illa evane-
              <lb/>
            ſcente, ubi congruant momenta K, M, hoc etiam evaneſcit.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Poteſt quævis magnitudo K L, M N appellari ſtatus quidam
              <lb/>
            variabilis illius quantitatis, & </s>
            <s xml:space="preserve">gradus nomine deberet potius </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>