6730Comment. in I. Cap. Sphæræ
nutionem, motum localem &
alterationem proprie dictam, qualis eſt calefa-
ctio, frigefactio, & c. & denique omnem motum ſubſtantiam rei aliquo modo
variantem. Eſt enim elementaris regio pars illa uniuerſi, in qua continuæ fiunt
rerum tranſmutationes.
ctio, frigefactio, & c. & denique omnem motum ſubſtantiam rei aliquo modo
variantem. Eſt enim elementaris regio pars illa uniuerſi, in qua continuæ fiunt
rerum tranſmutationes.
Secvndo elementarem regionem in quatuor membra partitur, vide-
licet in Terram, Aquam, Aerem, & Ignem, ubi etiam harum partium ordi-
11Ordo Ele-
mẽtorum. nem, quem in Vniuerſo obtinent, oſtendit dicens, terram tanquam mundi cea
trum in medio omnium ſitam eſſe. Dixit [tanquam centrum] quoniam cum ter-
ra quantitatem ac molem habeat ingentem, ſi abſolute conſideretur, uerum
centrum eſſe nequit. Centrum etenim circuli cuiuſuis, uel ſphæræ punctũ eſt
indiuiſibile omni carens magnitudine. Sed quoniam tota terræ magnitudo, li-
cet immenſa nobis appareat, reſpectu totius cæli eſt inſtar puncti, ut poſtea
demonſtrabitur, merito tanquam centrum dici poterit. Deinde aſſerit circa
terram eſſe aquam; quod intelligendum eſt de naturali loco aquæ. Conue-
nit enim naturæ aquæ, ut ambiat terram: Cur vero nunc non ambiat, mox di-
cemus) circa aquam aerem; & denique circa aerem ignem exiſtere illic purum,
& non turbidum, orbem Lunæ attingentem. Dicitur autem ignis illic purus, &
non turbidus a philoſophis ob tres cauſas, quarum prima eſt; quia illuc va-
pores aſcendere non poſſunt, qui illum impurum, & turbidum reddant: Secun-
da cauſa eſt propter differentiam inter illum ignem, & noſtrum hunc inferio-
rem, qui non purus, ſed mixtus eſſe dicitur, cum non ſit in ſuo loco naturali;
Idcirco namque permiſcetur continue cum aere, in quo exiſtit, habetq́. ali-
mentum terrenum, quo turbidus, ac impurus efficitur: ignis autem in propria
ſphæra eſt immixtus, rarus, & purus; Cuius rei ſignum eſſe poteſt, quod ob
maximam ſui raritatem, ac puritatem ibi non collucet; Vnde etiam non ui-
detur: Tertia cauſa ſumitur reſpectu aliorum elementorum, quæ non pura
exiſtunt; Aqua enim cum terra promiſcue commiſcetur; Aer vero impurus à
continuo aſcenſu vaporum ex terra, & aqua redditur; Ignis autem cum nul-
lo, præcipue apud concauum Lunæ, permiſcetur. Quamombrem Ariſtoteles 1.
Meteor. dixit, Aut nullibi ſimplex elementum eſt, aut ſi alicubi eſt, in loco
ignis erit. Quod ſi petas ab auctore cauſam huius ordinis, cur uidelicet terra
ſit infima, deinde ſupra eam aqua, & c. reſpondet huius ordinis cauſam eſſe
Deũ glorioſum, qui ea ita diſpoſuit, uoluitq́; hoc elementum illo ſuperius eſſe.
