Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
61
61
62
62
63
63
64
64
65
65
66
66
67
67
68
68
69
69
70
70
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="46"/>
              confirmari audio, quia loquitur de ente Ariſtoteles. </s>
              <s>ens verò pertinet ad primum philoſophum.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg437"/>
                <lb/>
              Terminos alij docent eſſe primi philoſophi,
                <expan abbr="modũ">modum</expan>
              diſſerendi
                <expan abbr="dialecticũ">dialecticum</expan>
              . </s>
              <s>Mihi non placet Ariſto­
                <lb/>
              telem primi philoſophi perſonam ſuſcipere. </s>
              <s>Nam ſi ita dicamus, vercor ne habitum primi phi­
                <lb/>
              loſophi phyſico præponere cogamur; cùm tamen ea vox
                <foreign lang="grc">μετὰ τ' φυσῖκὰ</foreign>
              , ideſt, poſt naturalia,
                <lb/>
              moneat habitum phyſicum eſſe præponendum. </s>
              <s>Neque illud prorſus verum, ens eſſe terminum
                <lb/>
              primi philoſophi. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ſiquidem dialecticus, Sophiſtes, & primus Philoſophus in entis conſideratio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg438"/>
                <lb/>
              ne verſentur. </s>
              <s>Proinde cùm dialecticus etiam de ente diſſerat, cum eiuſdem quoque facultatis
                <lb/>
              principia reſpiciat; illi probans de quolibet aſſerere, vel negare verum eſſe; cum item modus diſ­
                <lb/>
              ſerendi ſit dialecticus; id quod ſcopi ſignificant quos in ea diſputatione ſpectat Ariſtoteles;
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              non
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg439"/>
                <lb/>
              video cur congreſſus non ſit dialecticus. </s>
              <s>Etenim deducere in abſurda contradicentia quæ fieri
                <lb/>
              nequeant, & ſolœciſmos ſunt ſcopi dialectici quos in tota illa diſceptatione conſectatur Ariſtote­
                <lb/>
              les. </s>
              <s>Atque hactenus de ratione qua principia ſcientiarum in ſcientiis generatim tractantur, &
                <lb/>
              quemadmodum in methodo naturali Philoſophus in veteres inuehatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg395"/>
              a 1. Post.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg396"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg397"/>
              b Val. </s>
              <s>Max.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg398"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg399"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg400"/>
              a Gal lib.
                <lb/>
              </s>
              <s>de optima
                <lb/>
              lecta.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg401"/>
              b 2. Poſt.
                <lb/>
              T. 27.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg402"/>
              c 1. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg403"/>
              d 6. Met.
                <lb/>
              T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg404"/>
              e 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 8.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg405"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg406"/>
              f Simpl.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg407"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg408"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg409"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg410"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg411"/>
              a 3. De cę­
                <lb/>
              lo T. c. 32.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg412"/>
              b 2. De cę­
                <lb/>
              lo T. 18.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg413"/>
              c 2 de An.
                <lb/>
              T. c. 27.
                <lb/>
                <lb/>
              6. Me. T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg414"/>
              I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg415"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg416"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg417"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg418"/>
              d 6. Met.
                <lb/>
              T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg419"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg420"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg421"/>
              e 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg422"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg423"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg424"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg425"/>
              a 4. Met.
                <lb/>
              T. 7. 8.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg426"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg427"/>
              b 1 Post.
                <lb/>
              ita tractantur à primo philoſopho, quà communia ſunt. </s>
              <s>at tum principia ſunt entis, quatenus eſt
                <lb/>
              ens:
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>non probantur, quà cęterarum ſcientiarum principia ſunt, ſed vt principia entis,
                <lb/>
              c 11. Met.
                <lb/>
              ſum. 2. c. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg428"/>
              d 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 8.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg429"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg430"/>
              e 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 11.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg431"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg432"/>
              f 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. c. 22.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg433"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg434"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg435"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg436"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg437"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg438"/>
              a 4. Met.
                <lb/>
              T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg439"/>
              b 1. Elen.
                <lb/>
              c. 3.</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Sit'ne ſubalternationis affinitas inter phyſicen & primam philoſophiam. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>VIII
                <emph.end type="italics"/>
              .
