Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
61 9
62 10
63 11
64 12
65 13
66 14
67 15
68 16
69 17
70 18
71 19
72 20
73 21
74 22
75 23
76 24
77 25
78 26
79 27
80 28
81 29
82 30
83 31
84 32
85 33
86 34
87 35
88 36
89 37
90 38
< >
page |< < (15) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="15" file="0067" n="67" rhead="PARS PRIMA."/>
            telligi illud incrementum N O, quanquam aliquando etiam il-
              <lb/>
            le ſtatus, illa magnitudo K L nomine gradus intelligi ſolet, ubi
              <lb/>
            illud dicitur, quod ab una magnitudine ad aliam per omnes in-
              <lb/>
            termedios gradus tranſeatur; </s>
            <s xml:space="preserve">quod quidem æquivocationibus
              <lb/>
            omnibus occaſionem exhibuit.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">36. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed omiſſis æquivocationibus ipſis, illud, quod ad rem
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0067-01" xlink:href="note-0067-01a" xml:space="preserve">Satus ſingulos
                <lb/>
              momentis, in-
                <lb/>
              crementa vero
                <lb/>
              utcumque par-
                <lb/>
              va tempuſculis
                <lb/>
              continuis re-
                <lb/>
              ſpondere.</note>
            ſacit, eſt acceſſio incrementorum facta non momento tempo-
              <lb/>
            ris, ſed tempuſculo continuo, quod eſt particula continui tem-
              <lb/>
            poris. </s>
            <s xml:space="preserve">Utcunque exiguum ſit incrementum O N, ipſi ſemper
              <lb/>
            reſpondet tempuſculum quoddam K M continuum. </s>
            <s xml:space="preserve">Nullum eſt in
              <lb/>
            linea punctum M ita proximum puncto K, ut ſit primum
              <lb/>
            poſt ipſum; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed vel congruunt, vel intercipiunt lineolam con-
              <lb/>
            tinua biſectione per alia intermedia puncta perpetuo diviſibi-
              <lb/>
            lem in infinitum. </s>
            <s xml:space="preserve">Eodem pacto nullum eſt in tempore mo-
              <lb/>
            mentum ita proximum alteri præcedenti momento, ut ſit pri-
              <lb/>
            mum poſt ipſum, ſed vel idem momentum ſunt, vel interja-
              <lb/>
            cet inter ipſa tempuſculum continuum per alia intermedia mo-
              <lb/>
            menta diviſibile in infinitum: </s>
            <s xml:space="preserve">ac nullus itidem eſt quantitatis
              <lb/>
            continuo variabilis ſtatus ita proximus præcedenti ſtatui, ut
              <lb/>
            ſit primus poſt ipſum acceſſu aliquo momentaneo facto: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            differentia, quæ inter ejuſmodi ſtatus eſt, debetur intermedio
              <lb/>
            continuo tempuſculo; </s>
            <s xml:space="preserve">ac data lege variationis, ſive natura li-
              <lb/>
            neæ ipſam exprimentis, & </s>
            <s xml:space="preserve">quacunque utcunque exigua acceſ-
              <lb/>
            ſione, inveniri poteſt tempuſculum continuum, quo ea acceſ-
              <lb/>
            ſio advenerit.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">37. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque ſic quidem intelligitur, quo pacto fieri poſſit
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0067-02" xlink:href="note-0067-02a" xml:space="preserve">Tranſitus ſine
                <lb/>
              ſaltu, etiam a
                <lb/>
              poſitivis ad ne-
                <lb/>
              gativa per nihi-
                <lb/>
              lum, quod ta-
                <lb/>
              men non eſt ve-
                <lb/>
              re nihilum, ſed
                <lb/>
              quidam realis
                <lb/>
              ſtatus.</note>
            tranſtius per intermedias magnitudines omnes, per intermedios
              <lb/>
            ſtatus, per gradus intermedios, quin ullus habeatur ſaltus ut-
              <lb/>
            cunque exiguus momento temporis factus. </s>
            <s xml:space="preserve">Notari illud po-
              <lb/>
            teſt tantummodo, mutationem fieri alicubi per incrementa,
              <lb/>
            ut ubi K L abit, in M N per N O; </s>
            <s xml:space="preserve">alicubi per decrementa,
              <lb/>
            ut ubi K`L` abeat in N` M` per O` N`; </s>
            <s xml:space="preserve">quin immo ſi linea
              <lb/>
            C D E, quæ legem variationis exhibet, alicubi ſecet rectam,
              <lb/>
            temporis A B, poteſt ibidem evaneſcere magnitudo, ut ordi-
              <lb/>
            nata M`N`, puncto M` allapſo ad D, evaneſceret, & </s>
            <s xml:space="preserve">deinde
              <lb/>
            mutari in negativam P Q, R S, habentem videlicet directio-
              <lb/>
            nem contrariam, quæ quo magis ex oppoſita parte creſcit,
              <lb/>
            eo minor cenſetur in ratione priore, quemadmodum in ratio-
              <lb/>
            ne poſſeſſionis, vel divitiarum, pergit perpetuo ſe habere pejus,
              <lb/>
            qui iis omnibus, quæ habebat, abſumptis, æs alienum contra-
              <lb/>
            hit perpetuo majus. </s>
            <s xml:space="preserve">Et in Geometria quidem habetur a po-
              <lb/>
            ſitivo ad negativa tranſitus, uti etiam in Algebraicis formulis,
              <lb/>
            tam tranſeundo per nihilum, quam per infinitum, quos ego
              <lb/>
            tranſitus perſecutus ſum partim in diſſertatione adjecta meis
              <lb/>
            Sectionibus Conicis, partim in Algebra §. </s>
            <s xml:space="preserve">14. </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">utrumque ſi-
              <lb/>
            mul in diſſertatione De Lege Continuitatis; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed in Phyſica, ubi
              <lb/>
            nulla quantitas in infinitum excreſcit, is caſus locum non ha-
              <lb/>
            bet, & </s>
            <s xml:space="preserve">non, niſi tranſeundo per nihilum, tranſitus fit a </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>