licet in Terram, Aquam, Aerem, & Ignem, ubi etiam harum partium ordi-
11Ordo Ele-
mẽtorum. nem, quem in Vniuerſo obtinent, oſtendit dicens, terram tanquam mundi cea
trum in medio omnium ſitam eſſe. Dixit [tanquam centrum] quoniam cum ter-
ra quantitatem ac molem habeat ingentem, ſi abſolute conſideretur, uerum
centrum eſſe nequit. Centrum etenim circuli cuiuſuis, uel ſphæræ punctũ eſt
indiuiſibile omni carens magnitudine. Sed quoniam tota terræ magnitudo, li-
cet immenſa nobis appareat, reſpectu totius cæli eſt inſtar puncti, ut poſtea
demonſtrabitur, merito tanquam centrum dici poterit. Deinde aſſerit circa
terram eſſe aquam; quod intelligendum eſt de naturali loco aquæ. Conue-
nit enim naturæ aquæ, ut ambiat terram: Cur vero nunc non ambiat, mox di-
cemus) circa aquam aerem; & denique circa aerem ignem exiſtere illic purum,
& non turbidum, orbem Lunæ attingentem. Dicitur autem ignis illic purus, &
non turbidus a philoſophis ob tres cauſas, quarum prima eſt; quia illuc va-
pores aſcendere non poſſunt, qui illum impurum, & turbidum reddant: Secun-
da cauſa eſt propter differentiam inter illum ignem, & noſtrum hunc inferio-
rem, qui non purus, ſed mixtus eſſe dicitur, cum non ſit in ſuo loco naturali;
Idcirco namque permiſcetur continue cum aere, in quo exiſtit, habetq́. ali-
mentum terrenum, quo turbidus, ac impurus efficitur: ignis autem in propria
ſphæra eſt immixtus, rarus, & purus; Cuius rei ſignum eſſe poteſt, quod ob
maximam ſui raritatem, ac puritatem ibi non collucet; Vnde etiam non ui-
detur: Tertia cauſa ſumitur reſpectu aliorum elementorum, quæ non pura
exiſtunt; Aqua enim cum terra promiſcue commiſcetur; Aer vero impurus à
continuo aſcenſu vaporum ex terra, & aqua redditur; Ignis autem cum nul-
lo, præcipue apud concauum Lunæ, permiſcetur. Quamombrem Ariſtoteles 1.
Meteor. dixit, Aut nullibi ſimplex elementum eſt, aut ſi alicubi eſt, in loco
ignis erit. Quod ſi petas ab auctore cauſam huius ordinis, cur uidelicet terra
ſit infima, deinde ſupra eam aqua, & c. reſpondet huius ordinis cauſam eſſe
Deũ glorioſum, qui ea ita diſpoſuit, uoluitq́; hoc elementum illo ſuperius eſſe.
Tertio ait has quatu or elementaris regionis partes Elementa appel-
22Elementa
uiciſſim a
ſemetipſis
alterantur,
@orrumpũ-
@ur, &c. lari, quæ viciſſim a ſemetipſis alterantur, corrumpuntur, & generantur. Mo-
do enim ex terra fit aqua, ex aqua aer, & ex aere ignis, & contra, idq́. conti-
nue: Ob quam rationem regio elementaris a philoſophis ſphæra actiuorum
& paſſiuorum eſt appellata. Quod non ſic intelligas, quod ita hæc elementa
inter ſe pugnent, vt vnum elementum totum aliud corrumpat, hoc enim
falſum eſt, ſed quod pars unius interdum alteret, & corrumpat partem alte-
rius, ſuæq́; ſpeciei formam in eius materiam introducat.
22Elementa
uiciſſim a
ſemetipſis
alterantur,
@orrumpũ-
@ur, &c. lari, quæ viciſſim a ſemetipſis alterantur, corrumpuntur, & generantur. Mo-
do enim ex terra fit aqua, ex aqua aer, & ex aere ignis, & contra, idq́. conti-
nue: Ob quam rationem regio elementaris a philoſophis ſphæra actiuorum
& paſſiuorum eſt appellata. Quod non ſic intelligas, quod ita hæc elementa
inter ſe pugnent, vt vnum elementum totum aliud corrumpat, hoc enim
falſum eſt, ſed quod pars unius interdum alteret, & corrumpat partem alte-
rius, ſuæq́; ſpeciei formam in eius materiam introducat.
Qvarto definit elementa dicens, Elementa eſſe corpora ſimplicia,
33Elementa
quid. quæ in partes diuerſarum formarum minime diuidi poſſunt, ex quorum com-
mixtione diuerſæ generatorum ſpecies fiunt. Quam quidem definitionem ex
Auicenna deſum @ſit. Dicuntur elementa [corpora] vt diſtinguantur contra
materiam primam, quæ corpus non eſt. Dicuntur [corpora ſimplicia] non quod
careant compoſitione ex materia & forma; hoc enim falſum eſſet, ſed quod
non componantur ex alijs corporibus, ſicut mixta corpora componuntur
33Elementa
quid. quæ in partes diuerſarum formarum minime diuidi poſſunt, ex quorum com-
mixtione diuerſæ generatorum ſpecies fiunt. Quam quidem definitionem ex
Auicenna deſum @ſit. Dicuntur elementa [corpora] vt diſtinguantur contra
materiam primam, quæ corpus non eſt. Dicuntur [corpora ſimplicia] non quod
careant compoſitione ex materia & forma; hoc enim falſum eſſet, ſed quod
non componantur ex alijs corporibus, ſicut mixta corpora componuntur