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg440"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg440"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>SI Phyſicus perſonam dialectici ſuſtinet, dum inuehitur in eos qui tollunt motum & moueri,
                <lb/>
              complura accipit à ſenſu; facilè coniicere poſſumus inter phyſicen & alias ſcientias, nullam
                <lb/>
              affinitatem ſubalternationis intercedere; ſiue ea ſola conditio requiratur, vt nos opinamur, ſiue
                <lb/>
              etiam aliæ nonnullæ quas alij philoſophi ponunt, quanquam Ariſtoteles omnem rem ſub dubio
                <lb/>
              reliquit, cùm indefinitè pronuntiauit, vbi principia negentur, officium ea probandi, aut eſſe alte­
                <lb/>
              rius, hoc eſt, ſubalternantis, aut omnium communis: communis autem eſſe poterat tùm dialecti­
                <lb/>
              ca, tum etiam prima philoſophia, quòd ſi dialecticen ſignificare voluiſſet Ariſtoteles, iam prima
                <lb/>
              philoſophia quæ in principiorum probatione verſatur, ad alterum membrum reiicienda foret, &
                <lb/>
              eſſet ſubalternans. </s>
              <s>Nec minores difficultates affert natura ſubalternantium quam in philoſophia
                <lb/>
              Peripatetica non niſi coniectura aſſequi licet. </s>
              <s>Itaque non ab re mihi facturum videor, ſi rem
                <expan abbr="hãc">hanc</expan>
                <lb/>
              accuratius exquiram. </s>
              <s>Igitur de conditione ſubalternarum tot propè ſententias celebres obſeruo,
                <lb/>
              vulgarem vnam quæ ab antiquis accepta fuit: iuniorum duas. </s>
              <s>Paſsim defendi ſolet hæc
                <expan abbr="triã">triam</expan>
              con­
                <lb/>
              ſtituere ſubalternam, ſi ſubiectum inferioris in ſuperioris ſubiecto contineatur. </s>
              <s>Cùm verò ſub­
                <lb/>
              iectum accipio, vel totum intelligo, quod ex duabus partibus conſtat, altera, vt materia nimirum
                <arrow.to.target n="marg441"/>
                <lb/>
              re tractanda, altera, vt forma, nempè conſiderandi ratione quę vtraque ſi in ſubalternante & ſub­
                <lb/>
              alterna ſeruentur vt mihi in phyſica & medicína videtur, efficiunt
                <expan abbr="ſubalternationẽ">ſubalternationem</expan>
              numeris om­
                <lb/>
              nibus abſolutam, vel alteram ex his partibus ſeorſum, vt ſiqua res naturalis mathematicè ſpecte­
                <lb/>
              tur, ſiue aliqua res mathematica naturaliter;
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              vnde inferior
                <expan abbr="quidã">quidam</expan>
              gradus ſubalternationis exo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg442"/>
                <lb/>
              ritur. </s>
              <s>Deinde vt inferioris ſubiecto accidentaria quædam conditio ſuperueniat, vt lineæ videri
                <lb/>
              poſſe. </s>
              <s>Poſtremò vt inferioris principia petantur à ſuperiore. </s>
              <s>Sed reuoluenti complures facultates
                <lb/>
              quæ ſine controuerſia numerantur in ſubalternis, aut non omnes his legibus adſtringi videntur,
                <lb/>
              aut non ita ſimpliciter accipientiæ, aut non prime. </s>
              <s>Nanque opponam Aſtrologiam quæ ſubalter­
                <lb/>
              na eſt, Aſtronomiæ. </s>
              <s>Siquidem vbi vna accipiat quòd res eſt, altera doceat cur ita ſit, iam ratio ſub­
                <lb/>
              alternationis intercedit. </s>
              <s>Atqui Aſtrologia petit ab Aſtronomia rationes motuum; quapropter
                <lb/>
              eſt ſubalterna. </s>
              <s>Neque tamen ſubiectum eſt pars. </s>
              <s>etenim in vtraque cęlum obſeruatur, aut vniuer­
                <lb/>
              ſum. </s>
              <s>Præterea quòd accidens alterius ſubiecto accedat non licet abſolutè defendere: quandò ex
                <lb/>
              ſubiecto & eo quod adiicitur veluti forma, fit vnum per ſe, quod eſt abſolutè ſubiectum ex ge­
                <lb/>
              mina parte conſtitutum ex materia nimirum, & ratione conſiderandi. </s>
              <s>Sed ſubiectum per ſe eſt
                <lb/>
              vnum, idem eſt methodi finis, quippe cuius gratia cętera conſiderantur, & ad quod referuntur,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg443"/>
                <lb/>
              quod accidens eſſe non poteſt. </s>
              <s>Tertiò non neceſſarium, quòd omnia principia ſubalternæ reſol­
                <lb/>
              uantur in alia ſuperiora principia. </s>
              <s>proptereà quòd ſunt ea principia, vel complexa, vel incom­
                <lb/>
              plexa. </s>
              <s>atque incomplexa quidem à nullo demonſtrantur, & eadem ſunt in ſubalterna & ſubal­
                <lb/>
              ternante, vt linea, quadratum & huiuſmodi. </s>
              <s>quòd ſi complexa fuerint, non videtur negare Ari­
                <lb/>
              ſtoteles
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              fieri poſſe, vt ex eiſdem principi aliquid demonſtretur in ſubalterna quod demonſtra­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg444"/>
                <lb/>
              tum fuit in
                <expan abbr="ſubalternãte">ſubalternante</expan>
              . </s>
              <s>ita enim ſcripſit Ariſtoteles,
                <foreign lang="grc">ἀλλ' ἐξ ὧν ή δεικνυτ αί τὶ περὶ ῶν ήγεωμε­
                  <lb/>
                τρια ἔστιν, ἤ ἃ ἐκ τῶν ἀυτῶν δεικνυται τῇ γεωμετρια, ώσπέρ τὰ ὀπτικὰ</foreign>
              . </s>
              <s>hęc enim interrogatio
                <lb/>
              geometrica eſt, “quæ eſt ex iis principiis ex quibus aliquid oſtenditur, quod ad geometriam perti­
                <lb/>
              net, aut illa quæ ex eiſdem, ex quibus aliquid in geometria demonſtratur. </s>
              <s>cuiuſmodi ſunt optica
                <lb/>
              quaſi eadem accipiantur ad probandum geometrica & optica theoremata.” Quocirca viri præ­
                <lb/>
              ſtantiſsimi veterum via relicta non multis, ſed vna tantum lege contenti fuerunt. </s>
              <s>ex iis enim ali­
                <lb/>
              qui ex ſolo tranſitu de genere in genus & ſubalternationem effici voluerunt. </s>
              <s>tametſi iam tribus
                <lb/>
              modis fieri cenſuêre. </s>
              <s>Vel, quia
                <expan abbr="demõſtratio">demonſtratio</expan>
              transferatur; ea verò transfertur, vel vbi maior vnius
                <lb/>
              demonſtrationis propoſitio ſumatur in duabus ſcientijs. </s>
              <s>vel
                <expan abbr="">cum</expan>
                <expan abbr="ſubiectũ">ſubiectum</expan>
              vnius ab alia probetur. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>